Што по одмрзнување на цените?

Денес е последен со замрзнати цени на прехранбените производи во Македонија, откако министерството за економија одлучи да не ја продолжи важноста на оваа мерка. Наместо ограничување на цени, владата ќе чека собранието да го изгласа законот за нефер трговски практики.

Институциите најавуваат засилени контроли за да се интервенира во случај на драстично поскапување на производите.

Дали пред нас е нов ценовен шок? Според дел од економистите, следејќи ги глобалните движења на цените на инпутите за основните производи, нема основ за поскапувања.

Блумберг Адрија ТВ

„Според ФАО индексот има пад и кај делот на житарките и кај делот на млечните производи речиси повеќе од година и половина, што треба да претставува еден значаен сигнал за стабилизација на цените на основните суровини и инпути коишто се значајни во делот на увоз за производство на овој тип на производи, меѓутоа и како увоз на финални производи делот којшто доаѓа кај трговците. Па ако во август имавме една ситуација каде овој период можеби беше краток за да се трансмитираат цените и имавме отпор од страна и на производителите и на трговците и забележавме дека после прекинот на мерката цените нагло скокнаа и имаше потреба за повторно воведување на мерката, сега веќе после шест месеци од таквата состојба на повторно воведување на мерката сметам дека овој период од една година на стабилизација на цените е доволен сигнал и кај производителите и кај трговците дека состојбата на цените на овие производи е стабилизирана и истата веќе конечно треба да се трансмитира во домашната економија. Вториот аспект е дека во текот на август ние сè уште се соочувавме со висока стапка на инфлација, денес имаме исто така релативно висока стапка на инфлација од 3,2% меѓутоа значајно постабилизирана и понамалена во однос на она што беше во месец август и оттука очекувањата се дека и да има промени на цените не очекувам дека тоа ќе биде драстично како што беше во јули“, вели извршната директорка на „Фајнанс тинк“, Благица Петрески.

На прашањето кој досега најмногу ќари од владините мерки за надминување на кризата, Петрески вели дека дел од пакет-мерките не беа доволно таргетирани, а со одредени мерки како субвенциите на струја, дури и поголем бенефит имаа побогатите категории.

Блумберг Адрија ТВ

„Мерките за домаќинствата беа во форма на директна помош како ваучери за различни категории граѓани, тука е и мерката за поддршка за електрична енергија за ранливи категории, намалување на ДДВ за одредени производи, субвенционирање на електрична енергија итн. Анализиравме кој бенефитираше во апсолутна и релативна смисла. Ако гледаме од аспект на дизајнот може да се каже дека од 2022 првиот пакет мерки беше линеарен и недоволно таргетиран. Земајќи го предвид дека во периодот што следуваше мерките забележаа унапредување на мерките во делот на таргетирање, препораките се да се продолжи со тоа темпо бидејќи доходот кај сиромашните граѓани имаше унапредување од 5,9% на 13% со вториот пакет мерки. Втора препорака е до крај на годината да почне да се размислува за напуштање на мерката за субвенционирање на електричната енергија бидејќи состојбата на глобалните е стабилизирана и домашното производство е зголемено“, вели таа.

Петрески истакнува дека неопходно е да се води сметка и за фискалните ризици.

„Во четвртиот пакет мерки, иако таргетираноста се подобри, сепак постојат ризици кај дел од мерките коишто имаат значаен издаток и во иднина треба да се води сметка и за таа фискална консолидација“, вели Петрески.

Инаку, во изминатите две години, по предлог на Министерството за економија, Владата има донесено десет одлуки за замрзнување на цените и маржите. Замената на мерката на ограничени цени, владините претставници ја гледаат во предложениот закон за забрана на нефер трговски практики кој е во собраниска процедура.