Во постпандемиската ера повеќето аспекти од животот се вратија во нормала. Гледачите на филмови се собираат во кината, туристите ги заглавија аеродромите поради летни патувања, а децата се враќаат во училниците.
Единственото нешто што остана тврдоглаво е светот на работата.
Три и пол години откако милиони вработени во канцеларии масовно беа испратени дома, компаниите, вработените и владите сè уште размислуваат како да се приспособат на трајните промени во корпоративниот живот. Но, големите разлики се појавија низ континентите и културите, при што азиските и европските работници главно се враќаат во канцелариите со побрзо темпо од нивните колеги во Америка.
Азиските нации направија подобра работа со задржувањето на ковид-19 во првата година од пандемијата, така што луѓето таму не се навикнаа да работат оддома, што го олеснува преминувањето назад во канцеларискиот живот, открија истражувачите. Навиките на Европа варираат во голема мера, Велика Британија има една од највисоките стапки на работа на далечина, а Франција една од најниските, но неколку земји исто така водат на патот со закони што обезбедуваат флексибилни распореди.
Потоа, има места како што се САД, каде што креаторите на политиката главно молчат, оставајќи ги шефовите и вработените сами да се движат низ промените. Бидејќи периодот по Денот на трудот означува време на продолжување на нормалниот распоред по летните одмори, компаниите, вклучувајќи го „Амазон“ (Amazon.com Inc.), па дури и „Зум“ (Zoom Video Communications Inc.), се борат со враќањето на работниците во канцелариите барем во одреден дел од неделата.
Но дури и тогаш работниците се соочуваат со многу различни политики во зависност од нивните компании, менаџерите или локацијата. „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs Group Inc.) сака персонал во пет дена во неделата. Во „Валт Дизни“ (Walt Disney Co.) тоа е четири дена, за „Амазон“, „Гугл“ и многу други тоа е три. Хибридните распореди сега се норма за посетителите на канцелариите во најголемата светска економија.
Сега заладувањето на економиите значи дека вработувањето е забавено во многу сектори од темпото од пред две години, давајќи им на газдите поголема моќ да се обидат, додека отпуштањата и мерките за намалување на трошоците имаат многу работници на работ. Сепак, дебатата е далеку од решена, оставајќи прашања за улогата на канцелариите, интеграцијата на работата и животот и мерењето на продуктивноста и платата.
Култури
Тешко е да се наведат цели континенти како монолитни. Можеби САД ја прифатија работата на далечина повеќе од другите региони, но повеќе од половина од американските работници се трудат на фронтот, без многу можност да работат оддома. Во Јапонија најголемите кредитори во земјата избегнуваат минимален број работни денови неделно, за разлика од нивните колеги од Волстрит. „Униливер“ (Unilever Plc), европскиот производител на сапун „Дове“ (Dove), им овозможува на работниците на биро добра доза на флексибилност и каде и кога работат и почна со четиридневни работни недели во неколку земји.
Но, и културните и структурните фактори придонесоа за регионалните варијации, според Фил Рајан, директор на „ЈЛЛ Сити фјучрс“ (JLL City Futures) со седиште во Лондон, дел од глобалната група за истражување и анализа на недвижности.
„Некои од нив се апсолутно културни, некои места имаат повеќе очекувања од луѓето што доаѓаат“, рече Рајан. „На некои места станува збор за сигурен јавен превоз. Друга голема разлика е големината на домот, во САД имаат поголеми домашни канцеларии за да не се чувствуваат дека канцеларијата е подобро место за работа“.
Во Хонгконг малите станови и ефикасниот јавен транспортен систем им дадоа на жителите помалку причини да работат оддома. Таму превозот во метрото ги надмина нивоата во 2019 година во март, а празниот канцелариски простор е повеќе поврзан со намалените кинески инвестиции отколку со работа на далечина. Во Њујорк метрото е сè уште е полно само 70 отсто во работните денови и само околу половина од работниците се враќаат во зградите во одреден ден во споредба со нивоата пред ковид.
Работењето на далечина е генерално поприфатено и пораспространето во САД, според Марк Мортенсен и Хенрик Бресман, професори во деловното училиште ИНСЕАД (INSEAD). Тоа делумно се должи на преовладувањето на улогите на технологијата, финансиите и деловните услуги, таканаречените „работници со знаење“, кои се компјутерски интензивни и на тој начин попогодни за работа на далечина. Американците од областа на технологијата, финансиите и професионалните услуги работат оддома речиси цел ден, неделно повеќе отколку оние во владините и здравствените улоги, според истражувањето на тим економисти, вклучувајќи го и професорот по економија на универзитетот Стенфорд, Николас Блум.
И ова веројатно нема да промени многу. Истражувањето на Мортенсен и Бресман покажа дека процентот на луѓе во Америка што рекле дека нивната продуктивност додека работат од далечина е на оптимално ниво е речиси двојно поголем отколку во остатокот од светот. Спротивно на тоа, работен документ за работниците за внесување податоци во Индија покажа дека оние што работат оддома се 18 отсто помалку продуктивни.
Работниците во Европа и Азија се повеќе загрижени за пропуштање на социјалните врски со соработниците отколку Американците, покажа истражувањето на Мортенсен. Земете го Андреа Ловато, управен партнер во „Ф енд П“ (F&P Equity Partners) во Милано. Тој не е против работа на далечина, но вели дека „работата во лице в лице има многу повеќе придобивки „Кога го делите истиот простор во канцеларијата, постои поблиска интеракција со колегите, поспонтан развој на идеи и иновации и поголем ангажман од луѓето“.
Градовите се важни колку и културата, вели Деспина Кацикакис, глобална шефица на одделот за истражување и увид на работното место на гигантот за недвижности „Кушман“ (Cushman & Wakefield Plc.) „Градовите во Европа се попроодни и ги спојуваат работата, животот и играта“, рече Кацикакис, со седиште во Лондон. „Значи, европските канцеларии се повеќе поврзани со мешани енергични заедници наспроти САД, каде што канцелариите се повеќе диктирани од законите за зони и во поизолирани области“.
Простор за изнајмување
Нееднаквостите го зголемија пазарот на комерцијални недвижности, каде што празните канцеларии и најбрзото темпо на зголемување на каматите во една генерација доведуваат до должничка криза кај некои сопственици. Извештајот на „Мекинзи“ во јули ги истражи разликите меѓу градовите, покажувајќи дека областите во Њујорк и Сан Франциско, густи со канцеларии, претрпеле поостри падови на побарувачката за недвижности, заедно со пониски стапки на посетеност во канцелариите, во споредба со градовите како Париз и Минхен. Консултантската куќа процени дека околу 800 милијарди долари може да бидат избришани од вредноста на деловните згради во девет големи града во умерено сценарио, а дури 1,3 билион долари во најлош случај.
Места како Париз, заедно со многу азиски градови, имаат култури што го ценат присуството во канцеларијата. Во Германија, 43 отсто од работната сила поминува четири дена или повеќе во канцеларија, според истражувањето на фирмата за дизајн на работни места „Униспејс“ (Unispace). Високите стапки на присуство на канцеларии во Кина делумно се должат на нејзината таканаречена култура „996“, која вклучува работа од 9 часот наутро до 21 часот шест дена во неделата. Лојалноста кон работодавците е исто така постабилна во места како Јапонија и Јужна Кореја, да речеме, отколку во САД.
„Често имплицитната претпоставка дека пејзажот изгледа слично низ културите и контекстите не може да се испита“, рече Мортенсен.
Сепак, постојат некои глобални заеднички карактеристики. Жените даваат повисока просечна вредност на работата оддома отколку мажите речиси секаде освен во неколку земји, според Стенфордс Блум, како и оние со поголемо образование. „И индустријата понекогаш може да ја надмине географијата“, рече Бен Вабер, коосновач и претседател на „Хуманајз“ (Humanyze), кој ги анализира податоците за соработката на работното место за десетици големи организации низ светот. „Софтверска компанија во Јапонија ќе изгледа повеќе како софтверска компанија во САД наспроти производител во Јапонија“, рече тој.
Сепак, американските фирми имаат тенденција да бидат понапредни во системите за мерење и евалуација на перформансите што се клучни за работа на далечина кога менаџерите не можат директно да ги набљудуваат вработените, според истражувањето на тимот, кој го вклучува и италијанскиот економист Андреа Ламоргезе.
Законодавни напори
Во Европа креаторите на политиката се вклучија да помогнат во обликувањето на иднината на работата преку промовирање пофлексибилни аранжмани. Најмалку половина дузина нации усвоија или предложија легислатива за регулирање на работата на далечина, поттикната од предлогот на Европската Унија за „правото на исклучување“ од 2021 година, повикот да им се дадат законски права на вработените во ЕУ да се исклучат од работните задачи и електронската комуникација надвор од нормалното работно време.
Веќе спроведена во Франција, Шпанија и Белгија, политиката е поддржана од мнозинството од Европскиот парламент и би можела да стане закон на ЕУ до крајот на годината, според Бен Маркс, Поддршката за правото на исклучување оди подалеку од Европа: владите од Колумбија до Канада донесоа слични мерки, а Кенија го разгледува тоа. Освен тоа, холандскиот дом минатата година усвои закон за воспоставување на законското право на работа оддома, а Сенатот се очекува да гласа за него оваа година. Предлог-законот бара работодавците да ги разгледаат барањата на вработените за работа на далечина сè додека нивните професии дозволуваат, истовремено инсистирајќи барањето на работникот да биде „разумно и праведно“.
Холандија е на петтото место на глобално ниво по бројот на достапни работни места на далечина, според неодамнешните податоци од „Лајткаст“ (Lightcast), а некои холандски работодавци почнаа да ја прифаќаат флексибилната работа за време на пандемијата.
Матијс Веле, извршниот директор на „Мевс“ (Mews) од Амстердам, кој обезбедува софтвер за хотели, рече дека претходно „никогаш не верувал во работа оддома“, но сега им дозволува на своите 800 вработени во 20 земји да работат од каде било, откако ќе ги затворат канцелариите за период од половина година во десетина града. „Мислам дека е потребно да се поттикне овој разговор со повеќе традиционални менаџери“, рече тој, мислејќи на законодавството. Коалициската влада на Ирска во април усвои сличен закон за работа на далечина, кој беше задржан со месеци од тврдењата дека сметката е навалена во корист на работодавците. Милиони британски работници, пак, наскоро ќе имаат право да бараат флексибилни работни аранжмани при започнување работа. Претходно тие мораа да чекаат половина година пред да поднесат такво барање.
Во Белгија вработените во февруари 2022 година го добија правото на четиридневна работна недела со иста плата, а тамошната коалициска влада исто така воведе нови правила, поставувајќи критериуми за нивно назначување како вработени без оглед на тоа како се нарекуваат.
Работно време
Критичарите на законите за право на исклучување велат дека ваквите мерки би можеле да бидат во голема мера симболични на денешното работно место. Податоците од „Мајкрософт“ (Microsoft Corp.), производител на софтверот за соработка и конференции Тимс (Teams), открија таканаречен „трет врв“ на продуктивност за време на пандемијата, при што просечниот корисник на Тимс испраќал 42 отсто повеќе разговори по часови во споредба со почетокот на 2020 година.
Потоа, има луѓе што се преселиле да работат на далечина од сосема нови локации, често најавувајќи се во неконвенционални времиња. За време на пандемијата, Лисабон и другите португалски градови станаа засолниште за дигиталните номади од САД и од други места, кои ги искористија поволните даночни стапки, евтиниот недвижен имот и дарежливата виза, воведени во октомври, што им овозможи на работниците на далечина да живеат на сонце до пет години.
За шест месеци, според Одделот за имиграција на Португалија, биле доделени 930 такви визи, а најмногу добиле Американците. Лисабон беше најпосетуваниот центар за работа на далечина во 2022 година, според „Номад“, мрежа на далечински работници, но посетите се намалени за 32 отсто досега во 2023 година. Кириите и цените на имотот во главниот град се зголемија, а во февруари владата објави дека ќе ја заврши својата програма за златна виза за патот до државјанство за странци што инвестираат во недвижен имот во земјата. Ирска го направи истото тоа, а другите европски места стануваат сè помалку добредојдени.
Како одговор, дигиталните номади сега гледаат надвор од САД и Европа, осум од десетте најбрзорастечки центри за работа на далечина во 2023 година досега се во Азија, вклучувајќи ги Токио, Сеул и Хо Ши Мин.
Патот напред
Во САД, Денот на трудот се појави како ознака на обновен притисок кон построги политики за присуство во канцеларија, а и оваа година не е поинаква. Во Светската банка во Вашингтон, претседателот Ајај Банга сака работниците да се вратат четири дена, почнувајќи од оваа недела. Дури и компанија како „Воркхуман“ (Workhuman), која обезбедува програми за препознавање работници и се гордее со тоа што внимателно ги слуша грижите на вработените, побара од поголемиот дел од својот персонал да се врати во канцелариите двапати неделно, почнувајќи од овој месец.
Но секој лидер што продолжува да се надева дека работите ќе се „вратат во нормала“ ќе биде разочаран, бидејќи работното место сега е фундаментално различно. Стапката на зафатеност на канцелариите се искачи на половина од нивоата пред ковид во САД. Лобијата се градови на духови во петок. Деловните лидери негодуваат за ефектите од работењето оддома, но тие исто така знаат дека тоа сега е вкоренето, според новото истражување на Банката на федерални резерви на Њујорк. Работата повеќе не е место каде што луѓето одат, тоа е нешто што го прават, а кога, каде и како се случува, веќе не е напишано во камен.
„Ковид беше портал низ кој одевме“, рече Киршнер од „Мекинзи“. „И ние не се враќаме назад“.