.webp){kind=icon}
Tехнолошкиoт напредок од изминатите децении и промените во регулативата помогнаа патниците во автомобилите да бидат побезбедни во случај на несреќа. Сепак, сè уште има 73 проценти поголема веројатност жените да бидат сериозно повредени или да умрат во директен судир отколку мажите, а трипати се поголеми шансите да добијат скршеница на коска или потрес на мозокот. Шведската инженерка Астрид Линдер се обидува да ја елиминира нееднаквоста со тоа што го разви првиот прототип на кукла за тест за судир, моделирана по жена со просечна висина.
„Статистиката за повреди покажува дека јазот меѓу мажите и жените не се затвора и покрај огромните подобрувања во безбедноста при сообраќајни незгоди“, вели Линдер, асистент-професорка по превенција од повреди на шведскиот универзитет „Чалмерс“ и директорка за истражување на безбедноста во сообраќајот на Националниот институт за патишта и сообраќај во Шведска.
Во ноември, таа и нејзиниот тим го завршија повеќегодишниот проект финансиран од Европската комисија и „Волво“ (Volvo) за создавање и тестирање на куклата во лабораторија во Линкопинг, Шведска. Пропорциите на куклата одговараат на градбата на просечна жена, таа тежи 62 килограми и е висока 166 сантиметри. Тимот ги зеде предвид разликите во вкочанетоста и силата на зглобовите меѓу мажите и жените и конкретно се фокусира на движењата на 'рбетот, вратот и рамената за поблиску да имитираат како ќе реагира женското тело на автомобилско седиште при судир.
Depositphotos
Регулативите во САД и Европската Унија (ЕУ) наведуваат дека производителите на автомобили користат само кукли што личат на маж тежок 75,5 килограми. „Правилата се дел од проблемот“, вели Линдер, „бидејќи тие не ги стимулираат компаниите да го земат предвид остатокот од населението“.
„Искрено, жените треба да бидат гневни“, вели Кристофер О'Конор, извршен директор на „Хјуманетикс груп“ (Humanetics Group) од Мичиген, лидер во индустријата за изработка на кукли за тестови за судир, кој ги снабдуваше производителите на автомобили низ светот од 1960-тите. „Автомобилот треба да биде безбеден без разлика на седиштето и полот на лицето во возилото“.
„Хјуманетикс“ работи на нови кукли, за кои се надева дека ќе станат стандард. Има женска кукла ТХОР-5Ф (THOR-5F) со 150 прецизни мерни сензори фокусирани на деловите од телото каде што жените се најподложни на повреди. О'Конор вели дека тоа е големо подобрување во однос на претходните модели на женски кукли, кои всушност беа само намалени верзии на машките модели. Дури и без регулаторни барања за производителите на автомобили да користат таква кукла, компанијата им продаде неколку десетици на производители на автомобили и водечки лаборатории.
„Ние сме заинтересирани за куклата на Линдер и ТХОР-5Ф, но и двете бараат многу работа пред да одлучиме да ги купиме“, вели Лота Јакобсон, виш технички специјалист за превенција од повреди во „Волво“. „Американската национална управа за безбедност во сообраќајот на патиштата работи со ’Хјуманетикс’ за да ја подобри издржливоста на градниот кош на куклата ТХОР-5Ф, кој е премногу мек“, вели Јакобсон. „Овој прототип беше претставен пред неколку години, а ќе помине најмалку уште една година пред да биде подготвен за купување“, вели тој. „Ќе ги купиме куклите кога ќе бидат доволно добри. Дотогаш претпочитаме да работиме виртуелно“, вели тој, мислејќи на компјутерските симулации. „Голема инвестиција е да се купи кукла“.
Цената на куклата ТХОР на „Хјуманетикс“ обично е околу еден милион долари, иако тоа може да варира во голема мера, во зависност од користениот систем за собирање податоци, вели Барни Лоенис, директор за маркетинг на „Хјуманетикс“. „Додека компјутерската симулација може да помогне да се забрза развојот на автомобилски производи и да се овозможи процена на повредите во поширок опсег на големини на патници, инженерите бараат физички тестови за да видат како функционираат челикот, ремените и воздушните перничиња во реалноста“, вели Лоенис. „Секогаш ќе биде потребно физичко тестирање за да се потврдат моделите и симулациските дизајни“, вели тој.
Охрабрувачки е тоа што заштитата на патниците во автомобили ја надмина „заштитата за маж со просечна големина“, вели Џесика Јермакијан, директорка за истражување возила во Институтот за осигурување и безбедност на автопатиштата (ИИХС), непрофитна организација финансирана од осигурителната индустрија на САД. „Сепак, едноставното ставање женска кукла на возачкото седиште нема автоматски да ја подобри безбедноста на жените“, вели таа. „Мораме да размислуваме холистички“, вели Јермакијан. „Треба да откриеме начини на кои можеме да го намалиме брзото возење, да спречиме несреќи и да ја отстраниме некомпатибилноста помеѓу поголемите и помалите автомобили“.
Студијата објавена минатата година од ИИХС покажа дека во повеќето случаи зголемениот ризик за жените во сообраќајни несреќи е поврзан со видовите возила што ги возат жените и околностите на несреќата, наместо со физичките разлики. Жените имаат тенденција да возат помали, полесни автомобили и имаат поголема веројатност да бидат уредни од страна или одназад, велат од ИИХС.
Линдер не се оддалечи од предизвикот да го трансформира женскиот прототип во сертифицирана алатка со физиолошки карактеристики што верно ги оцртуваат шемите на движење на жената за да обезбедат најточни можни резултати од тестот за судир. Тој процес би можел да вклучи години на тестирање и истражување. Таа вели дека ќе го направи она што вообичаено го прават истражувачите - да се обиде да добие нови средства и да продолжи понатаму.
