Осум работни часа веќе е мит - продуктивни сме помалку од три

Од времето на индустриската револуција и Роберт Овен остана слоганот „8 часа работа, 8 часа рекреација, 8 часа сон“. Во тоа време идејата за трите осумки била радикална, особено затоа што работниците поминувале и по 16 часа на работните места.

Поминале стотина години од индустриската револуција до 1926 година и потегот на Хенри Форд, основачот на „Форд моторс“, кој овој слоган го применил во практика. Тој прв вовел 40-часовна работна недела за своите работници, пет дена по осум часа работно време.

Другите индустријалци сметале дека потегот е погрешен, сепак експериментот на Форд се покажал како успешен и бил копиран од другите. Тој стана и општествена норма. Во најголем дел од земјите, 40-часовната работна недела е законско решение.

Но, стотина години подоцна, дискусиите за должината за работното време одново се разгоруваат. Мерењата покажуваат дека престојот на работа осум часа во текот на денот не значи дека цело време работиме. Напротив, истражувањата се фрапантни и покажуваат дека работникот е продуктивен помалку од три часа дневно.

Во производство работниот ден уште долго ќе трае осум часа

Истражувањата покажуваат дека работникот е целосно продуктивен 2 часа и 53 минути. Што се случува во преостанатото време поминато во канцеларија?

„Научно е докажано дека е невозможно човек да одржи ист фокус низ траењето на осумчасовното работно време. Тоа нè води до прашањето дали имаме вработени што осум часа ги поминуваат работејќи или само ги поминуваат на работното место, правејќи што било (дури и барајќи нова работа), и дали е правилно фокусот да биде ставен на времетраењето на работниот ден наместо на исходот од работата“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ Викторија Дамчевска, професионалка од областа менаџмент со човечки ресурси.

Сепак, ваквите истражувања не можат да важат за сите професии. Ангел Димитров, извршен директор на текстилната компанија „Мода“ и претседател на собранието на Организацијата на работодавци на Македонија, во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека во производството осумчасовниот работен ден ќе биде реалност уште долго време, додека во други професии може да се размислува и за други практики.

„Сè зависи од дејноста. Во природата на луѓето е да ги користат можностите. Сигурно сте виделе дека на градилиште од пет работници, четворица се потпираат на лопатите, еден работи. И тоа е нормално. Но во производството, каде што има машини, не може да се случува тоа. Тука имате процес што мора да тече во текот на целото работно време со исто темпо“, вели тој.

Ангел Димитров, претседател на собранието на ОРМ/ Извор: Стопанска комора

Димитров објаснува дека во компании како што се трудоинтензивните, и работниците во администрација се попродуктивни во текот на целиот работен ден.

„Не можете вие на едни да им наметнете норми што мора да ги исполнат, а други да седат во канцеларија. Времињата се сменија во однос на социјализмот, кога продуктивноста на администрацијата беше многу ниска, и на пример ако тогаш во сметководство работеле осум луѓе, сега работат тројца“, објаснува тој.

Во ваквите дејности невозможно е да се размислува за кратење на работниот ден затоа што ќе донесе пониско производство, помал извоз, што на крајот ќе доведе до помала плата.

Технологијата придонесе да имаме фокус колку златните рипки

Сепак, Димитров признава дека , според него, има таканаречени „креативни“ професии, каде што работното време може да биде пократко. Тоа би придонело дури и за намалување на режиските трошоци.

Но Дамчевска вели дека менувањето на правилата само за некои работници може да придонесе за поголеми фрустрации.

„Колку фрустрации би ви донело на пример доколку вие работите осум часа и мора да појдете во банка, а вработените таму работат само пет или шест часа? Токму затоа мислам дека осумчасовниот работен ден барем засега ќе остане реалност“, вели таа.

Една од причините зошто истражувањата го сведоа работниот ден на помалку од три продуктивни часа е технологијата. Таа овозможува поголема достапност на информациите, лесно пребарување, дава голем број алатки со кои побрзо се завршуваат задачите.

Викторија Дамчевска, експертка за човечки ресурси / Приватна архива

 

Но технологијата колку што помага толку и одмага. Таа удри врз фокусот на луѓето односно го намали вниманието. Има истражувања, според Дамчевска, кои покажуваат катастрофални резултати според кои можноста за фокусирање се намалила на просечни 47 секунди.

„Дури постојат истражувања што велат дека фокусот е еднаков на осум секунди, колку на една златна рипка. Несомнено е дека нашите мозоци се ’спржени’ од технологијата и од преплавеноста од стимулите што доаѓаат од неа. Не е без причина тоа што се користат толку емоџиња во последно време и на професионалните социјални мрежи, како Линкдин на пример, покрај тоа што тоа е начин да се пристапи до помладата публика, тие се и начин да се задржи вниманието, затоа што многу често знае да нѐ обесхрабри долга објава и да не ја прочитаме“, објаснува таа.

Како да си го подобриме фокусот, а со тоа и продуктивноста? Според Дамчевска, нешто што многу влијае врз нашата продуктивност како вработени е влегувањето во состојба на флоу (англ. flow - состојба во која лицето што врши некоја активност е целосно вклучено и ужива во активноста).

„Сигурно го знаете тоа чувство кога сте толку фокусирани што ништо не може да ви го одвлече вниманието, станувате зачудувачки креативни и во тој момент како да не постои времето и целосно губите чувство за него, односно сте ’во зоната’ (in the zone) и некако се чини дека во текот на тој период сѐ ви оди од рака. Таа состојба на максимална фокусираност покажува и неверојатни статистики: едно десетгодишно истражување на ’Мекинси’ покажува дека извршни директори биле и до 500 отсто попродуктивни во состојба на флоу“, објаснува Дамчевска.

Техники за задржување на вниманието и зголемување на продуктивноста

Но како да се влезе во таа состојба? Само 20 отсто од вработените влегуваат во таа состојба барем еднаш во денот. Тоа е поврзано со дигитализацијата и технологијата, односно со постојаното „бомбардирање“ со нотификации од сите алатки што ги користиме и кои не ни даваат да влеземе со состојба на флоу.

„Се вели дека просечниот вработен се префрла од еден таб или алатка во друг дури 1.200 пати во текот на денот, што би било еднакво на четири часа на неделно ниво. Понатаму, просечен вработен ја проверува својата електронска пошта дури 76 пати за да  види дали има нови мејлови. На тоа додајте ги преостанатите алатки, а да си признаеме, секој од нас искрадува време да отвори и социјални мрежи на пет минути и, дури сме се свестиле, поминал еден час. Совршена самосаботажа“, вели таа.

И компаниите се виновни за овие саботажи преку стимулирање од секаков вид – од спамирање преку каналите за комуникација до пречести, често и непотребни состаноци.

„Неодамна прочитав една реченица во ’Економист’ (The Economist), која гласи вака: ‘многу работници гледаат на изгледите за состанок што трае два часа со истиот ентузијазам како што Прометеј го чекал секојдневното пристигнување на орелот, испратен од боговите да му го колве црниот дроб’“, вели Дамчевска и додава дека во некои случаи состаноците заземаат дури 58 отсто од работниот ден.

Следно што треба да го направат менаџерите е да водат сметка за одморот на вработените, а практиките за контактирање по работното време да завршат.

„Многу се ретки ситуациите кога мејлот не може да почека до утрешниот ден, па добро би било да не се испраќаат мејлови по работното време. Нивното праќање им дава порака на вработените дека треба да бидат достапни во секое време и практично постојано да работат, што води до далекосежни и траорни последици“, вели Дамчевска.

Препораките на експертите одат во насока на тоа дека вработените имаат право на трите осумки од времето на социологот Овен, односно на рамнотежа, и ако треба да работат без дистракции, тогаш и во слободното време треба да уживаат на истиот начин.

Онаму каде што работата го дозволува тоа, фокусот треба да биде на резултатите, а не на времето поминато на работа, таму треба да се дозволи целосна флексибилност на организацијата на вработените, што, покрај другото, ќе им даде чувство на имање контрола врз сопствениот ден.