.webp){kind=icon}
Ако мислите дека животот во регионот Адриjа стана неподносливо скап, имаме уште лоши вести - ни умирањето не е евтино. Пред први ноември, кога во Словенија и во Хрватска се сеќаваме на загинатите, проверивме колку чини смртта.
Не можеме да ви ги кажеме точните трошоци за погреб, бидејќи во голема мера зависи од локацијата на гробиштата, а уште повеќе од тоа колку раскошно сака семејството да го испрати покојникот. Грубо кажано, за најскромниот погреб во помали места може да потрошите помалку од илјада евра, за просечен погреб, на пример во Загреб, трошокот е околу две илјади евра (доколку имате гробно место), а горната граница може да се искачи на неколку стотици илјади евра со купувањето на гробницата.
Морбидна понуда
Затоа, трошоците за купување и украсување на гробното место се убедливо најголемиот предмет во класичните погребувања. Брз поглед на понудата открива дека погребните места, како и остатокот од пазарот на недвижности, постојано добиваат на цена. Локацијата и последното почивалиште играат најголема улога, а гледањето на рекламите остава донекаде морбиден вкус во устата.
Имено, гробовите барем во најголемите хрватски огласи се продаваат како куќи или станови. Продавачите се фалат со одлична локација, добро соседство, па дури и одличен поглед - исклучителна можност, атрактивна локација, ново реновиран, прва линија до... - се редат епитети во огласите, како да ќе седите удобно на плочата и ќе уживате во панорамата, наместо да легнете два метра под неа.
Најскапата гробница во Хрватска што ја најдовме чини чудесни 220.000 евра и се наоѓа во познатите „Мирогој аркади“, најголемите гробишта во Загреб. „Може да се замени и за стан во Загреб“, посочува продавачот и бара само сериозни понуди.
Исто така се продаваат уште неколку гробни места во „Мирогој“ по цена од над 50.000 евра. Еден од нив се наоѓа во првиот ред до Алејата на великаните, каде што, како што пишува продавачот, „се воспоставува тивок дијалог со душите на покојниците што почиваат таму, во аркадите на 'Мирогој'. Покрај посмртните останки на поетот Петар Прерадовиќ, Људевит Гај...“. Одбраното друштво чини пари, отсекогаш било така.
Цени од околу педесет илјади евра се бараат и за неколку гробници во Вараждин и во Дубровник, а потоа цената паѓа на 30-40 илјади евра за погребни места на поатрактивни локации, најмногу на загрепските гробишта.
Во официјалниот ценовник на компанијата „Градски гробишта“-Загреб, најскапото гробно место во „Мирогој“ чини повеќе од 12 илјади евра, а најевтиното под илјада. Целосно опремените гробници чинат и до 25 илјади евра.
И во Србија има огласи полни со понуди за продажба на гробни места, иако тоа законски не е можно, а продавачите се подготвени да направат комбинација со која би можеле да продадат гробница по цени од неколку до 40 илјади евра.
Гробовите не се продаваат, туку трајно се подаруваат
Ние велиме дека гробните места се продаваат, но во Хрватска тоа технички не е можно бидејќи тие всушност се наоѓаат на земјиште во сопственост на единиците на локалната или регионалната самоуправа. Затоа тие се трајно распоредени, односно со купување гробно место не станувате сопственик на парцелата, туку само стекнувате право на закопување и располагање со гробното место. Слично е и во Словенија и во Србија.
Тоа право ви овозможува да одлучите кој ќе биде погребан на тоа место, а по вашата смрт користењето на погребното место го стекнуваат вашите наследници.
Дали е можно однапред да се изнајми гробница за сопствен гроб, да речеме 10 или 20 години пред смртта? Во Марибор тоа е можно на старите градски гробишта на Побрежје, кои повеќе не се прошируваат и само напуштените гробници им се издаваат на нови корисници. На поновите гробишта на Добрава, пак, нови гробови не се изнајмуваат однапред.
Такса за погреб
Како што се случува обично, со правата доаѓаат и одредени обврски. Така, вие сте обврзани редовно да го одржувате гробот и да плаќате за погреб (во Загреб околу 30 евра годишно) и за неговото уредување. Во Љубљана таксата е 38 евра годишно, а во Марибор 28 евра. Во двата случаи тоа е основна цена, која се зголемува со големината на гробот. Највисока сума од ценовникот е погребната такса за гробница со повеќе од четири парцели за 228,01 евро годишно. Најевтини се местата за детски гробови и за гробници за кремирање; кај Жале во Љубљана се 22,8 евра.
Доколку не ги исполните вашите финансиски обврски, по десет години јавната администрација во Хрватска може да му ја даде на друг да ја користи. Во Љубљана договорот за закуп се склучува на неопределено време, а се раскинува доколку закупнината за претходната година не е платена и по претходно предупредување или ако закупецот не го одржува гробот во согласност со правилата и одредбите на гробиштата од договорот за закуп. Во Марибор гробното место се одзема доколку три години не се платат договорните обврски.
Дали некогаш сте се запрашале што се случува со конфискувана или напуштена гробница? „Гробните места за кои е поведена постапка за конфискација јавно се огласуваат, а на нив истовремено се поставуваат и плакати – известувања за поведување конфискациска постапка. Доколку нема одговор, управителот ќе им ги понуди расположливите гробници на новите станари во согласност со прописите откако ќе се спроведат процедурите“, објаснуваат од погребното претпријатие во Марибор. Тие додадоа дека претходно закопаните покојници главно остануваат на гробното место откако ќе бидат префрлени нови станари.
Логистиката чини пари
Дури и ако сте среќник на кој му е решен проблемот со гробното место, сепак треба да платите значителни суми, бидејќи треба да платите за комунални трошоци и опрема за самиот погреб. Таму цените повторно варираат во голема мера, во зависност од можностите и желбите на ужалените.
Што се однесува на опремата, цените на ковчезите се движат од триста до четири-пет илјади евра за полуксузни ковчези, погребните венци во цвеќарниците се од 20 до 200 евра, музиката, во зависност од тоа дали земате соло-труба, дувачки оркестар или клапер, чини од 70 до 200 евра во просек, цената на некролог во весник може да оди од 50 до повеќе од илјада евра, услугите на свештеникот се движат од 70 евра нагоре.
Ценовникот на комуналните услуги на претпријатијата за градски гробишта е зачудувачки долг, а додека го читате, чудењето и гневот се мешаат со тага и горчина.
Се наплаќа апсолутно сè, од гробовите и нивното украсување до дреболии на кои никогаш не би ни помислиле, а не се занемарливи предмети. На пример, гравирањето верски симболи на надгробна плоча во нивната работилница чини 35 евра, исто така ќе ве чини и додавањето слика, а ако сакате да ги позлатите врежаните знаци, ќе платите уште четиринаесет и пол евра, се наведува во списокот на Градските гробишта во Загреб.
Најскапите вазни чинат многу повеќе од сто евра, уредување на ковчегот, каков и да е, 25 евра и подготовката за погреб уште десет евра.
Облеката за покојникот чини 66 евра, облекувањето на починатиот чини 75 евра, а носењето околу подот, без лифт, чини речиси 11 евра.
Има уште повеќе, копање и полнење на гробот, обликување на тумбата..., а потоа доаѓате до предмети како детски ковчези и добивате грутка во грлото, особено ако сте родител. Нечие најголемо страдање е само бизнисот, така оди.
Кремирањето нешто поповолно
Не е ни чудо што сè повеќе луѓе се одлучуваат за кремирањето како попристапна опција, но тоа исто така ќе ве однесе на трошок.
Пред сè, треба да се истакне дека крематориуми во Хрватска има само во Загреб и Осиек, а во Словенија има во Љубљана и Марибор. Во нив телото на починатиот се гори на температура од 800 до 1.000 Целзиусови степени, а за разлика од американските филмови, во Хрватска законски не е дозволено бесплатно фрлање на пепелта. За тоа треба да побарате посебна дозвола, инаку урната се закопува некаде на гробиштата или пепелта може да се расфрла на посебно одредени места. Истото тоа важи и во Словенија, каде што најевтиниот закоп со расфрлање на пепелта чини од 400 до 940 евра, во зависност од локацијата. Кога се расфрла пепелта, секако роднините избегнуваат да ја платат киријата за гробот, бидејќи покојникот нема гроб.
Во Загреб кремирањето чини 150 евра, најевтината пластична урна чини помалку од 10 евра, додека на поскапите цените се искачуваат на повеќе од сто евра. Цените на гробиштата за поставување касета со урна во „Мирогој“ се движат од 600 до 1.700 евра, а во тој опсег варираат и цените на самите касети. Дополнително, има цела низа помали трошоци, како контролен преглед на покојникот пред кремирање, преместување на урната итн. Основен погреб со урна во Словенија чини од 420 до 1.000 евра.
Што е со оние чие царство е небесно?
Оние што не можат да си ги дозволат трошоците за погреб, според Законот за социјална заштита, можно е да се покријат со основните трошоци, како што се трошоците за ковчегот, маркерот за погреб и закопувањето во земјена гробница лоцирана на посебни парцели на градските гробишта.
Со оглед на тоа што просечната цена на погребот за повеќето граѓани во Хрватска е во износ од неколку просечни месечни плати, многу од нив одлучуваат да станат членови на „Постмортем бенефит“. Така, лицето што е член на тоа здружение ги ослободува членовите на своето семејство од плаќање трошоци за погреб и организирање на погребот, а членарината се движи од пет до седум евра месечно.
Да резимираме, смртта е сериозна работа и, судејќи според демографската слика, таа само ќе продолжи да цвета. Трошоците за погреб, особено ако смртта е ненадејна, може сериозно да ги оптоварат буџетите во домаќинството, додавајќи сол на емоционалните рани на ужалените. Што се однесува на покојникот, не му е гајле, па ако не оставил премногу пари или ако не мислел на нив во текот на животот плаќајќи го своето заминување, трошоците за погребот нема да биде ставка по која ќе биде запаметен.
