Кога возач на камион бил уапсен на одморалиште во Баварија, царинските службеници пронашле две пластични ќеси полни со стотици илјади евра во банкноти во неговото возило.
Возачот рекол дека парите биле наменети за жртвите од земјотресот во Турција и дека му било кажано да ги предаде на границата. Тој не ги познавал луѓето што му дале 10.000 евра за гориво и храна, ниту пак знаел зошто му платиле толку многу за патување што ќе трае само неколку дена.
Финансискиот регулатор на Германија се сомнева дека тој бил курир за хавала (англ. hawala) - огромен подземен систем за трансфер на пари чие работење надвор од регулаторната контрола го прави ранлив на злоупотреба од страна на лица што перат пари и лица што финансираат тероризам.
Минатата година рациите на аеродромите и одморалиштата резултираа со заплена на десетици милиони евра, бидејќи властите ја засилија својата долгогодишна акција против системот, кој стана популарен во изминатата деценија поради порастот на миграцијата. Во најновиот потег регулаторите ги ангажираа традиционалните банки за да им помогнат да го ограничат ширењето на хавала и да го променат угледот на земјата како безбедно засолниште за валкани пари.
„Кога ќе погледнете колкав притисок има врз банките да ги одржуваат своите платни системи чисти и колку малку се променило кога станува збор за хавала, јасно е дека властите се во право што се фокусираат на овој проблем“, вели Улрих Герес, поранешен раководител на одделот за финансиски криминал во „Дојче банк“, кој сега ги советува компаниите како да спречат перење пари.
Хавала е најпознат од многуте неформални системи за трансфер на пари. Можеби е единствениот начин бегалците да продолжат да испраќаат помош до семејствата што ги оставиле зад себе. Земји како Соединетите Американски Држави и Обединетото Кралство се обидоа да најдат начини да го стават системот под регулаторна контрола, но резултатите беа просечни. Во Германија системот е нелегален, но дури и владата признава дека во некои случаи замижува.
Bloomberg
Еве како функционира системот денес: Некој што живее во Берлин сака да му испрати 10.000 евра на својот татко во Пакистан. Преку таканаречен маркетинг од уста на уста, тие наоѓаат посредник во Германија, како што е сопственик на продавница за мобилни телефони, и му ги предаваат парите. Посредникот, познат како хаваладар, им дава код и му наложува на неговиот контакт во Пакистан да ги плати парите кога таткото ќе го покаже кодот.
Трансферите се евтини, брзи и честопати вклучуваат малку прашања. Хаваладарите однапред наплаќаат провизија или заработуваат пари од разликата во девизните курсеви. Средствата се евидентираат кога трансферите се враќаат во Германија - со испраќање стока, готовина или преку други трансакции. Законот не ги штити клиентите, што значи дека системот во голема мера се потпира на угледот - или стравот од одмазда ако клиентите се криминалци.
Обединетото Кралство е една од земјите што се обидоа да создадат простор за оваа индустрија во светот на формалните финансии. Неодамна беше објавено дека криминалците ги користат овие неформални услуги за трансфер за да перат околу две милијарди фунти секоја година.
Во Соединетите Американски Држави операторите мора да се регистрираат кај единица на Министерството за финансии и да се придржуваат до регулаторните правила, како и до федералните закони. Германија, која има илјадници агенти за „Вестерн унион“, „Маниграм“ и други компании за плаќање, не го дозволува системот бидејќи неговите корисници не се идентификувани.
Во 2019 година германските власти проценија дека околу 200 милијарди долари годишно поминале преку неформални системи за трансфер на пари. За споредба, официјално регистрираните трансфери во земјите со ниски и средни приходи таа година изнесувале 548 милијарди долари, според податоците на Светската банка.
„Тоа е многу“, вели Биргит Родолф, висок функционер во германскиот финансиски регулатор „Бафин“ (BaFin), осврнувајќи се на обемот на трансакции преку системот хавала. „Износите што ги гледате може да изгледаат како мали, но обемот на трансакции сигурно не е“.
„Бафин“, заедно со германската криминална полиција и регулаторот за борба против перење пари, е клучен играч во ова заострување на контролите. Минатиот месец повеќе од 350 полицајци и други службеници посетија златари и дуќанџии во неколку германски града за да проверат дали учествуваат во шемата, соопшти полицијата во покраината Северна Рајна-Вестфалија. Токму во таа покраина се води најжестока борба против нелегалните трансфери.
Германија долго време е цел на валкани пари и финансирање тероризам поради нејзините врски со глобалната трговија и широката употреба на готовина. Во 2022 година меѓународен регулатор ја критикуваше земјата за недостиг од координација меѓу повеќе од 300 органи одговорни за борба против перењето пари, а хавала беше издвоен како систем каде што има најголем простор за подобрување.
Во својот последен обид да го ограничат системот, властите побараа помош од домашните банки. Составена е доверлива листа на совети за да ѝ се помогне на финансиската индустрија да препознае знаци дека нејзините клиенти учествуваат во нелегални системи за плаќање, според извори запознаени со ситуацијата.
„Компаниите треба да знаат што да бараат“, вели Родолф. „На пример, ако хипотеката на клиентот ја отплаќа некој друг. Но исто така се важни и движењата на други видови средства, како што се автомобили, луксузни стоки, криптовалути или припејд-картички. Сè што ви овозможува да преместувате пари од точка А до точка Б“.
Оваа борба се интензивира во контекст на честите жестоки дебати за миграцијата и подемот на крајно десничарската партија АфД. Германија е една од петте земји што се домаќини на околу една третина од бегалците во светот, според податоците на Обединетите нации.
Тој пораст на бројот на бегалци исто така значеше зголемување на побарувачката за неформални системи за плаќање, бидејќи бегалските семејства честопати имаат тешкотии, скапи или дури и невозможни пристапи до формалниот финансиски систем во нивните матични земји. Уште повеќе ги комплицира работите фактот што некои од нив живеат во земји што се под санкции од Западот.
„Блумберг“ разговараше со неколку корисници на системот хавала. Еден од нив е Момо, Иранец од Бон, кој побара да биде идентификуван само по прекарот бидејќи знае дека хавала е нелегален систем. Тој вели дека го користи системот за да плати за грижата за својот брат со попреченост, кој живее во Иран, една од земјите под санкции од Западот. Момо му плаќа на сопственикот на продавница околу 10 евра по трансакција. Потоа парите се префрлаат на иранска банкарска сметка, каде што тој има сметка, и на крајот добива порака за потврда.
„Поголемиот дел од парите што се префрлаат не е во корист на криминалци или за финансирање тероризам“, вели Џонатан Ерканбрак, виш предавач на Универзитет во Лондон СОАС (SOAS). „Парите се префрлаат од многу различни причини, како што се помагање на семејствата да преживеат, инвестирање или плаќање трошоци за лекување“.
Обединетите нации изјавија дека за мигрантите е клучно да се создаде можност за поевтино испраќањето пари до нивните семејства за да се намали економската нееднаквост и предложија приспособување на законските и регулаторните рамки, како и поголема транспарентност и конкуренција. Дури и германската влада признава дека дозволила користење на овој систем за примателите на помош во Авганистан кога тоа бил единствениот начин да се спасат животи или да се спроведат витални проекти.
Родолф од „Бафин“ вели дека во идеален свет хуманитарните агенции или Обединетите нации би требало да размислат за основање сопствен давател на услуги за исплата на помош. Тој додава дека системот хавала го користат и криминалци, кои често профитираат од бегалците.
Еве еден од најновите примери: минатата година баварската полиција уапси неколку члена на група што нудела плаќања преку системот, која исто така заработила десетици илјади евра со шверцување Сиријци во Германија. Тие се осомничени и за две киднапирања.
Во еден од најголемите случаи поврзани со хавала што Германија некогаш ги видела, судот во Дизелдорф во 2021 година осуди петмина мажи на затворски казни до четири години и два месеци. Тие управувале со повеќе од 150 милиони евра во плаќања, а опслужувале и големи клиенти и сириски бегалци, покажуваат судските записи. Водачот на групата бил златар, кој од провизиите заработил најмалку 1,44 милион евра.
„Постојат само неколку земји во светот каде што е исклучително тешко да се префрлат пари“, вели Родолф. „Но сите тие земји се со висок ризик, а за тоа постои добра причина: војна, тероризам или трговија со дрога. Токму затоа банките и платните системи ги напуштија тие земји. Повеќето плаќања таму се проблематични“.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...