Вештачката интелигенција и логистиката го менуваат лицето на е-трговијата во регионот

Е-трговијата во Европа доживува силен раст. Се очекува онлајн продажбата да надмине 565 милијарди евра до 2029 година, во споредба со 389 милијарди евра во 2024 година, според истражувањето на консултантската фирма „Форестер“. Секторот за е-трговија ќе сочинува речиси 21 проценти од вкупната малопродажба во Европа. Силна експанзија е присутна и во земјите од регионот Адрија, каде што повеќе од половина од нарачките често доаѓаат преку паметни телефони. Со оглед на тоа што персонализираното искуство за купување останува императив за трговците на мало, најголемиот предизвик и можност во наредниот период ќе биде логистиката: брза и бесплатна достава, флексибилни опции за подигнување и враќање, како и безбедноста на онлајн купувањето. Сето ова брзо станува стандард што го бараат клиентите.

Е-трговијата во регионот на Западен Балкан брзо расте, но постои јаз во развојот: Хрватска и Словенија се водечки во технолошката софистицираност и безбедност, додека Србија, Босна и Херцеговина и Северна Македонија сè уште работат на зајакнување на инфраструктурата и довербата на клиентите во онлајн купувањето.

Хрватска: Можности и ризици од вештачката интелигенција

Е-трговијата во Хрватска доживува силен раст, но со новите можности доаѓаат и нови ризици. Додека трговците на мало се приспособуваат на сè пософистицираните потреби на клиентите, два феномена се издвојуваат како клучни: незапирливата пенетрација на вештачката интелигенција, која станува неопходна алатка за опстанок на пазарот, и, од друга страна, сè понапредните онлајн измами кои ја користат истата технологија за кражба на податоци.

Марсел Мајсан, претседател на здружението за е-трговија на Хрватска, зборуваше за клучните трендови за Блумберг Адрија ТВ, предупредувајќи ги трговците на мало и клиентите за предизвиците на дигиталното доба.

Ако постои еден тренд што ја дефинира е-трговијата денес, тоа е вештачката интелигенција, истакнува Мајсан. Она што до неодамна беше резервирано само за технолошки гиганти како „Амазон“, сега е достапно за мали и средни трговци на мало, а нејзината примена станува клучна за конкурентноста.

„Вештачката интелигенција им помага на трговците на мало во пишувањето описи на производи, дефинирањето цени, поддршката на клиентите, но и во друга клучна работа, а тоа е персонализацијата на понудата“, вели Мајсан.

Персонализацијата – способноста на веб-продавницата да му понуди на клиентот точно она што го бара во вистинско време и на вистинскиот канал – стана најголема конкурентска предност.

Сепак, истите алатки овозможуваат и злоупотреба. „Со помош на вештачката интелигенција, дури и дете може да создаде лажна веб-продавница и да ги украде вашите податоци“, предупредува Мајсан, додавајќи дека едукацијата на потрошувачите е клучна. Негов совет: проверете ги информациите за компанијата, прегледите и присуството на брендот на социјалните медиуми пред секое купување.

Словенија: Растот забавува, конкуренцијата се зголемува

Е-трговијата во Словенија бележи силен раст во последните години, особено по пандемијата, а денес приближно три четвртини од Словенците купуваат преку интернет. Бројот на компании што продаваат преку интернет расте, но словенечките е-трговци на мало се соочуваат со силна конкуренција – и домашна и странска, претежно кинеска. Сè поголем дел од словенечката онлајн потрошувачка оди во странство, а потрошувачката кај странските трговци на мало се приближува до онаа во домашните продавници.

Најпопуларните категории за купување вклучуваат облека и обувки, електроника, производи за домаќинството и козметика. Како што изјави Марк Краљ, извршен директор на најголемиот онлајн трговец на мало во Словенија, „Мимоврсте“ и хрватскиот Мол.хр (Mall.hr), за емисијата „Старт“ на Блумберг Адрија ТВ, Словенија бележи „стабилен, годишен раст помеѓу пет и осум проценти“. Ова е малку побавно темпо отколку на странските пазари, што делумно е последица на заситеноста на домашниот пазар.

Краљ забележува дека трошоците за работна сила растат, па затоа трговците на мало инвестираат значителни ресурси во задржување на вработените, особено преку образование. Големите компании доминираат во словенечката е-трговија, додека помалите играчи само делумно наоѓаат место на пазарот. „Кај кинеските трговци на мало, нефер практиките најмногу им пречат на словенечките и европските колеги, но ние се бориме со локални гаранции, лесно враќање и понуда со повисок квалитет“, вели Краљ.

Србија: Пет пазарни места за пет години

Пазарот на е-трговија во Србија значително се промени во последните пет години, а пандемијата дополнително ја забрза транзицијата, изјави за Блумберг Адрија, Иван Танасковиќ, извршен директор на Здружението за е-трговија на Србија. „Пред пет години, во Србија немаше пазарни места, а денес има пет“, истакнува тој. Тој додава дека „Тему“, како прв голем глобален играч, ги пробил пазарните бариери и дополнително го забрзал прифаќањето на плаќањата со картички.

DepositPhotos

Анкета на Здружението за е-трговија, спроведена на 3.500 испитаници, покажала дека 81 проценти од потрошувачите би користеле нови форми на плаќање доколку тие се достапни. „Една од трите главни причини за откажување од купување е недостатокот на опции за плаќање - колку повеќе опции имате, толку е поголема конверзијата“, вели Танасковиќ.

Нови опции како што се „купи сега, плати подоцна“ би можеле да се појават по 1 јануари 2026 година, по стапувањето во сила на измените на Законот за банки и воведувањето на отворено банкарство. Танасковиќ тврди дека „Србија е лидер на Западен Балкан во развојот на е-трговијата и логистиката“. Според податоците од Заводот за статистика, 14 проценти од граѓаните кои никогаш претходно не пазареле онлајн почнале да го прават тоа во последните три години - најголем раст во изминатата деценија.

Сепак, предизвиците остануваат, особено на меѓународните пазари. Само 11,6 проценти од српските е-трговци на мало ги извезуваат своите производи. Клучните проблеми се високите трошоци за испорака и недостатокот на информации, па затоа Танасковиќ истакнува дека е потребна посилна соработка меѓу учесниците на пазарот и подобра организација на економијата.

БиХ: Неискористен потенцијал

Пазарот на е-трговија во Босна и Херцеговина расте со забрзано темпо во последните години, но сè уште се соочува со бројни предизвици - од ограничена логистика и дигитална писменост до довербата на клиентите во безбедноста на онлајн трансакциите. Додека глобалните трендови сè повеќе го нагласуваат мобилното купување и интеграцијата со социјалните мрежи, домашните платформи само се обидуваат да го стигнат темпото.

„Најголемиот предизвик останува логистиката - додека во регионот гледаме брза и ефикасна испорака, во Босна и Херцеговина е сè уште бавна и несигурна, што директно влијае на искуството на клиентите. Покрај тоа, потрошувачите сè уште се воздржуваат од плаќања со картички и претпочитаат да плаќаат со готовина при испорака“, истакнува соговорникот на Блумберг Адрија. Тој додава дека пазарот ќе се развива само со зајакнување на дигиталната писменост, инвестиции во нови логистички модели и зголемена заштита и права на клиентите. „Само тогаш можеме да зборуваме за секторот за е-трговија како сериозен двигател на растот во Босна и Херцеговина“.

Северна Македонија: Раст под просекот на ЕУ

Онлајн купувањето во Северна Македонија континуирано расте и минатата година достигна 63 проценти од корисниците на интернет. Ова е повеќе отколку во БиХ (50 проценти), но под Србија (65 проценти), Хрватска (70 проценти) и Словенија (72 проценти).

„Сепак, регионот сè уште заостанува зад европскиот просек од 77 проценти, што зборува за големиот неискористен потенцијал и предизвиците што претстојат за постигнување целосна конвергенција со пазарите на ЕУ“, вели Нина Ангеловска Станков, претседателка Македонската асоцијација за е-трговија и Балканската алијанса за е-трговија.

Според неа, најчестите купувања се за облека, обувки и модни додатоци, додека повеќето клиенти сè уште претпочитаат плаќање со готовина при испорака.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар