.webp){kind=icon}
Во екот на предизборната кампања реториката на политичарите и изборните програми горе-долу се движат во иста насока - раст на економијата и помали давачки, а повисоки плати и пензии, помал буџетски дефицит, а поголеми инвестиции.
Но во каква кондиција е македонското стопанство и има ли конкретни стратегии и мерки за исполнување на тие цели или желби?
Амбициозни планови, а ограничен буџет
Дел од стручната фела потенцира дека за исполнување на „розовите планови“ на политичарите е потребна здрава и аргументирана основа, нешто што во изборните програми недостига.
„Мојот впечаток е дека политичарите се однесуваат многу лагодно во однос на тие ветувања, очигледно се свесни дека граѓаните не се доволно обучени да бараат од политичарите обезбедување мерки и проекции на база на реални бројки. Многу лесно се ветуваат повисоки плати и пензии, ослободувања од даноци итн., но никој не се обидува да каже што со недостигот во буџетот што ќе се јави. Ако ние ги зголемиме тие расходи надвор од растот на БДП, тоа значи дека ќе ни фалат уште повеќе пари, но тие воопшто не се обидуваат да кажат како ќе ги обезбедат. Велат ’ќе се намали корупцијата, помалку ќе се краде’, но како ќе го направат тоа за да им веруваме?“, вели Ангел Димитров од Организацијата на работодавци.
Ангел Димитров (ТВ-гостување)
Bloomberg Adria
Ист став има и Дарко Лазаров, претседателот на Клубот на извозници, кој смета дека на македонската економија ѝ требаат реструктурирање и реформи во кои главен фокус ќе биде приватниот сектор, како и зголемување на производствените и извозните капацитети.
„Политичките партии треба да се натпреваруваат со конкретни мерки и проекти за тоа како ќе ги исполнат нивните ветувања, а не да лицитираат со некои бројки чии аргументи не се основани, бидејќи имаме сериозно ограничување со буџетските средства со кои располагаме. Она што на Македонија ѝ недостига во изминативе години е еден радикален пристап во водењето на економските политики и свртување кон бизнис-секторот, кој е главен мотор или движечка сила на македонската економија. Конечно е дојдено време идните креатори на политики да се свртат кон приватниот сектор во делот на зголемување на производствените и развојните капацитети, бидејќи само така може да се надеваме на повисоки стапки на раст со одржлива основа за раст на платите. Она што е најважно за нас е практично вртење на тој фокус кон компаниите и градење на развојните и извозните капацитети на компаниите“, вели Лазаров.
Пречки за економски раст
Раст на економијата е фраза што често се наоѓа низ изборните програми. Но има ли стопанството кондиција да испорача поголема економска активност и повисоки плати?
Дарко Лазаров (ТВ-гостување)
Bloomberg Adria
Лазаров смета дека најголем ограничувачки фактор и причини зошто не можеме да излеземе од магичниот круг на 1-2 отсто стапки на раст се неповолната економска структура на македонската економија и моделот на економски развој.
„Главните извори на растот се на страната на побарувачката, дури 90 отсто во БДП учествува финалната потрошувачка, многу малку учествуваат на пример бруто-инвестициите и надворешнотрговскиот сектор. Ние имаме хронични трговски дефицити што ги ограничуваат развојните потенцијали. Ни треба радикална промена на моделот на раст на македонската економија каде што фокусот ќе бидат капитални инвестиции, но и сериозна поддршка на инвестициите на приватниот сектор во делот на техничко-технолошка модернизација на компаниите и поддршка на извозните компании. Да се обидеме да ја зголемиме домашната додадена вредност. Ние сме мала и отворена земја и мора да го смениме концептот и да одиме кон извозно воден раст“, вели Лазаров.
Дека раст од 5 проценти е тешко остварлив со актуелните економски состојби во земјава смета и Димитров, а како пречки, меѓу другото, ги наведува буџетскиот дефицит, каматите за долговите на државата, дефицитот од работна сила, продуктивноста...
„Познато е дека растот на платите и на пензиите мора да го прави растот на продуктивноста. Ние многу малку правиме за тоа. Една работа е инвестиции во технологија, автоматизација итн., но друга работа е и промена на економската структура. Колку помалку инвестиции по жител толку таа држава ќе биде посиромашна. Ние мора да ги зголемиме инвестициите, но не само како што мислат партиите во капитални инфраструктурни проекти, туку инвестиции и во други проекти, како брани за наводнување, гасификација итн. Без зголемување на приватните инвестиции во реалниот сектор, мислам дека развојот во иднина ќе ни биде тешко остварлив“, вели Димитров.
Болни реформи
Дополнителен проблем што ги поткопува растот и развојот на економијата се неконзистентните политики и немањето политички консензус за црвени линии во економските приоритети, смета стручната фела.
Димитров потенцира дека се потребни компромис и волја за спроведување на болните реформи од кои зависи растот на економијата.
Емисија „Зум ин“ со Ирена Каревска Стефановска
Bloomberg Adria
„Ни се случува додека една партија е на власт, опозиција да ги критикува нејзините постапки, а потоа од позиција на власт да ги прави истите грешки. Никој не сака да се зафати со решавање на болните реформи зашто ќе ги чини политички поенти. Никој, на пример, не презема мерки за решавање на проблемот со гломазната и неефикасна јавна администрација, реформи во образованието, здравствени реформи итн. Ако нема консензус за непопуларните реформи, ние не може да ги направиме, како што не се направени ниту досега“, вели Димитров.
И претседателот на Клубот на извозници вели дека сите системски реформи што треба да дадат позитивен ефект се болни и долгорочни и е потребен континуитет во период подолг од еден мандат на една влада.
„Јас би рекол дека е потребен поширок општествен консензус. Неодамна и Стопанската комора ја промовираше книгата ’Нов договор за економски развој’ и повика токму на тоа - широк консензус за идните развојни приоритети на државата. Тука не се мисли само на политичките партии туку и на бизнис-секторот, академската заедница, невладиниот сектор итн. Бидејќи само така може да имаме позитивен исчекор во делот на образованието, иновациите, конкурентноста, владеење на правото, јакнеење на институционалните капацитети и слично, кои се главни предуслови за развој на македонската економија“, вели Лазаров.
