Поголема потрошувачка на гориво ќе го спречи авиосообраќајот да ја испржи планетата

Авиокомпаниите не се секогаш најдобри сојузници во борбата против климатските промени. Но тие предводат во едно нешто во светот - во своите фанатични напори да ја намалат потрошувачката на нафта.

Авионското гориво главно сочинува четвртина од трошоците на повеќето авиокомпании. Сè што им овозможува да трошат помалку гориво им помага да го зголемат својот профит и да ја надминат конкуренцијата во безмилосната битка за патници.

Подобрувањата за поголема ефикасност што се развија поради тоа во текот на децениите се навистина импресивни. Современите авиони можат да превезуваат патници на двојно поголема оддалеченост со исто количество гориво како авионите во 1960 година. Споредете целосно наполнет „ербас СЕ А320нео“ или „боинг ко 787“ со хибридниот автомобил „приус“ на „Тојота“ со само еден или двајца патници, и во повеќето случаи потрошувачката на гориво и емисиите на јаглерод диоксид (CO2) по патник, по километар, ќе бидат помали во случајот на авионот.

За да се најде решение за едно од најштетните влијанија на авиосообраќајот врз климата, авиокомпаниите можеби ќе треба да се согласат да користат повеќе керозин. Причината за тоа е што за загревањето на планетата не придонесуваат најмногу емисиите на CO2 од авионските мотори, туку кондензациските траги што се формираат за време на летот.

Секој што гледа во небото во близината на аеродром може да види трага во форма на линија од бели облаци, која ја генерираат околу 15 проценти од летовите. Тие обично се појавуваат кога авионот минува низ ладни, влажни области на ведро небо каде што водената пареа е во близината на точката на замрзнување. Околу честичките саѓи што ги испушта моторот се формира мраз и на тој начин се создава облак на голема височина, кој како покривка ја спречува топлината да ја напушти Земјата.

Можеби изгледаат безопасно, но овие вештачки цирусни облаци што ги создава човекот се одговорни за повеќе од половина од штетните климатски влијанија што произлегуваат од авиосообраќајот и учествуваат со два отсто во глобалното затоплување што е предизвикано од човекот. Притоа, 80 отсто од овие облаци се формираат на еден од 50 лета низ т.н. региони заситени со мраз или ISSR, делови од небото погодни за формирање бели патеки. Кога би можеле да предвидиме каде се тие области и да ги насочиме авионите да летаат под нив, над нив или околу нив, можеби би трошеле повеќе гориво, но значително би го намалиле влијанието на авиосообраќајот врз климата.

Одредувањето на локациите на ISSR е предизвик бидејќи сè уште не се знае многу за тие области, иако проблемот може во голема мера да се реши преку собирање податоци. Ако ставите сензори за влажност на многу мал дел од патнички авион, веднаш ќе имате стотици платформи за набљудување што ќе помогнат да се изгради слика за формирањето на ISSR во точните области низ кои летаат авионите. Исто така, државна програма за лансирање метеоролошки балони во области подалеку од патеката на летот би помогнала да се изгради посеопфатна слика за улогата на ISSR во климатскиот систем воопшто.

Откако ќе го унапредиме знаењето за ISSR, следниот предизвик е како да им се овозможи на авионите да ги избегнуваат. За повеќето авиокомпании најголемиот трошок, по горивото и платите, се услугите за навигација и за слетување што треба да им ги плаќаат на агенциите за контрола на летање (обично во државна сопственост) и на аеродромите.

ISSR најверојатно ќе се формираат над региони со умерена клима на северната хемисфера, како што се САД и Европа, а помалку над Северна Азија. Овие три области имаат густ авиосообраќај и развиени регулаторни тела што можат да ги принудат авионите да ја заобиколат ISSR доколку не сакаат да платат казна поради штетното влијание на климата. На авиокомпаниите можеби нема да им се допадне да го ризикуваат тој трошок, но тоа веројатно би ги чинело многу помалку (и би било покорисно во однос на климата) од обврската за купување одржливо авионско гориво, која ќе стапи во сила во Европската Унија од следната година.

Засега белите траги се класичен пример за непресметани климатски штети што не се решаваат бидејќи не постои обврска за надомест со кој би се поправило тоа. А не мора да биде така. Воздушниот простор е регулиран во исклучителна мера. Доколку, покрај придобивките, авиокомпаниите се соочат и со трошоците за летање по пократок пат низ ISSR, тие би направиле сѐ за да ги избегнат. Воздухопловната индустрија исто така би можела да најде иновативни решенија за намалување на формирањето траги, исто како што во изминатите децении успеа да го намали количеството гориво што го согоруваат моторите.

Не постои едноставно решение за проблемот со влијанието на авиокомпаниите врз климата, особено кога поради зголемените приходи сѐ повеќе луѓе патуваат со авион. Токму поради сложената природа на проблемот мора да ги сфатиме сериозно кондензациските траги. Со решавањето на ваквите полесни проблеми ќе добиеме време да се позанимаваме со многу посложеното прашање за емисиите на CO2 од авионите, пред ситуацијата да излезе од контрола.