Платите во Македонија растат, но куповната моќ стагнира три години

Македонија не само што е меѓу најсиромашните земји во Европа според бруто домашниот производ, туку и реалната куповна моќ на нејзините граѓани стагнира веќе три години по ред, покажуваат последните податоци и проценки на Евростат.

Индексот на реалната индивидуална потрошувачка - РИП (анг. Actual Individual Consumption - AIC) пер капита според стандардот на куповна моќ, во земјава во 2021 година изнесувал 51, што значи дека Македонија тогаш имала 51 отсто од просекот на куповната моќ на ЕУ.  Овој индекс во 2022 паднал на 49, и потоа наредните две години е на исто ниво. За споредба, во Србија тој континуирано расте, односно изнесува 52, 53, 55 и 56 за 2021, 2022, 2023 и 2024 соодветно. Во БиХ благо расте од 40 во 2021 и 2022 година на 42 во 2023 година, за потоа да падне на 41 во минатата година. Во Албанија исто така расте (36, 39, 41 и 41), како и во Црна Гора (58, 61, 64 и 68). Поразвиените економии од регионот Адрија, кои се членки на ЕУ Хрватска и Словенија се и најблиску до европскиот просек. Индексот на РИП во првата земја расте (74,74,76 и 78), додека кај Словенците расте, опаѓа, па стагнира (84, 86, 85 и 85).

Реалната индивидуална потрошувачка (РИП) се состои од сите добра и услуги што фактички се консумираат од домаќинствата, без оглед дали се купени, односно платени од домаќинствата директно, од државата или пак од непрофитните организации. Овој индикатор измерен пер капита е уште еден, покрај бруто домашниот производ по глава на жител, којшто се користи за мерење на степенот на материјална благосостојба во една држава.

Стандардот на куповна моќ, пак, (анг. Purchasing Parity Standard – PPS) е своевидна референтна валута што ги елиминира разликите во ценовните нивоа помеѓу различните држави. Што значи, дека едно СКМ (PPS) купува иста количина на стоки и услуги во сите компарирани држави.

Bloomberg Mercury

 

Земајќи го сето ова предвид, Евростат пресметал дека РИП пер капита изразена во стандардот на куповна моќ на ниво на ЕУ варира од 72 отсто (просекот на ЕУ е 100 отсто), кај Унгарија, до 141 отсто кај Луксембург. Ова покажува, дека иако Бугарија, на пример, е најсиромашна во ЕУ гледано според БДП по глава на жител, кога ќе се земат предвид нивото на цените, излегува дека има поголема реална куповна моќ од Унгарија.

Во ЕУ, во 2024 година девет земји членки забележале РИП пер капита над просекот на Унијата. Освен Луксембург (41 отсто над просекот на ЕУ), на врвот се и Холандија со 20 отсто над просекот и Германија со 18 отсто. Истовремено, 18 членки се со РИП пер капита под ЕУ просекот, а најниски нивоа се пресметани во Унгарија (28 отсто под просекот), и во Бугарија и Естонија со 26 отсто под просекот, односно индекс 74.

Поголеми разлики во БДП одошто во реалната куповна моќ

Бруто домашниот производ (БДП) пер капита, мерка за економската активност, исто така покажува значителни разлики меѓу ЕУ членките. Десет членки на Унијата имаат БДП пер капита над ЕУ просекот, и највисок е повторно, Луксембург, со 2,42 пати над просекот, Ирска со 2,11 пати и Холандија со 1,36 пати. На дното на скалата се Бугарија, со само 66 отсто од просекот на ЕУ, Грција со 70 отсто и Латвија со 71 отсто.

Македонија, како и останатите земји од Западен Балкан кандидатки за влез во ЕУ,  е на дното на Европа и на скалата на БДП пер капита, со 42 отсто од просекот на ЕУ, пред само Албанија со 37 и БиХ со 35 отсто, како и на скалата на реалната индивидуална потрошувачка пер капита, со 49 отсто од просекот на ЕУ, исто така пред Албанија и БиХ со по 41 отсто. Овие бројки значат дека македонските граѓани имаат поголема реална куповна моќ споредено со ЕУ просекот во однос на стандардот покажан преку БДП пер капита. Проблемот е што таа реална куповна моќ стагнира три години по ред, а просечната плата во Македонија за три години е зголемена номинално од околу 32 илјади денари во 2022, на преку 41 илјада денари во 2024, или за речиси 30 отсто. Растеле платите и во ЕУ, исто како и цените, но очигледно е дека во Македонија платите повеќе каскаат зад инфлацијата одошто е тоа случајот во ЕУ, со оглед на тоа што индексот на реална индивидуална потрошувачка три години не може да мрдне во однос на просекот на ЕУ.

Економските аналитичари велат дека сѐ додека продуктивноста не го следи покачувањето на платите, платите и цените ќе „се тркаат“ во т.н. инфлациска спирала и реалната куповна моќ на граѓаните останува со ограничени можности за раст.

За ова пишуваше неодамна и Блумберг Адрија, по повод истражувањето спроведено од Организацијата на работодавачите во Македонија (ОРМ), според коешто фирмите во земјава стануваат сѐ помалку ефикасни во користењето на основните фактори на производството – трудот и капиталот.

Компаниите со странски сопственици имаат дури четири пати повисока продуктивност од домашните, додека извозно ориентираните се значително попродуктивни од оние што работат исклучиво на домашниот пазар, покажала анализата изработена од страна на „Фајненс Тинк“ за потребите на ОРМ. 

Ограничениот пристап до финансии, слабите институции и корупцијата се главните пречки за растот на продуктивноста и развојот на македонските фирми. Овие фактори ја нарушуваат конкуренцијата и создаваат долгорочна непредвидливост која ги обесхрабрува инвестициите и иновациите, кои пак, заедно со добрите менаџерски практики и вештините, имаат суштинско значење за долгорочна конкурентност на домашните компании, беа дел од клучните наоди во истражувањето на ОРМ.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар