Инфлацијата во регионот Адрија, според последните достапни податоци, покажува мал пораст, со стабилизација во поголемиот дел од земјите од Југоисточна Европа. Во Хрватска, инфлацијата во август изнесувала 4,6 отсто, додека во Словенија било забележано забавување на 3 отсто. Србија бележи пораст на инфлацијата до 4,9 отсто (сè уште нема податоци за август). Во Босна и Херцеговина растот на цените се забрзал на 4,8 отсто во јули, главно поради зголемување на цените на храната и услугите. Во Македонија инфлацијата во август забави на 4,4 отсто по летниот врв. Сите земји се соочуваат со променливи инфлаторни притисоци, а растот на цените главно доаѓа од сегментите на храна, услуги и енергенти.
Хрватска
Хармонизираниот индекс на потрошувачки цени (HIPC) во Хрватска во август изнесувал 4,6 отсто, што претставува мал пораст во однос на јули (4,5 отсто) и јуни (4,4 отсто). И покрај овој пораст, инфлацијата останува главно стабилна од пролетта наваму и значително пониска во споредба со периодите на висока инфлација претходните години. Најголем придонес кон растот на цените имаат зголемувањето на цените на храната и енергентите, како и растот на трошоците за услуги.
Финансискиот аналитичар Хрвоје Јапунчиќ од ДА (Decentia Advisory) истакнува дека цените на услугите и храната – особено за време на силната туристичка сезона – се главни генератори на финансиски притисоци врз цените.
„Нашата економска база и куповна моќ сè уште се на пониско ниво во однос на просекот на ЕУ и поразвиените земји. Тоа дополнително го поттикнува изразениот раст. Цените на храната се под влијание на проблеми во земјоделството – климатски промени, но и специфични структурни слабости во хрватското земјоделство. До крајот на 2025 година можеме да очекуваме инфлација меѓу 3 и 3,5 отсто, а во 2026 година да се спуштиме на ниво меѓу 2 и 2,5 отсто. Цените на храната ќе останат предизвик, како и цените на услугите – главните двигатели на инфлацијата“, вели Јапунчиќ.
Словенија
Годишната стапка на инфлација во Словенија, според најновите податоци, застанала на три проценти. Најмногу ја поттикнуваат цените на храната и безалкохолните пијалаци – тренд што се забележува веќе неколку месеци.
„Овој сегмент има речиси 19 отсто удел во потрошувачката кошничка, па промените во цените силно влијаат на целокупната кошничка“, објаснува главниот аналитичар на Стопанската комора на Словенија, Бојан Иванц.
Цените на храната растат со втора најголема брзина во еврозоната, а Словенија се издвојува особено по растот на цените на месото, путерот и млекото. Лошата жетва доведе до повисоки цени на овошјето и зеленчукот, но и на добиточната храна. Цената на месото зависи и од големината на стадата. На глобално ниво е забележан пораст на цените на кафето и какаото.
„Кога ја анализирав додадената вредност во трговскиот сегмент во првиот и вториот квартал, не видов значајно зголемување на маржите. Би рекол дека овој раст на цените главно произлегува од факторот на намалена понуда“, додава Иванц. Тој очекува следната година да не биде толку сушна и дека цените на храната ќе растат со послаб интензитет.
Во други сегменти, во Словенија пораснале и цените на услугите и спортските активности, а најголем годишен раст имаат белетристичките книги – дури 29 отсто.
Македонија
Доколку не дојде до глобални шокови, во наредниот период се очекува одредена стабилизација на инфлацијата во Македонија – но рано е за конечни процени, вели извршната директорка на „Фајненс тинк“ (Finance Think), Благица Петрески.
„Потребна е јасна стратегија за ублажување на инфлацијата – што значи дисциплинирана фискална политика на среден и долг рок, особено во делот на ограничување на растот на плати и пензии. Монетарната политика, пак, веројатно ќе остане рестриктивна подолг период, бидејќи базичната инфлација е повисока од вкупната инфлација“, додава Петрески.
Србија
По периодот на забавување, инфлаторните притисоци во Србија повторно зајакнаа на средината од годината. Годишната инфлација во јули достигна 4,9 отсто, продолжувајќи го растечкиот тренд од 4,6 отсто во јуни и 3,8 отсто во мај. Овој континуиран пораст веројатно ќе биде причината поради која Народната банка на Србија (НБС) ќе ја задржи референтната каматна стапка на 5,75 отсто.
Малиша Ѓукиќ, професор на Белградската банкарска академија, очекува дека оваа пауза во намалувањето на каматите ќе трае подолго, додека не се појават јасни сигнали за намалување на инфлацијата.
„Можеме да очекуваме натамошна пауза – барем еден квартал, можеби и подолго. Инфлацијата ја надминува целната граница на НБС од 4,5 отсто, иако претходно се очекуваше дека до крајот на годинава ќе се врати во тие рамки – сега е јасно дека тоа ќе се случи дури следната година“, вели Ѓукиќ.
Клучен двигател на инфлацијата се цените на храната и одредени услуги – особено комуналните.
„Најавен е раст на цените на комуналиите. Ако со буџетот за 2026 година се предвиди значително зголемување на платите во јавниот сектор и на пензиите – тоа е уште еден фактор што придонесува за постојаната, упорна инфлација. Исто така, промените во тарифната политика за струјата, како намалувањето на границата за ‘црвената зона’, ќе значат повисоки сметки за многу граѓани и компании – што индиректно ќе се одрази и врз инфлацијата“, објаснува тој.
Босна и Херцеговина
Според најновите податоци на Агенцијата за статистика на БиХ, годишната инфлација во јули 2025 изнесувала 4,8 отсто, додека месечната инфлација (во однос на јуни) била 0,2 отсто.
Најголем пораст има кај храната и безалкохолните пијалаци – 10,8 отсто повисоки во споредба со истиот месец минатата година. Рестораните и хотелите поскапеле за 7,5 отсто, здравствените услуги за 6,1 отсто, а рекреацијата и културата за 4,9. Алкохолните пијалаци и тутунот поскапеле за 3,7 отсто, додека категоријата „други добра и услуги“ бележи пораст од 3,8 отсто. Од друга страна, во јули е забележан пад на цените на облеката и обувките за 5,3 отсто, а транспортот е поевтин за 3,2 отсто. Овие податоци покажуваат дека инфлаторните притисоци во БиХ и понатаму најмногу произлегуваат од основните трошоци за живот, додека во одредени сектори се бележат надолни корекции.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...