Поминаа неколку години откако пандемијата ги прошири видиците и овозможи работата да се одвива и од далечина, секако, таму каде што е можно. Иако на тоа прво се гледаше со недоверба, искуството во годините потоа во најголем број случаи го докажа спротивното – дека манипулациите од страна на работниците се изретчија, продуктивноста остана иста или некаде дури и се зголеми, а трошоците на компаниите се намалија. Учинокот? Вин-вин или двојна победа. Од една страна има задоволни работници, кои успешно го комбинираат животниот ритам со работата и чиј труд се вреднува според постигнатото, а не според присуството. Од друга страна, работодавците добиваат ист или подобар учинок од своите вработени во услови на помали трошоци за канцелариско работење и, што е уште поважно, среќни и мотивирани работници што се идентификуваат со компанијата, а тоа се отсликува и преку нивната лојалност и посветеност на работата.
За овие работи се согласни сите страни, како работниците така и работодавците, но и експертите за човечки ресурси. Мотото на новото време би гласело вака: флексибилност за максимален учинок. Но тоа што од пред извесно време почна одново да ги заматува водите е дебатата дали работата оддома треба да е помалку платена од работата со физичко присуство во работните простории.
Според последните анализи на Европската централна банка (ЕЦБ), повеќето Европејци не би прифатиле големо намалување на платата за да работат некои денови оддома. Просечното намалување што вработените би го толерирале за да работат два или три дена во неделата оддома е 2,6 проценти, соопшти ЕЦБ минатиот месец.
Прочитај повеќе

Меѓу морето и мониторот - психолошките предизвици на работата од далечина
Чувствата на изолација и емоционална одвоеност стануваат сè почести придружници на работата надвор од канцеларијата.
25.06.2025

Непродуктивна вработеност во Македонија, расте и вработувањето на црно
Податоците за првата половина од годината покажуваат загрижувачки трендови на пазарот на трудот ако се земе предвид дека токму перформансите на пазарот на трудот се еден од најважните индикатори за „здравјето“ на целокупната економија.
17.09.2025

Просечната плата урива рекорди – реалност или балон
Дури 73,3 отсто од вработените не добиваат просечна плата.
12.09.2025

Се намалува активноста: Сѐ помалку луѓе бараат работа во Македонија
БДП порасна, но не создаде нови работни места
06.09.2025

Милионери на платен список: Кој во јули добил над 300.000 евра плата во Македонија?
Според податоците кои „Блумберг Адрија“ ги доби од Управата за јавни приходи највисоката плата изнесувала 19.935.728 денари (324.158 евра). Во топ три највисоките плати влегуваат и тие од близу 217.000 евра и 170.000 евра.
04.09.2025

Уриваме рекорди: Недостиг од над 10.000 работници во Македонија
Стапката на слободни работни места во второто тримесечје од 2025 година изнесува 2,08 проценти.
01.09.2025

Инфлацијата одново ја врати платата како клучен фактор при вработување
Последнава година со инфлацијата повторно се враќа приоритетот на платата и тоа е пресудно. Бенефициите пораснаа премногу, па се очекува дека секако следуваат, велат познавачите на пазарот на трудот.
27.08.2025
Наодите добиени од анкетата за очекувањата на потрошувачите покажуваат дека 70 проценти од испитаниците не би прифатиле никаков пад на платата за да работат оддома. Околу 13 отсто би дозволиле намалување од еден до пет проценти, а осум отсто би се согласиле на намалување од шест до 10 проценти.
Depositphotos
Податоците на „Евростат“ покажуваат дека лани секој петти работник или 22,4 проценти од работниците на возраст од 20 до 64 години барем понекогаш работел оддома.
Во рамките на едно друго истражување, спроведено од Харвардската бизнис-школа, во кое се опфатени повеќе од 2.000 работници, повеќе од половината од анкетираните не би прифатиле намалување на платата, но дури 40 проценти рекле дека би прифатиле намалување на платата од пет или повеќе проценти. Девет отсто од испитаниците би се откажале од 20 или повеќе проценти од својата плата за да ја избегнат канцеларијата.
Продуктивноста не е прашање на простор, туку на систем и однос
Опцијата за работа од далечина барем неколку дена во неделата стана постојана карактеристика на пазарот на трудот по пандемијата, но не сите работници ја ценат слично.
Работата оддома одамна ја надмина етикетата на привремено решение, вели нашата соговорничка Трајанка Кимова, специјалистка за човечки ресурси.
„Денес таа е реалност што го менува начинот на кој ги разбираме трудот, продуктивноста и рамнотежата меѓу животот и работата. Сметам дека оваа тема не може да се мери само низ бројки и табели - таа допира до нешто подлабоко: довербата, самодисциплината и чувството на припадност во еден нов свет на работа“, вели Кимова во разговор за „Блумберг Адрија“.

Како професионалка со повеќегодишно искуство во управување со човечки ресурси и развој на таленти, таа смета дека не може да се даде генерална оценка за продуктивноста на работата оддома затоа што, како што вели, продуктивноста не е прашање на простор, туку на систем и однос.
„Од моето искуство, видов два типа ситуации: тимови што откако преминаа на работа оддома дури и ја зголемија својата ефикасност, затоа што се намалија непотребната комуникација и времето за канцелариски муабети, и други, кај кои се изгуби структурата, а комуникацијата стана прекината“, раскажува Кимова, потенцирајќи дека клучот е во јасните цели и редовниот повратен одговор. Кога луѓето знаат што се очекува, вели Кимова, имаат доверба во процесот и се чувствуваат слушнато, работата оддома станува продуктивна колку и канцелариската - ако не и повеќе.
„На пример: една мала маркетинг-агенција со која соработував успеа да го скрати времето на подготовка на кампањи за 30 проценти, само затоа што им овозможија на вработените да го организираат својот ден според сопствениот ритам. Луѓето работеа во време кога им е највисока концентрацијата наместо сите од девет до пет“, вели Кимова, потенцирајќи дека кога зборува за продуктивност, не мисли само на бројот на задачи туку и на квалитетот, мирот и енергијата со која луѓето ја завршуваат работата.
Продуктивноста не е единствената мерка за успех
Во последните неколку години голем број анализи покажуваат дека продуктивноста при работа од далечина во просек не опаѓа, а во некои случаи дури и расте. Студиите на „Харвард бизнис ривју“ (Harvard Business Review) и универзитетот „Стенфорд“ (Stanford) укажуваат дека вработените што работат оддома често имаат подобра концентрација, помалку прекини и повисоко задоволство од балансот меѓу работата и приватниот живот.
Сепак, ниту продуктивноста не е единствената мерка за успех, смета Огнен Огненоски, сопственик на бонитетната агенција „Таргет груп“ и основач и извршен директор на „Бизнис мрежа“, веб-платформа што на бизнисите им овозможува онлајн пристап до информации за носење паметни деловни одлуки. Тој смета дека компаниите треба да ги гледаат и димензијата на креативноста, тимската синергија и културата, кои тешко се реплицираат преку екран.
„Работата оддома може да биде ефикасна, но долгорочно вистинската иновација и инспирација најчесто се раѓаат во заеднички простор, преку спонтани разговори, нови идеи и човечка интеракција“, вели Огнен Огненоски во разговор за „Блумберг Адрија“. |
Локацијата од која работи вработениот не треба да влијае на платата
Нашите соговорници се согласни дека плаќањето на трудот воопшто не треба да зависи од локацијата од која се извршуваат работните задачи, туку од резултатот и вредноста на трудот.
„Ако некој ја испорачува истата вредност, нема економска логика да биде платен помалку само затоа што не користи јавен превоз или не плаќа ручек надвор“, вели Огненоски. „Сепак, некои компании воведуваат различни модели на компензација, на пример бонуси за присуство во канцеларија или покривање домашни трошоци за оние што работат оддалеку. Вистинскиот пристап е фер систем што ги стимулира резултатите, а не местото од каде што се постигнуваат“.
Огнен Огненоски, сопственик на бонитетната агенција „Таргет груп“ и основач и извршен директор на „Бизнис мрежа“.
Приватна архива
Според анализите на повеќе консултантски куќи, меѓу кои „Мекинзи“ (McKinsey) и ПвЦ (PwC), хибридните модели на работа во просек ги намалуваат трошоците на компаниите за 20-30 проценти. Се трошат помалку средства за простор, енергија, паркинг и патни надоместоци, а истовремено се задржува речиси истиот производствен резултат.
„Сепак, тоа не значи дека моделот без физичко присуство е без ризик. Компаниите што целосно преминаа на работа од далечина во повеќето случаи мораа подоцна да инвестираат повеќе во тимска кохезија, културна идентификација и обуки, бидејќи долгорочно се создава дистанца и губење на заедничкиот дух. Значи, трошоците се намалуваат, но треба паметно да се пренасочат во човечки капитал“.
Кимова, која е посветена на создавање современи, етички и транспарентни практики што ја ставаат личноста во центарот на секоја организација, смета дека одењето во канцеларија не е гаранција за посветеност.
„Јас цврсто верувам дека вредноста на трудот не зависи од локацијата, туку од резултатот. Канцеларијата е простор, домот е простор, но вредноста ја носи човекот, не ѕидовите околу него. Одењето во канцеларија не е гаранција за посветеност. Можеш да седиш осум часа пред компјутер, а да не создадеш ништо суштинско. Од друга страна, можеш да работиш оддома и за четири часа да постигнеш повеќе, затоа што си во мирна средина, со фокус и без непотребни прекини“, вели Кимова, раскажувајќи пример од нејзиното работно опкружување.
„Една колешка работеше оддома поради мали деца. Таа често почнуваше да работи порано, во пет наутро, кога сите спијат. Иако многумина сметаа дека ќе ѝ биде тешко, таа имаше највисока ефикасност во тимот. Причината? Имаше слобода да го организира својот ден, а некој ѝ веруваше дека може сама да управува со времето. За мене, тоа е суштината - вредноста на трудот се довербата и резултатот, не физичкото присуство“, вели Кимова.
Depositphotos
Ниту според неа не е оправдано работодавците да ги плаќаат помалку тие што работат оддома, односно платата не треба да биде поврзана со тоа каде седиме, туку со тоа што создаваме.
„Да, некој што работи оддома можеби нема трошоци за превоз, но има други: струја, интернет, опрема, често и вложен личен простор што станува мини-канцеларија. Она што е поважно е дека работата оддома бара високо ниво на самодисциплина и организација. Тоа не треба да се потценува. Флексибилноста не е награда, туку дел од новата нормалност на работење“, вели Кимова.
Уште еден пример од нејзиното работно искуство е една ИТ-компанија, која вовела политика да им плаќа бонус на сите што постигнуваат резултати без разлика каде работат. „По неколку месеци, продуктивноста порасна, а боледувањата се преполовија“, раскажува Кимова. „Причината беше едноставна - луѓето почувствуваа дека се вреднувани според трудот, а не според километрите од канцеларијата“.
Според нашата соговорничка, помала плата во замена за неколку дена работа оддома е личен избор, но не и одржлив модел.
„Може да има ситуации кога некој ќе прифати нешто помалку заради мир, семејство или здравје, и тоа е легитимно. Но тоа не смее да стане системска навика. Работата оддома не треба да се гледа како привилегија, туку како современ начин на работа што им користи и на работникот и на компанијата. Зашто кога човек е задоволен и има контрола врз сопствениот ритам, резултатите се подобри, а лојалноста кон организацијата се зголемува“, заклучува Кимова.
Комбинација од канцеларија и работа оддома за максимален учинок
Работата оддома ја докажа тезата дека „местото“ повеќе не ја одредува вредноста на трудот, смета бизнисменот Огненоски.
„Во новата економија не се мери присуството, туку резултатот. Сепак, канцеларијата има вредности што не може да се заменат: таму се создава професионална мрежа, доверба и можности што често го менуваат текот на кариерата“, вели бизнисменот Огненоски, посочувајќи дека кога човек оди физички на работа, тој не само што вложува работно време туку и инвестира во сопствениот развој. „Преку контактите, разговорите, идеите и искуствата со колегите, гради свој личен капитал, кој подоцна му се враќа како професионална предност. Затоа, најдобриот пристап не е избор меѓу двете, туку комбинација што го спојува најдоброто од двата света“.
Depositphotos
Не постои совршена формула, но најоптималното решение, според нашите соговорници, е хибридниот модел, односно комбинација од два-три дена во канцеларија и остатокот оддома. Така се одржува рамнотежа меѓу фокусот и соработката, автономијата и тимскиот дух. Тоа значи да се задржат личниот контакт и тимската енергија, но и флексибилноста и фокусот што ги носи работата оддома.
„Современиот свет ни покажа дека работата не е место, туку процес. Но човекот е и ќе остане социјално битие, потребно е да биде меѓу луѓе, да слуша, да разменува, да се инспирира. Затоа, иако технологијата овозможи да работиме од каде било, личното присуство останува најмоќната инвестиција во сопствениот развој и иднината“, заклучува Огненоски.
Специјалистката за човечки ресурси раскажува дека соработувала со неколку компании што во практика воведоа правило: два дена во канцеларија, три дена оддома.
„Резултатот беше не само поголема продуктивност туку и намалена стапка на замор и тек на кадарот. Кога луѓето се чувствуваат почитувано, тие сами стануваат амбасадори на компанијата. На крајот, вистинската ефикасност не произлегува од контрола, туку од заемна доверба и јасна насока“, вели Кимова. Таа верува дека иднината на трудот ќе ја одредуваат три вредности: довербата, одговорноста и човечноста.
„Работата оддома ќе стане уште поприсутна, особено со новите генерации што бараат смисла и рамнотежа, не само плата. Ќе победи оној систем што ќе умее да гради култура во која луѓето се чувствуваат видено и слушнато, дури и ако не се физички присутни. Компаниите што ќе го разберат тоа дека зад секој екран стои човек, со свој ритам, мисли и енергија, ќе имаат најмотивирани тимови“, вели Трајанка Кимова во разговор за „Блумберг Адрија“. |
Според неа, работата оддома не е бегство, туку нов начин на одговорност. „Таа бара зрелост, но и им дава моќ на луѓето да покажат колку можат кога имаат доверба и слобода. Работата оддома не треба да се гледа како компромис. Таа е огледало на тоа колку сме подготвени да му веруваме на човекот повеќе од системот“.
А, кога ќе научиме дека вредноста не е во присуството, туку во придонесот, вели Кимова, тогаш ќе можеме да кажеме дека сме направиле вистински чекор напред во културата на работа. „Зашто таму каде што има доверба има и раст, и човечки и професионален“.