За многумина тоа е носталгична приказна за обединувањето на народите, за спортскиот дух, за победите и поразите, за маскотата Вучко, за Јурек, кого го сакавме повеќе од бурек. Проверивме што се случуваше зад сцената на првите Олимписки игри на Балканот, кои се одржаа во Сараево во 1984 година, какви беа економските ефекти и дали можеме повторно да сведочиме на такво нешто.
Најголемите натпревари се играат на најголемите сцени пред најголемата публика. Еден таков одиграа поранешна Југославија и нејзината економија - секако и победија. Тоа беше во 1984 година во Сараево. Организацијата на Зимските олимписки игри (ЗОИ) беше првокласна економска, политичка и социјална победа за земјата, која пропадна само осум години подоцна.
Во времето на Олимписките игри немаше никакви индикации за тоа, во светот беше испратена сосема друга слика, приказ за економски раст и за една економска сила, инфраструктурни проекти и заедница за сите. На натпреварот одигран во Сараево, пред публика од две милијарди гледачи, светот забележа економска и организациска победа за која се прераскажува и денес.
Bloomberg Businessweek Adria
Ахмед Карабеговиќ беше генерален секретар на Организацискиот комитет на Игрите за време на златната доба на главниот град на Босна и Херцеговина. Денес има 90 години, а настаните од пред четириесет години сè уште се свежи во неговото сеќавање.
„Ние ги организиравме Игрите, но визијата беше многу поширока, сакавме Сараево да стане модерен европски град, туристички центар и да ја претвори економската, културната и спортската експанзија од 1970-тите и 1980-тите години во голема идна вредност“, рече тој за „Блумберг бизнисвик Адрија“. Карабеговиќ во тоа време бил инаку и заменик-генерален директор на РТВ Сараево.
Bloomberg Businessweek Adria
Дотогаш Сараево беше најголемиот град меѓу тие што се понудија да бидат организатори на ЗОИ, продолжува тој и потврдува дека самата идеја за организирање на Игрите во Сараево може да се персонализира во една личност.
„Идејата потекна од покојниот професор Љубиша Зечевиќ, професор по физичко образование и спортски работник“, се сеќава Карабеговиќ на времето во средината на 1970-тите, кога американскиот град Денвер ја откажа организацијата на Олимписките игри. Едно утро, Зечевиќ се појави во кругот на сараевските спортски работници и рече: Зошто не се пријавиме ние“.
Подготовките за кандидатурата започнаа во 1977 година, а официјалната одлука беше донесена во 1978 година. Зечевиќ самиот ја однел кандидатурата во Лозана и подоцна бил еден од најзаслужните луѓе за успехот во организацијата на Игрите.
„Од проектна гледна точка, Игрите се самиот врв на нешто што може да се организира. Од почетокот не го гледавме како спортски настан, од самиот почеток беше развоен проект, што подразбира изградба на комплетна спортска и градска инфраструктура - нов аеродром, втора фаза од изградбата на домот на РТВ, патишта до планините, обиколница околу градот, реконструкција на постојните и изградба на голем број нови хотели“, наведува Карабеговиќ.
Покрај спортските објекти и сето горенаведено, биле изградени и 2.582 стана во Неџариќи и Добриња, кои биле олимписки и новинарски населби, а сите биле финансирани од тогашните фирми или работнички организации, како што се нарекувале за време на југословенското самоуправување.
Организација тешка 141 милион долари
Спортските објекти биле изградени и финансирани од Организацискиот комитет, а самата организација тогаш чинела 141 милион долари. Карабеговиќ наведува дека 73 отсто биле средства собрани преку маркетинг и спонзорства, а остатокот го покривала заедницата.
„Со парите што ги обезбедивме ги финансиравме сите спортски објекти, непосредната организација на Игрите, а остана вишок од 12 милиони долари. Игрите во Сараево беа првите за кои не беше земен заем и првите што одработеа во плус“, се сеќава тој.
Од 12 милиони што останаа по организацијата на Игрите, два беа потрошени за организација на следните спортски натпревари, а десет за комплетирање на олимписките локации со летни објекти. Во првата зима по Олимписките игри, во Бјелашница се одржа финалето на Светскиот куп во алпско скијање, се организираа првенства во уметничко лизгање, боб...
Bloomberg Businessweek Adria
„Благодарение на сето ова, Сараево стана модерен туристички град“, посочува Карабеговиќ.
Во организацијата на Игрите беа вклучени две и пол илјади луѓе. Интересот за Игрите во Сараево беше невообичаено голем. Учествуваа 49 нации, 13 повеќе од претходните игри. Акредитирани се дури 7.825 новинари и технички персонал, 76 редакции, 67 ТВ-куќи, а директно биле емитувани 514 часа во ТВ-програма. Според процената на Меѓународниот олимписки комитет (ИОК), настаните во Сараево ги следеле две милијарди луѓе, а нашиот соговорник смета дека сè влијаело градот да добие имиџ на модерен град во однос на претходната слика.
Идејата произлезе од студија на ОЕЦД
Игрите во Сараево беа специфични за сè, изјави за „Блумберг бизнисвик Адрија“ Сандра Дамијан, професорка на Економскиот факултет на Универзитетот во Љубљана и членка на одборот на глобалната платформа „Спорт фор импакт“ (Sport4Impact). „Тогаш во Сараево немало развиени зимски спортови или спортови на мраз, постоела само салата ’Скендерија’“, вели таа и додава дека во тие години се случила ренесанса во економска и социјална смисла, а во градот се создале силни компании што сакале да постигнат нешто големо и трајно.
Bloomberg Businessweek Adria
„Основа за идејата беше студијата на ОЕЦД во која беше наведено дека Босна и Херцеговина има многу добри услови за развој на спортот на мраз и снег и, воопшто, за развој на зимскиот туризам, поради поволната клима, која овозможува значителни врнежи од снег во областа. Покрај тоа, Олимписките игри претставуваа важен развоен проект за политичарите и бизнисмените, тие им придаваа големо значење на Игрите и сите беа вклучени во проектот“, вели Дамијан.
Таа потсетува и дека во тоа време кога се подготвувала организацијата на Игрите, односно кон крајот на 1970-тите и почетокот на 1980-тите години, тогашна Југославија била погодена од голема економска криза, а во Босна и Херцеговина биле во фаза на градење огромни згради. Таа вели дека прашање е колку брзо ќе се градело поради кризата доколку немало Олимписки игри и оти поради Игрите забрзале сè, што позитивно се одразило на економијата.
Јуре Франко, бурек и вештачка интелигенција
„Потоа присуствував на голем број настани, го запознав светот на меѓународниот спорт и секој ми велеше - ова се добри игри, но никогаш не сме ја доживеале атмосферата како во Сараево. Градот живееше 24 часа на ден, а беше сосема лудо кога Јуре Франко го освои медалот“, ни раскажува Карабеговиќ.
Франко тогаш беше нова ѕвезда на југословенското скијање и третата надеж за освојување прв медал на Зимските олимписки игри. Бојан Крижај веќе беше светски релевантен скијач во слалом, а скокачот Примож Улага привлече дури 68.000 гледачи во подножјето на скијачките скокалници во Игман. Сепак, националната веселба дојде дури по велеслаломот на 14 февруари, кога Франко скијаше до сребрениот медал и до историјата. Легендарниот наслов „Јурек го сакаме повеќе од бурек“ (Volimo Jureka više od bureka) произлезе веднаш потоа.
Bloomberg Businessweek Adria
„На 14 февруари мислев дека ништо нема да се смени во мојот живот, но сè се смени. Само со заеднички дух, со заеднички труд можевме да го постигнеме тој извонреден резултат“, изјави Франко во Сараево, 40 години по големата прослава.
Скијачка патека во Бјелашница денес го носи неговото име, а Франко во манир на големите ѕвезди раскажа анегдота што ги насмеа сите на прославата на големата годишнина. „Еден пријател ме прашува дали знам што е вештачка интелигенција и ми дообјаснува дека е прекрасна, затоа што откако ќе поставиш некое прашање, веднаш можеш да добиеш одговор. Се вратив дома и го поставив прашањето ’Кој е Јуре Франко’, а вештачката интелигенција ми одговори: ’Дали имате ли уште некоја дополнителна информација?’ Мислам и дека си реков да може да дојде системот на вештачката интелигенција кај нас во Сараево на бурек, па ќе добие уште некоја информација“, рече Франко на радост на сите во Сараево.
Како се реализираа ТВ-преносите?
Македонскиот спортски коментатор Атанас Костовски е жив сведок на сите случувања пред 40 години и тој добро се сеќава на Олимписките игри во Сараево и еуфоријата со Јуре Франко. Со Костовски разговаравме во Скопје, каде што како 87-годишник ги живее мирните пензионерски денови. Тогаш работел во ТВ Скопје и бил главен коментатор на македонската редакција во главниот град на Босна и Херцеговина.
Bloomberg Businessweek Adria
Особено впечатливо сеќавање за него е токму успехот на Јуре Франко, за кого вели дека бил голема радост за целата земја, но и за него лично. Иако Костовски бил сведок на многу успеси како коментатор, тој 14 февруари, кога се одржувала велеслаломската трка и кога го коментирал преносот, е момент на кој се сеќава како да е вчера.
Јуре бил петти во првата трка, а имал најбрзо време во втората, па освоил сребрен медал. Костовски е всушност човекот што нему му ја врачил наградата од Југословенската телевизија (ЈРТ).
„Секоја вечер имаше специјална програма, во која се сумираа денот и резултатите. Тој ден поради сребрениот медал на Јуре Франко имаше и музика и славење. Главниот режисер на прoграмата на ЈРТ од Словенија, Игор Груден, одлучи поради сите околности јас да му ја врачам наградата на Франко. Тоа беше ВХС-касета“, вели Костовски.
На врачувањето излегол по папучи, но тоа не се видело на програмата. Му рекол на Јуре: „2.41.41 - еве ги бројките што донесоа радост за целата држава“.
Видеорикордер - награда за секој освојувач на златен медал
Костовски се сеќава на многу други детали од оваа Олимпијада, сите и сега му носат солзи на очите.
Сојузниот извршен совет уште во 1983 година донел одлука сите телевизиски центри во Југославија за потребите на Олимписките игри да набават нова опрема и да ја купат без царини. ТВ Скопје купила репортажен автомобил во боја, каков што немала дотогаш. Другите центри купиле и повеќе. Три години претходно имало и семинари за тоа како ќе се одвиваат преносите. Од Скопје заминале стотина луѓе, а вкупно од телевизијата на федерацијата имало околу 2.000, меѓу кои коментатори, камермани, режисери, продуценти и техничари. На ЗОИ 84 имало многу арени, па се нашло решение секој центар да покрие по една арена. ТВ Сараево го одработи свеченото отворање и, во соработка со ТВ Титоград, работеше на алпски дисциплини за жени во Јахорина, ТВ Белград - боб и санки кај Требевиќ, ТВ Загреб - хокеј и лизгање во „Зетра“, ТВ Скопје - хокеј во „Скендерија“ и доделување на сите медали кај „Скендерија“, ТВ Љубљана - машки алпски дисциплини во Бјелашница, ТВ Нови Сад - нордиски дисциплини во Игман, а ТВ Приштина - скокови од двете скокалници на Игман.
Тоа беше многу добро организирана Олимпијада и игри со најмногу нации. Претходно Летната, која беше во Москва, ја бојкотираа многу западни земји, а Русите бојкотираа во Лос Анџелес.
Олимпијадата на телевизија ја следеле две и пол милијарди луѓе од 84 земји од светот. За телевизиски права биле исплатени околу 100 милиони американски долари, од кои најголемиот дел биле од американската АBC. За Игрите биле акредитирани 6.000 новинари, а преносите се реализирале од 120 камери. За секој новинар коментатор биле обезбедени посебни коментаторски места од сите борилишта.
Bloomberg Businessweek Adria
„Секој центар произведуваше програма од точно определената локација, но ние коментиравме секој на својот јазик за сите спортски дисциплини. Сите колеги работевме по цел ден, со специјални работни спортски униформи“, вели Костовски.
Инаку, како што сведочи Костовски, секој добитник на златен медал за награда добивал видеорикордер.
Што бараше „Кока-Кола“?
Најмногу пари за организација на Игрите дојдоа од ТВ-правата, организаторите само од американската ABC добија 81,5 милион долари. Еден од главните спонзори беше „Кока-Кола“, која финансираше голем број активности на организацискиот одбор.
„Тие дојдоа меѓу првите и сакаа да покријат сè. Ги прашавме што ќе правиме со овие домашни фирми што произведуваат сокови, ’Упи’ и многу други... Рекоа дека сè е дозволено освен ’Пепси’“, се присети Карабеговиќ.
Bloomberg Businessweek Adria
Организирањето на Игрите во Сараево беше најголемиот тест за југословенската економија, која буквално беше целосно поврзана на некој начин со настаните на и околу борилиштата. Сите градежни компании беа ангажирани со полн капацитет, особено „Враница“ и „Унионинвест“. „Унионинвест“ ја градеше „Зетра“, а „Враница“ ја градеше „Скендерија“. Сè што организаторите не можеа да најдат во БиХ, земаа од другите републики на поранешната држава, а често и надвор од неа. Особено се истакнаа словенечките „Елан“, „Алпина“, „Рашица“, „Горење“..., текстилната индустрија на чело со хрватски „Вартекс“.
Посебната улога на Словенија
„Точно е дека сите републики од поранешна Југославија помогнаа во организирањето на Игрите, но улогата на Словенија во организацијата и настапот беше многу важна. Така, центарот за скијачки скокови, кој беше еден од најмодерните и најиновативните, го дизајнираа и изградија браќата Јанез и Владо Горишек. Скијачките патеки на Бјелашница ги изгради Петер Лакота. Боб-патеката кај Требевиќ ја дизајнираше професорот Горазд Бучар. Патеките за велеслалом и спуст ги подготвија шестмина од Похорје, меѓу кои и долгогодишниот менаџер на патеката Златне лисице, Андреј Речник. Наце Шекељ дојде да помогне во подготовката на мразот. Алојз Равник дизајнираше патеки за кроскантри-скијање и биатлон“, вели професорката Дамијан.
Bloomberg Businessweek Adria
Штом се дозна дека ги добивме Игрите, сараевски „Енергоинвест“, се фрли на работа на вертикалниот транспорт.
„Тоа беше направено со помош на француската компанија ’Помагалски’, Емерик Блум едноставно не ги сакаше Германците. Сè што вклучуваше вертикален транспорт, го направи ’Енергоинвест’. Подоцна изградија жичници на Копаоник, во Македонија и подалеку низ светот“, вели Карабеговиќ.
Како „Мерил Линч“ ја загуби битката од српски „Бор“
Компјутерскиот центар „Срце“ од Загреб одигра значајна улога во работата на системот IBM што беше купен за потребите на Игрите. „Проблемот поврзан со недостигот од туристички работници го решивме со помош на Дубровник и Макарска. Одеднаш имате нови хотели, но немате персонал. Затоа оттаму работеа кај нас, и тоа многу рецепционери, менаџери на сала... Кога е сезона овде, не е долу на Јадранот“.
Bloomberg Businessweek Adria
Рударскиот комплекс „Бор“ произведувал златни монети, кои биле одличен сувенир. Тие го правеле тоа затоа што, според домашното право, само тие во Југославија можеле да работат таква работа. „Познатата американска компанија ’Мерил Линч’ понудила дури 12 милиони долари за правата за печатење за целиот свет. Но, според законот, ’Бор’ морал да го направи тоа“, се присетува главниот оператор на Игрите.
Голем број големи светски брендови тогаш ја открија Југославија и почнаа да бараат подизведувачи. Така, фабриката за чевли во Дервента започна голем бизнис со „Адидас“ во производството на патики.
„Игрите донесоа голем број придобивки за туризмот и овозможија подинамичен понатамошен економски развој. По Игрите, Сараево беше град на конгреси, работнички игри... Сите државници што доаѓаа во Југославија по Игрите не ја пропуштаа можноста да дојдат во Сараево“, заклучува Карабеговиќ.
Белград како доверлив домаќин на Олимписките игри во 1992 година
На крилата на успешно организираните и одржани Зимски олимписки игри во Сараево во 1984 година, социјалистичка Југославија мислеше дека може да биде домаќин на најелитното спортско натпреварување во светот - Летните игри. Кандидатурата на Белград, како главен град на СФРЈ, земја со 23 милиони жители, се најде заедно меѓу многу поугледни градови, како Барселона и Париз, во трката за домаќини на Летните олимписки игри во 1992 година.
Проектот, спроведен повеќе како герилска акција отколку како сериозен државен проект, кој на граѓаните им се „продаваше“ како нискобуџетен по цена од едно пиво по жител, беше навистина непретенциозен во финансиска смисла.
Со оглед на инфраструктурата што веќе постоела, планираните расходи би биле минимални. Белград веќе имаше два стадиона - „Маракана“ и ЈНА - на идеална оддалеченост еден од друг. Имаше и пливачки комплекс - „25 Мај“, салите „Пионир“ и „Пинки“, додека Ада Циганлија требаше да служи за веслањето на вода. За волја на вистината, недостигаа железнички станици, станбени единици, а се споменуваше и метрото. Сепак, поголемиот дел од арената беше веќе изграден. На листата на предности беше лесниот и брз пристап од аеродромот „Сурчин“, но голем проблем беше потенцијалниот број на гледачи. Иако беше доволно голем и несовладлив предизвик, како што се покажа на крајот, доста важно беше и тоа што првиот човек на ИОК беше од градот на главниот противник - Барселона.
Пресметката беше таква што Олимписките игри можеа да бидат профитабилни за Белград и тогашната СФРЈ. Портпаролот на белградската кандидатура, препознатлив медиумски лик и еден од најпопуларните водители Горан Милиќ изјави дека смета на заработка од дури милијарда долари. Организацијата би чинела половина.
„Во случајот со Белград, Олимписките игри би биле профитабилен спортски настан. Во Југославија ваквите настани се финансираа од федералниот данок на промет, па, така, компанија што спонзорира спортски настан од национален интерес плаќа 12 отсто во буџетот на Олимпискиот комитет. Со ТВ-права што би биле најмалку 150-200 милиони долари, може многу да се изгради. Многу помал спортски настан во Загреб - Универзијадата во 1987 година, на која работев и јас - го прероди градот“, нагласи Милиќ.
Се споменуваа и ТВ-права за САД и сума од дури 600 милиони долари
Не треба да заборавиме дека во тимот на кандидати беа вклучени директори на водечките и најголемите компании од тоа време, како гигантот „Генекс“ (Genex), кој се обидуваше да ја поддржи кандидатурата преку лобирање и други деловни аранжмани за да добие поддршка.
Секако, треба да се истакне дека на Белград ќе му беше тешко да се најде на овие Олимписки игри доколку неговата кандидатура немаше политички инспиратори во форма на американскиот претседател Роналд Реган и државниот секретар Хенри Кисинџер. Во моментот кога Студената војна беше на врвот и по меѓусебниот бојкот на претходните два олимписки циклуса во Москва во 1980 година и во Лос Анџелес во 1984 година, идејата за одржување на натпреварот на неутрален терен во социјалистичка Југославија сигурно звучеше добро.
Ако глобалните околности не се променеа толку брзо, само за неколку години, Југославија можеби ќе можеше да го оствари својот олимписки сон. Сепак, нејзината улога набрзо беше ставена на втор план, а идејата преку имплементација и лобирање успеа да го постигне, а можеби и да го надмине, својот максимум во тоа време, пласирајќи се на третото место, зад Барселона и Париз.
Дека Игрите во Сараево биле целосно југословенска приказна најдобро сведочи авторот на маскотата. Најпрепознатливиот симбол на Игрите е несомнено Вучко, стилизираниот планински волк на словенечкиот илустратор Јоже Тробец. Тој победи на конкурсот на кој се пријавија повеќе од илјада автори. Прво комисијата го вклучи во конечниот избор од шест кандидати, а потоа на поштенското гласање, на кое учествуваше цела Југославија, доби убедливо најмногу гласови.
Легендарниот Вучко го нацрта Словенец
Идејата за маскотата ја добил од сеќавање од детството, кога прочитал бајка за Јахорина и волците. Најпрвин ја викал Јахоринко, но подоцна името било сменето во Вучко.
Јоже Тробец/Лична архива
Вучко во основа е дизајниран во едноставна дводимензионална форма на црно-бели геометриски ликови со скии и шал. Дури подоцна е направена тродимензионалната форма.
Вучко имаше голем комерцијален успех, но Тробец немаше директна финансиска корист од тоа. На Игрите продаваа разни сувенири со ликот на Вучко, од кадифени играчки до беџови, постери, шолји, па дури и фигури за бонбони „пез“ со неговиот лик.
Вучко е сè уште жив на пазарот за сувенири, погледот на порталот „Болха“ покажува дека се продаваат приврзоци, постери, чинии, влечки, чанти, фигури на Вучко и уште многу други нешта. Сетот разгледници со Вучко од Сараево сопственикот го цени 250 евра, додека пластичната фигура на Вучко е 100 евра.
На прашањето колку всушност заработил од маскотата, Јоже Тробец во интервју за „Блумберг Адрија“ одговори дека добил сума приближно еднаква на тогашната вредност на автомобилот „застава 101“, по тужба против Олимпискиот комитет, што му било предложено од авторска агенција.
Bloomberg Businessweek Adria
„Секако, организаторот можеше да се откаже од мене кога беше исплатена наградата, но поради мојата професионалност продолжи да работи со мене“, изјави Тробец, наведувајќи дека, за разлика од него, компаниите што произведувале кадифени играчки и други производи во форма на Вучко заработиле многу пари.
Познато е, како што вели авторот на Вучко, дека само една фабрика во Хрватска продала 126.000 кадифени играчки. Тој ни раскажа дека сè уште јасно се сеќава на две средби со претставници на Олимпискиот комитет, кога нивниот финансиер конкретно побарал да потпишат договор со него. Но не го потпишале „поради еуфоријата и југословенскиот начин на работа“.
Тробец не е сигурен дали успехот со Вучко влијаел на неговата подоцнежна работа, но вели дека секако бил попрепознатлив. Тробец денес е во пензија, а во поголемиот дел од неговата професионална кариера се самовработувал во културата. Живеел од проектирање и како договорен вработен во „Недељски дневник“, за кој цртал речиси 40 години.
Игрите како симбол и колективен идентитет
Како што Вучко стана еден од симболите на Игрите, така Игрите станаа симбол на Сараево во годините што доаѓаа. Филмскиот режисер Дино Мустафиќ за „Блумберг Адрија“ вели дека ЗОИ '84 има симболично значење за Сараево денес, дека е емотивно сеќавање на вашата сопствена важност и успех кога градот во кој сте родени станува дел од вашиот неизбришлив идентитет.
„По четири децении остана гордото сеќавање дека бевме светски центар на зимските спортови. Кај нас годишнината од Олимпијадата буди сеќавања за златните години на Сараево, неговата економска, туристичка и духовна преродба, отвореност кон светот. Иако тогаш бев тинејџер, ги чувствував и гледав солидарноста и заедништвото, загриженоста сè да успее и нервозните погледи кон небото - ќе падне ли снег“, вели тој.
„Пред новите генерации сарајлии е вистински предизвик како да се обноват спортот и туризмот, зимскиот потенцијал на Сараево“, продолжува Мустафиќ, кој нагласува дека политичките и административните околности денес се поинакви, дека тој повеќе не е град на природна целина, туку е етнички поделен со Дејтонскиот договор.
„Спортот може да биде интегративен фактор доколку на чело на градовите имате визионери, луѓе ориентирани кон иднината. За жал, живееме во неизвесно минато, кое постојано доаѓа како сегашност. Не сум оптимист по тоа прашање“, реален е Мустафиќ.
Bloomberg Businessweek Adria
Дамијан вели дека денес е тажно да се види распаднатата инфраструктура, дека некогашниот најдобар тобоган во светот сега е руина, а истото тоа важи и за камените куќи и за хотелот на Игман. Војната го уништи цело Сараево, а претпоставувам и целата олимписка арена. Подоцна сè беше обновено освен патеката за боб Требевиќ и скијачките скокалници на Игман, за кои сè уште не е пронајден јавен интерес.
„Реновирани се скијачките патеки во Јахорина и Бјелашница, лизгалиштата и салите со мраз на ’Скендерија’ и ’Зетра’, како и стадионот ’Кошево’. Но тој дух некако исчезна, останаа само спомените. Целата тогашна централна и локална политичка елита, бизнисмените, народот - сите дишеа со проектот. Сакаа да го поттикнат развојот на овој регион, кој ќе стане центар на зимските спортови, а изградија објекти со намера да ги користат по Олимписките игри. Приказната за Сараево пред и за време на Зимските олимписки игри е симбол на единството на народот, волјата за успех. Само осум години по Олимписките игри, Сараево стана срцепарателен симбол на раздор, поделеност и распаѓање поради бруталната војна. Сараево никогаш повеќе нема да биде исто. Можеби за многу години. Сега има различни интереси, но тогаш имаше само еден интерес“, смета Дамијан.
Сепак, таа вели дека е сигурно дека спортот е јазик што сите го зборуваме, што го разбираме и ако правилно се постапува со него, потенцијално може да биде мотор на огромен социоекономски раст во нашите земји.
Шанси за реприза?
„Секогаш кога се одржува големо првенство гледаме илјадници навивачи што патуваат низ светот за да ги бодрат своите репрезентации - а со тоа доаѓа и потенцијалот за економски поттик на локалните бизниси. Без разлика дали станува збор за патишта, здравствени установи или хотели, инфраструктурата и комуникациските мрежи не само што создаваат работни места туку и помагаат да се привлечат инвеститори. Сите земји во регионот имаат голем спортски и економски потенцијал, но тие мора да работат за да го претворат овој потенцијал во можност за многумина преку извонредност во спортот“, вели таа.
Регионот продолжува успешно да соработува на спортски план, така што заедничките кандидатури за големи спортски настани се оптимален концепт. Меѓутоа, Словенија денес, за разлика од осумдесеттите години на минатиот век, има поинаква перспектива.
„Ако се фокусирам конкретно на Олимписките игри, особено на Зимските, мислам дека врската со Австрија и Италија е поприродна за Словенија, поради самата култура и традиција на зимските спортови што повеќе нè поврзуваат. Идејата за заедничка организација на Зимските олимписки игри меѓу Австрија, Словенија и Италија не е нова, бидејќи се појави во доцните 1990-ти за Игрите во 2006 година, кои на крајот не се реализираа, а домаќини тогаш беа Италијанците односно градот Торино“, вели таа.
Игрите во Сараево остануваат како спомен и доказ дека поранешната држава или, во денешниот случај, „регионот“ можеше заеднички да организира спортски настан од највисоко ниво, да биде иновативен и успешен. Денес, како што се промени контекстот, се променија и интересите и некои повторувања не се реални. Денес се реални се само носталгијата, сценографијата во Сараево и Вучко.
Со помош на Урбан Чеврек, Нејра Џаферагиќ, Јелена Стјепановиќ, Александра Томиќ и Михаел Шмирмаул – Блумберг Адрија.
.webp){kind=icon}