Во богатите држави се работи помалку, а се заработува повеќе. Како е можно тоа?

Популарната мудрост вели дека човек не треба да живее за да работи, туку да работи за да живее. Освен што работата во современото време е егзистенцијална неопходност за поголемиот дел од луѓето, многу психолози сметаат дека потребата за работа е вкоренета во самата човечка природа. Општеството почива на трудот, бидејќи тој е основата за материјален напредок и подобрување на квалитетот на животот. Најбогати држави се токму оние што го унапредиле човечкиот труд или економски кажано - ја зголемиле вредноста на човечкиот капитал. Токму тоа им овозможува, и без изобилство од природни ресурси, да создаваат и одржуваат најмоќни економии.

Но луѓето имаат потреба и од активности што не се труд. Тоа не значи дека сè што не е работа е непродуктивно или бескорисно. Напротив - грижата за деца, волонтирањето, потрошувачката, одржувањето семејни и социјални односи се активности што создаваат голема додадена вредност за општеството, иако не се работа во класична смисла. Оттука, помалку време поминато во работа значи повеќе време за активности што, иако не се формална работа, се исклучително значајни индивидуално и општествено.

Сепак, работата е неопходност што не може да се игнорира. Задоволувањето на основните човекови потреби - како храна, престојувалиште, облека и обувки - зависи од материјалните можности што произлегуваат од трудот. Затоа е клучен балансот меѓу работа и неработа, односно идеалот е максимизирање на вредноста на трудот со минимален ангажман. Наједноставно кажано - како да работиме помалку, а да имаме поголема корист од работата.

Извор:Евростат

На макрониво главниот начин за тоа е државата што повеќе економски да се развие. Едноставно кажано, жителите на побогатите држави работат помалку од оние во посиромашните. Како е можно тоа?

Не мора да се гледа глобалната слика за да се заклучи дека економскиот развој е најдобриот пат за остварување помала потреба за работа - доволно е да се погледне Европа. Во Западна Европа, само во една држава неделно се работи повеќе од 37 часа - Португалија (37,5 ч). Жителите на Холандија работат најмалку - само 32,1 часа неделно. Под 34 часа се работи и во Германија (33,9), Австрија (33,9), Данска (33,9) и Норвешка (33,7 часа).

Во Источна Европа работната недела трае меѓу 37 и 43,1 часа, со исклучок на Естонија (36,5 часа). Најмногу работат жителите на Турција (43,1 часа), Србија (41,3 часа) и Грција (39,8 часа). Во Словенија се работи 38 часа, во Хрватска 37,8 часа. Јасно е дека постои негативна корелација меѓу БДП по жител и просечниот број на работни часови - колку е државата побогата толку граѓаните работат помалку.

Во регионот Адрија се работи сè помалку

Не се работи само за законитост што постои кога државите се споредуваат меѓусебно, туку и за секоја држава поединечно важи тоа дека колку повеќе економски се развива толку помалку работи нејзиното население. Во Хрватска, во 2024 година, вработените на возраст од 20 до 64 години работеле 0,5 часа помалку неделно отколку во 2015 година. Во ЕУ просекот паднал од 36,9 на 36 часа неделно. Поголем пад е забележан во Словенија (од 39 на 38 часа) и во Србија (од 42,3 на 41,3 часа). Слични трендови се бележат и во БиХ, Македонија и Црна Гора. Економскиот раст го намалува бројот на реални работни часови неделно.

Сиромашните мора да работат многу повеќе од богатите

Податоците на ОЕЦД го потврдуваат правилото дека сиромашните држави работат повеќе, на светско ниво. Во Перу, Мексико и Костарика работниците остваруваат над 2.000 вистински работни часа годишно. Во богатите европски држави (Германија, Данска, Норвешка, Шведска, Франција), работниот ангажман е под 1.600 часа годишно. Сепак, не зависи сѐ исклучиво од висината на стандардот. Постојат држави што делумно отстапуваат, односно работат необично многу со оглед на висината на економскиот развој, како САД (1.799 часа) и Јужна Кореја (1.872 часа). Но општото правило дека колку е државата поразвиена и побогата толку помалку работни часови има населението годишно, сѐ уште важи. На пример, иако вработените во САД работат необично долго во однос на достигнатиот стандард, сепак работат 453 часа помалку од Перуанците и 498 часа помалку од Колумбијците.

Во целата база на ОЕЦД, само Обединетото Кралство бележи зголемување на работните часови од 2010 до 2023 година. Секаде на друго место се работи помалку. Во Хрватска, од 1.942 часа во 2010 година бројот паднал на 1.837 во 2023 година. Во Словенија — од 1.680 на 1.616 часа.

Да се работи квалитетно, а не долго

Побогатите држави можат да си дозволат нивното население да работи помалку часови и, покрај тоа, да го задржат високиот животен стандард, бидејќи нивните работници се попродуктивни отколку во посиромашните држави. Тоа делумно е резултат на „поквалитетна“ работна сила, која е подобро образована, поквалификувана, поздрава и користи подобри деловни процеси. Другата причина е разликата во видот на индустриите што постојат во одредена држава. Побогатите држави имаат посложени индустрии што создаваат поголема додадена вредност по работник, капитално се интензивни (посиромашните држави се потпираат на трудоинтензивни индустрии) и генерално се попрофитабилни.

Станува збор за меѓузависност. Индустриите со висока додадена вредност бараат висококвалификувана работна сила, високата капитална опременост овозможува поголема продуктивност на трудот, а самиот капитал бара образована работна сила за да може ефикасно да се користи. Илустративно, машината што се користи во производството на стоки со висока додадена вредност не може да се користи ако во државата нема квалификувана работна сила. Поради тоа, во држави како Ирска, Норвешка, Данска, Белгија и Швајцарија можат неделно и годишно да работат помалку часови, а сепак да создаваат многу поголема вредност од работниците во помалку развиените држави што работат многу повеќе време.

Важни се и институциите, формалните и неформалните. Богатите држави имаат заеднички карактеристики, како што се високи инвестиции во истражување и развој, успешни образовни институции, ефикасен правосуден систем, ниски стапки на криминал и корупција, како и ефикасно здравство. Постои и силна позитивна корелација помеѓу економските слободи и нивото на економски просперитет во државите, во насока дека во побогатите држави постојат поголеми економски слободи.

Продуктивноста по час работа во Бугарија, Грција, Хрватска, Полска, Унгарија, Латвија, Португалија и Романија во 2023 година се движеше помеѓу 40 и 60 долари по час работа, додека во САД, Данска, Швајцарија, Белгија, Луксембург, Норвешка и Ирска беше помеѓу 90 и 150 долари.

„Новата Европа“ ја стигнува „старата Европа“

На ниво на цела ЕУ, продуктивноста расте многу бавно во последните години, главно поради бавниот раст на продуктивноста во големите богати држави како Германија, Италија и Франција. Развиените држави во светот со децении се борат со проблемот на бавен раст на продуктивноста, и покрај дигитализацијата, автоматизацијата, роботизацијата и сличните процеси што ја револуционизираа модерната економија. Сепак, државите од т.н. „нова Европа“, меѓу кои е и Хрватска, остваруваат подобар раст на продуктивноста.
Во 2024 година продуктивноста по час работа во Хрватска беше за 16,85 отсто повисока отколку во 2020 година, во Србија за 18,26 отсто повисока, во Бугарија за 12,57 отсто повисока, а во Полска за 11,93 отсто повисока. На ниво на цела ЕУ, во разгледуваниот период продуктивноста остана практично непроменета.

Оние што сакаат да работат помалку, прво мора да станат побогати

Суштината е едноставна. За да може да се работи помалку, прво треба да се постигне економски развој и да се збогатите. Користа од економскиот напредок е двојна: се зголемуваат реалните плати и се подобрува животниот стандард на граѓаните, а истовремено може да се работи сè помалку, што остава повеќе време за други активности, како волонтирање, грижа за децата, дружење, дополнително образование и слично.
Одредувањето на целта е лесно, сите држави сакаат економски напредок. Како да се стигне до таа цел на најефикасен можен начин е тешко прашање. Со зголемување на продуктивноста на трудот, секако, но кои политики и алатки да се користат за да се постигне тоа? Квалитетот на одговорот на ова прашање ги создава разликите во економските судбини на државите.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар