Платите во регионот Адрија растат со најбрзо темпо во најмалку една деценија. Словенија е последната земја во регионот каде што стапката на раст на бруто-платата на годишно ниво влезе во двоцифрена зона во првата половина од 2023 година. Бруто-платите во другите држави во регионот Адрија растат со темпо од 10 проценти или повеќе уште од втората половина на 2022 година, констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа за движењата на пазарот на трудот објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
Тие сметаат дека силното темпо на раст на бруто-платите во регионот Адрија е поттикнато од комбинација на неколку елементи. Прво, од работниците што бараат повисоки плати во услови на скок на инфлацијата до повеќедеценискиот врв. Второ, од структурните промени на пазарот на трудот (на пр. намалување на невработеноста на најниско ниво), што ја зацврстува преговарачката моќ на работниците. Трето, од придобивките од продуктивноста на трудот во минатото што резултираа со поголем простор за поделба на корпоративниот профит.
„Уште поважно, големината на растот на бруто-платите во регионот Адрија е толку изразена што ги надмина ефектите од високата инфлација - бруто-платите сега се повисоки отколку на крајот на 2019 година, дури и откако се приспособени за инфлацијата во периодот помеѓу“, велат аналитичарите.
Според нив, додека работниците бараа од работодавците да ги зголемат платите во услови на брз раст на потрошувачките цени, компаниите (во просек) беа во позиција да ги покријат тие барања благодарение на придобивките од продуктивноста.
„Во регионот Адрија имаше пораст од над 19 проценти на продуктивноста на трудот во периодот 2019-2022 година. Бруто-добивката на компаниите по работник порасна од 19 до 29 проценти од крајот на 2019 година“, потенцираат од нашиот аналитички тим.
Оттаму додаваат дека продуктивноста на трудот во земјите од Централна и Источна Европа од крајот на 2019 година наваму порасна слично како и во земјите од регионот Адрија, но и дека платите пораснаа повеќе во Унгарија и Полска, што имплицира одредени загуби на конкурентноста за тие земји.
„Настрана од зголемувањата на минималната плата, уште еден елемент што го објаснува силниот раст на платите е долготрајното но стабилно реструктурирање на процентот од работниците во различни класи на плати, со зголемување на процентот од работниците вработени во дејности со подобро платени работни места и пад на процентот на работници со послабо платени работни места“, укажуваат аналитичарите.
Тие очекуваат номиналниот годишниот раст на бруто-платите во регионот Адрија да продолжи во ниската двоцифрена зона уште некое време.
„Во 2024 година, растот на платите на годишно ниво веројатно ќе забави и стапките ќе паднат во ниската или средната едноцифрена зона“, велат аналитичарите.
Според нив, клучни двигатели зад очекуваното забавување на растот на платите се слабеењето на економскиот раст, што ќе доведе до намалување на вработувањето, и забавувањето на инфлацијата, што ќе ги ослаби аргументите на работниците да бараат повисоки плати.
„Силен знак за омекнување на побарувачката за (дополнителна) работна сила е падот на отворените работни места - годишниот тренд на стапките на слободни работни места е ориентиран надолу од втората половина од 2022 година“, укажуваат аналитичарите.
Тие додаваат дека тоа се однесува и на некои модерни и многу атрактивни сектори за вработување, како ИТ-индустријата, и дека станува збор за глобален тренд што се прелева и во регионот.
„Тоа ќе ја ослаби моќта на работниците да преговараат за понатамошно зголемување на платите“, потенцираат аналитичарите.
Од нашиот аналитички тим укажуваат дека уште еден критичен елемент за корпорациите ќе бидат одбраната на профитабилноста и покривањето на недостигот од (квалификувана) работна сила со увоз на странски работници.
„Сметаме дека процентот на странски работници ќе се зголеми повеќе. Во Хрватска не со иста брзина како во 2022-2023 година поради слабеењето на економската активност, но најмалку 15 проценти од вкупната работна сила ќе бидат странски работници (кои доаѓаат надвор од ЕУ) во следните две години“, велат аналитичарите.
Тие посочуваат дека во преостанатиот дел од регионот Адрија очекуваат уделот на странски работници да се зголеми до 10 проценти од вкупната работна сила во следните неколку години.
„Демографската промена на генерациите во регионот Адрија доведе до такво затегнување на пазарот на трудот што е многу малку веројатен пораст на невработеноста во време на слабеење на економската активност, барем до крајот на деценијата. Тоа ќе поддржи барем мал раст на платите во иднина“, велат нашите аналитичари.
