.webp){kind=icon}
Дамките во зрнестите сателитски снимки можеби не значат многу за просечниот човек, но за шпанските научници кои експериментираат со нови начини за откривање на емисиите на стакленички гасови, тие беа изненадувачко откритие.
Фотографиите и другите податоци сугерираат дека во период од 17 дена во декември 2021 година, нафтената платформа управувана од државната енергетска компанија „Петролеос Мексиканос“, позната како „Пемекс“, исфрлила тони метан во атмосферата. Истражувачите поставија хипотеза дека причината се два неисправни факели со гас и процениле дека ослободената количина е еднаква на три проценти од годишните емисии на целиот мексикански сектор за нафта и гас.
Научниците ги документираа наодите во труд објавен минатиот јуни. Еден од научниците кои работеа на тоа рече дека откриле уште едно издание од истата платформа. Потоа „Пемекс“ започна силна кампања напаѓајќи ја работата на истражувачите. Во видеото објавено од компанијата, извршниот директор Октавио Ромеро е прикажан како лета гасни ракети во хеликоптер, велејќи дека информацијата е „целосно погрешна“ и дека студијата е „неодговорна“.
Bloomberg Mercury
Корпоративниот притисок да го оспори загадувањето го одразува деценискиот напор на индустријата за минимизирање на научните истражувања кои ги поврзуваат фосилните горива со глобалното затоплување. Додека многу енергетски компании ја напуштија таа позиција, сега постои растечка тенденција да се доведува во прашање способноста на сателитите да го следат метанот, во обид да се фрли сенка врз технологијата што се повеќе ја користат компаниите, инвеститорите и американските и европските регулатори.
„Постојат многу, многу политички моќни компании кои го штитат својот профит и ја напаѓаат науката затоа што не им се допаѓа она што го кажува. Тие се обидуваат да ги одржат живи фосилните горива и да ги девалвираат доказите за многу голема штета“, рече професорката на Универзитетот Харвард, Наоми Орескес.
„Пемекс“ не е единствениот таков случај. Швајцарскиот „Гленкор“ ја доведе во прашање способноста на сателитите да го лоцираат изворот на емисиите. Казахстанската гасна компанија „Бузачи Нефт“ соопшти дека она што научниците веруваат дека е најголемото ослободување на метан оваа година од фосилните горива е само водена пареа и јаглерод диоксид. Додека компаниите признаваат дека испуштаат малку метан и работат на спречување вакви случаи, истовремено тврдат дека количините се грубо преценети.
Одбивањата од овој тип го поткопуваат притисокот за едно од најважните достигнувања на климатскиот состанок КОП28 во Дубаи, каде министерот и шеф на тамошната нафтена компанија, Султан Ал Џабер, врши притисок нафтените компании да се согласат да ги елиминираат емисиите на метан до 2030 година.
Ако „Пекемс“ признае дека имаат проблем со метан од такви размери, ќе отвори сериозни прашања за иднината на компанијата.
Иако зафаќањето на метан за време на производството на нафта и гас би имало позитивен ефект за компаниите на долг рок бидејќи тие би имале повеќе производи за продажба, на краток рок тоа бара прераспределба на капиталот.
Подобрувањето на ситуацијата може да значи проблеми за мексиканскиот претседател Андрес Мануел Лопез во неговите напори да ја промени ситуацијата во една од најзадолжените нафтени компании во светот, како и за изгледите на неговата партија на изборите следната година, вели Адријан Духалт, кој се занимава со глобалната енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Bloomberg Mercury
Според наодите собрани од консултантска фирма ангажирана од еден од регулаторите, а на кои се повикува „Пемекс“, научниците ја прецениле количината на емисиите на метан за 95 проценти. Овие наоди укажуваат дека главно ослободувањето на азот и други гасови не и наштетуваат на животната средина. Можноста за слободен пристап до наодите од таа студија беше отфрлена.
Сателитите можат да детектираат концентрации на метан од вселената кога сончевата светлина се одбива од Земјата. Кога светлината поминува низ облак од гас, нејзиниот интензитет слабее на одредени бранови должини. Ова остава трага што може да ја видат научниците. Азотот и метанот имаат различни знаци и инфрацрвените сензори со кратки бранови што научниците ги користеа во случајот „Пемекс“ не можат да детектираат азот.
„Не постои можност за грешка. Збунувачките емисии што ги забележавме беа 100 проценти метан“, им одговорија научниците на „Пемекс“.
„Пемекс“ и регулаторот, а тоа е Агенцијата за безбедност, енергија и животна средина, не одговорија на прашањата како дошле до заклучоците за истекувањето на гасот или за ефектот што сето тоа може да го има врз бизнисот. Мексиканската влада исто така молчеше кога беше прашана за политичките импликации на случајот.
„Пемекс“ вети дека ќе инвестира две милијарди долари во решавањето на проблемот со емисиите на метан, на што работи со американската Агенција за заштита на животната средина. Сепак, во исто време, Мексико има еден од најнеефикасните производители на енергија и е на петтото место во светот во однос на емисиите на метан по единица производство на нафта и гас, покажуваат податоците.
„Од политичка перспектива, намалувањето на емисиите на метан и палењето на гасот е помалку корисно од зголемувањето на производството на нафта“, смета Духалт.
Не секоја сателитска слика е доволно добра за да се идентификува ослободувањето на метан. Честопати сликите се неупотребливи поради облакот. Исто така, некои материјали на површината на Земјата, како што е почвата со високо ниво на карбонат, тешко се разликуваат од метан. Научниците мора да ги отфрлат мерењата ако има премногу несигурности.
Истражувачите од холандскиот институт за вселенски истражувања ги проучувале испуштањата на метан во близина на рудникот Хаил Крик на Гленкор во Австралија во 2018 и 2019 година. Во еден труд објавен во 2021 година се наведува дека толку многу метан се ослободува годишно што влијанието врз климата може да се споредува со годишните емисии на 3,2 до пет милиони возила во САД. Студијата заклучува дека реалниот придонес на рудниците за глобалното затоплување е потценет во официјалните податоци.
„Гленкор“ ги оспори наодите на студијата, тврдејќи дека атмосферските загадувачи како прашина, водена пареа или чад може да влијаат на точноста на сателитските мерења. Тие укажуваат и на владиниот извештај во кој се вели дека е премногу рано да се користат сателити за такви мерења.
Австралиската влада тврди дека нејзините мерења на емисиите на метан и соодветните извештаи се во согласност со Парискиот климатски договор.
Оние кои се сомневаат во употребата на сателитски снимки за да се проценат нивоата на метан, треба да ангажираат независни научници од трета страна за да вршат мерења на теренот и да ги објават резултатите, вели Питер Рајнер, професор по атмосферски науки на Универзитетот во Мелбурн.
„Во ред е да не се верува на студиите. Сепак, неприфатливо е да не се биде подготвен да се најде точниот одговор“, истакна тој.
Како што напредува технологијата и расте свеста за опасностите од метанот, многу енергетски компании прифаќаат нови технологии, сателити со попуст или авиони опремени со спектрометри, за да ги исчистат нивните производствени процеси.
Приватната сателитска компанија ГХГСат (GHGSat), која помага во откривањето на емисиите на метан, соработувала со компании како што се „Шел“ и „Тотал“.
„Многу компании, кога добиваат точни, навремени и веродостојни податоци, имаат тенденција да дејствуваат“, рече Рајли Дурен, главен извршен директор на непрофитната организација „Карбон Мапер“, која ги анализира податоците собрани од воздухот за да открие метан.
Во исто време, компаниите имаат повеќе проблеми да ги следат работите, бидејќи стекнувањето сателитски податоци станува подостапно за јавните и непрофитните институции, произведувајќи се поголем број „ловци на метан“ од нафтените полиња во Романија до Тексас за да ги документираат емисиите на гасот.
За канализирање на работата на активистите, Американската агенција за заштита на животната средина предложи програма која ќе им овозможи на поединци со соодветна сертифицирана експертиза да го следат работењето на енергетските компании со цел да се обезбеди навремено предупредување за големи емисии на метан. Сепак, некои гледаат проблем со мешање на приватни лица во владиниот бизнис.
„Тоа е индустрија во која информациите обично се сметаат за комерцијални и стратешки чувствителни. И тогаш доаѓа сателитското набљудување, и одеднаш сето ѓубре излегува на површина и сите се изложени“, вели Антоан Халф, главен аналитичар и соосновач на еколошка геоаналитичка фирма „Каирос САС“.
Оваа година научниците објавија дека во Казахстан во близина на Каспиското Езеро, сателитите забележале големи количества ослободен метан кој се протегал со километри, а емисиите се припишуваат на несреќата на гасното поле на „Бузачи Нефт“ на 9 јуни.
Bloomberg Mercury
„Бузачи Нефт“, кој е во сопственост на британски инвеститор, го обвини подизведувачот на дупчењето за случајот и најави дека ќе го отстрани истекувањето до крајот на годината. Сепак, таа компанија додаде дека концентрациите на штетните елементи не ги надминуваат дозволените количини и испрати одговор од 17 страници со објаснување зошто научниците можеле погрешно да ги протолкуваат податоците. Во него тие приложија изјави од научниот институт за инженерство „Волга“ (VolgaTECHengineering), каде што се тврди дека влагата во крајбрежната област може погрешно да се помеша со метан, како и дека сателитските податоци може да ги земат предвид и природните концентрации на метали во заднина кои го зголемуваат вкупните цифри.
Истражувачот Брам Масакерс тврди дека сензорите се способни да го одвојат влијанието на водената пареа и дека анализата не зависи од историските нивоа на метан.
„Не се сомневаме дека сензорот ТРОПОМИ дава вистински податоци за метанот“, посочи тој.
„Бузачи Нефт“ исто така сподели видео кое наводно докажува дека најголемиот дел од метанот е изгорен на изворот. На видеото, работник фрла запален факел во голем столб од пареа и чад што се издига од купот кал. Метанот е многу запалив, а пламенот не се запали, велат од компанијата како доказ дека нема значително ниво на метан.
Но, професорот по инженерство од Универзитетот во Мичиген, Ерик Корт, вели дека ослободувањата може да содржат проблематични концентрации на метан и сепак да бидат под долната граница од околу пет проценти потребна за експлозија. Дури и под контролирани услови, метанот не секогаш ќе се запали.
Според Роланд Куперс, глобален советник на меѓународното мониторинг тело на Обединетите нации за емисиите на метан, отпорот кон признавањето на емисиите на метан често е поттикнат од човечката психологија, така што соочувањето на загадувачите со докази честопати не е доволно за да се поттикнат системските промени. И покрај растечките емпириски докази, промената ќе дојде само ако регулаторите и непрофитните организации воспостават однос и градат доверба.
„Тоа е како алкохоличар. Почнувате велејќи: ОК, имаме проблем овде. Ќе признаам дека има проблем и ќе направам нешто околу тоа“, вели Куперс.
