Кога љубовта кон татковината го кочи развојот

Неодамна во Србија беше отворено политичко прашање за ин витро оплодување со дониран репродуктивен материјал од биолошки банки во Шпанија, Данска и Чешка. Таа дискусија совршено опишува што е етнички национализам. Двери е националпопулистичка партија, која има свои претставници во редовите на пратениците. Кон крајот на ноември минатата година таа партија излезе со официјално соопштение по однос на горенаведеното прашање, во кое меѓу другото пишуваше: „Ако се знае дека при секое оплодување се меша генетскиот материјал на таткото и мајката, се поставува прашањето за генетскиот материјал увезен од непознат дарител, кој може да влијае на промената на геномот на идните генерации“. Од ова тврдење произлегува дека постои некој геном што може да се дефинира како српски односно дека тој би бил нарушен доколку и двајцата родители не се носители на тој чист геном. Се разбира, ваквите изјави се како да излегле од Хитлеровата „Мајн Кампф“, но тие не можат да се игнорираат, бидејќи ја претставуваат самата срцевина на етничкиот национализам според кој има чисти Срби, чисти Хрвати, чисти Македонци итн. Ова е директен пример за тоа како идеологијата на национализмот ги негира основните биолошки факти, кои докажуваат дека во биолошка смисла тешко дека постојат чисти нации, бидејќи тие би морале да се состојат од помала група на луѓе што илјадници години живеела изолирано од остатокот од човештвото. 

Во секојдневните разговори, просечниот жител на Балканот обично прави разлика меѓу поимите патриотизам, национализам и шовинизам. Во рамките на таа едноставна поделба, патриотизмот треба да претставува љубов кон земјата, национализмот љубов кон својот народ, додека шовинизмот би значел нетрпеливост кон припадниците на другите народи. Во политичката наука, ваквото толкување на наведените термини се смета за погрешно, но сентиментите што тие ги содржат за општеството се јасни  - добро е да ги сакаш својата земја и народ, а лошо е да ги мразиш другите, тоа е еден вид општествен бонтон на Балканот. Се разбира, како и секој идеал, така и овие постулати се нарушуваат во оние случаи кога не се знае точно каде се протега границата меѓу „моето“ и „твоето“, па од овие причини на Балканот избувнуваат племенски војни. Трибализмот овде не е случаен или пејоративен, бидејќи подразбира меѓунационални војни чии учесници само се гледаат, живеат и се борат во својот микрокосмос. 

Пред сè, треба да се истакне дека не постојат природни или неприродни нации, народи или држави. Државите се конструкции од политичка, економска и географска природа, нациите се социокултурни, а народите се социобиолошки конструкции. Народите можат да бидат пошироки поими од нациите, па, така, во почетокот на 20 век се зборуваше за југословенскиот народ, но беше јасно дека тој се состои од повеќе нации. Нацијата има јасно пропишан јазик, има дефинирани херои и митови (насочени кон исполнување конкретни политички цели на националната држава) и има романтизирана слика за своето минато. На Балканот, религијата била доминантен фактор во формирањето на нациите, додека обидот за формирање нација врз основа на јазична (културна) припадност беше успешен во помал број случаи (на пример во Албанија, но не и во Југославија). 

Додека Балканот под влијание на ерата на демократизирање на национализмот формираше национални држави (или барем национална свест) во текот на 19 век, на другиот крај на Европа, на истокот, постоеше империјална феудална сила, која сè до втората половина на истиот век не ја укина закрепостеноста, односно Русија. Модерна Русија е производ на две империи - царската и советската и претставува агресивен експанзионистички политички конструкт, кој не се потпира на националноста, туку на лојалноста кон државата. За разлика од Балканот, каде што државата е израз на специфична етничка заедница, во Русија државата е сакрализирана, а од нејзините граѓани се очекува да ѝ служат до смрт, без разлика дали се етнички Руси, Татари, Чеченци итн. И двете искуства на политичка заедница (етнонационалистичка и империјална) се деструктивни и го оневозможуваат вклопувањето на овие општества во современиот глобализиран свет, кој се карактеризира со толеранција и намалување на важноста на границите. 

Војна во Украина Bloomberg Mercury

Практично, тоа значи дека на неинтегрираниот Балкан секогаш му се закануваат националнополитички војни, а Русија, која не е деимперијализирана, претставува постојана закана за обединета, демократска Европа. И додека балканските народи се впуштаат во своите племенски натпревари, во кои некој ненаселен рид може да се смета за центар на светот, Русија има амбиции повторно да стане глобална суперсила преку воена агресија. 

Руско-украинската војна ги ослободи најагресивните духови на империјализмот, кои до неодамна се сметаа за радикални во таа земја. Денес на руските државни канали се пропагира отворен колонијалистички и империјалистички дискурс што ја претставува Украина како производ на Русија и нејзината државност. На соседната земја ѝ се негира правото на независност (кое го уживаше повеќе од 30 години), бидејќи, божем, сè на нејзината територија е изградено од Русија (иако Русија постои само 30 години; СССР и Руската Империја не е исто што и Руската Федерација). 

На ист начин, неколку децении порано, западните империјалисти ги оправдуваа своите колонијални империи велејќи дека тие ги изградиле Африка или Индија, па затоа овие поробени народи им должат нешто. Главната разлика е во тоа што во Русија ваквите позиции се јавно и официјално изразени во 2023 година, додека на Запад тие беа прогласени за неприфатливи уште во 1960-тите. Така, рускиот официјален дискурс максимално се приближи до дискурсот на балканските националисти, бидејќи тврди дека Ленин ѝ дал нешто на Украина, како што другите велат дека Тито му дал нешто на спротивното племе. Во политиката ништо не се подарува. Украинската нација веќе се бореше за субјективитет, исто како што југословенските народи бараа федерализација. Меѓутоа, во империјалистичкиот и националистичкиот дискурс, Ленин е негативец затоа што ја урна Руската Империја, а Тито затоа што ја реформатира унитарната „српска“ Југославија. 

Доналд Трамп стана симбол на национализмот во САД Bloomberg

Колку е тешко да се искоренат ваквите негативни парадигми што ги вовлекуваат државите во војни, а општествата во калта на омраза, сведочат и резултатите од изборите во западните демократии. Колку само националпопулистички партии има таму - од Трамп до Ле Пен. Според овие податоци, се гледа дека некаде четвртина, а некаде дури третина од граѓаните веруваат во идеологијата на етничкиот национализам. 

Важност на европските интеграции 

Меѓутоа, на Балканот, овие верувања се општествено доминантни и се контролирани исклучиво од присуството на наднационални структури како што се Европската Унија или НАТО. Само целосна интеграција на Балканот, која подразбира јасна перспектива за мир и соработка, може да овозможи економски, а со тоа и социјален развој. За да дојде до оваа целосна интеграција, треба да се затворат сите прашања на раздор, кои повторно се држат отворени бидејќи националистичките општества не дозволуваат нивно решавање, а домашната политичка класа како паразит се потхранува од нивната поддршка. 

Тоа е стапицата на недостижен развој, каде што само развојот преку интеграција може да го излечи општеството, но општеството не дозволува интеграција поради своите анахрони убедувања. По игра на случајот, рускиот империјализам, кој ги има сите шанси да биде одлучно поразен од украинскиот отпор и напорите на западната коалиција, може да дејствува како катализатор за промени на Западен Балкан. Затоа, поразот на империјалистичка Русија дава идеална можност да се потисне и националистичката плима што го потопи Западен Балкан и го попречува развојот на целиот регион. 

 

* Овој коментар не ги одразува нужно мислењето и ставовите на уредниците на „Блумберг Адрија“ и нејзините сопственици.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар