Што е Хамас - историја на милитантната група што го нападна Израел

Со еден потег, нападот на Хамас врз Израел ги преуреди регионалните приоритети за скора иднина и ги одложи плановите на американскиот претседател Џо Бајден да формира трилатерален сојуз меѓу Израел, Саудиска Арабија и САД. Исламистичкиот Хамас веќе 16 години владее со Појасот Газа, изолирана медитеранска енклава во која живеат 1,9 милион Палестинци. САД и Европа ја прогласија за терористичка група чија историја на самоубиствени напади е пречка за мирот меѓу Израелците и Палестинците. Други тврдат дека Хамас стекнал кредибилитет кај некои Палестинци поради неговата подготвеност да се бори за палестинска државност по децении неуспешни и замрзнати мировни напори за кои се залага неговиот ривал Фатах, кој владее во Западниот Брег.

1. Што е Хамас?

Хамас започна како разгранок на египетското Муслиманско братство, исламистичко религиозно, социјално и политичко движење. Хамас е основан во 1987 година, за време на првата палестинска интифада, или востание, против израелската окупација. Тој подоцна стана познат по кампањата на бомбаши самоубијци и други напади во кои загинаа стотици Израелци и кулминираа со подигнување на израелската сепаративна бариера на Западниот Брег. Хамас првично се стекна со популарност меѓу Палестинците со формирање мрежа на добротворни организации што се занимаваат со сиромаштијата, како и со здравствените и образовните потреби.

2. Како дојде Хамас на власт?

Неговата кампања против корупцијата во палестинската управа предводена од Фатах, која е задолжена за ограничената палестинска самоуправа според различни договори со Израел, доведе до изненадувачка победа на изборите во 2006 година. Но Фатах и ​​неговите сојузници одбија да ја споделат власта со Хамас, а странските донатори ја прекинаа помошта затоа што групата не да се откажа од признавањето на Израел или од постојните мировни договори. Како што се влошија економските услови, Хамас ја презеде контролата врз Појасот Газа во крвавата битка против Фатах во 2007 година. Израелските сили се повлекоа од сиромашната и пренаселена област две години претходно, но ја задржаа контролата, заедно со Египет, на нејзините граници и на поголемиот дел од Западниот Брег, што е стратегиски и религиозно поважно за Израелците. Иако е сунитска муслиманска група, Хамас доби поддршка од шиитската муслиманска моќ Иран, кој исто така се противи на мировниот договор со Израел.

3. Каква е историјата меѓу Хамас и Израел?

Во средината на 2017 година Хамас објави манифест во кој за првпат ја прифати целта на Фатах за формирање палестинска држава на Западниот Брег и Појасот Газа наместо на целата територија што стана Израел во 1948 година. Сепак, групата сè уште одбива да го признае Израел и продолжува да ја поддржува оружената борба. Израелската влада во тоа време - како и сега под водство на премиерот Бенјамин Нетанјаху - ги отфрли промените во повелбата на Хамас како бесмислени. Во времето кога Хамас го контролираше Појасот Газа имаше шест големи воени конфликти со Израел пред последниот, како и голем број помали конфликти. Напредната војска на Израел повторно ја уриваше неговата инфраструктура и уби илјадници луѓе.

4. Зошто Хамас го нападна Израел сега?

Времето на ненадејниот и повеќестран напад е значајно од неколку причини:

- Дојде кога Соединетите Американски Држави работеа на склучување потенцијално историски договор што ќе ги нормализира односите меѓу Саудиска Арабија и Израел со американски безбедносни гаранции, за да ги олесни стравовите на Саудиска Арабија за Иран, ривал за регионалната моќ. Договорот се очекуваше да им понуди одредени отстапки на Палестинците, но нема значително да ја унапреди нивната цел за независна држава. Нападот може да биде обид на Хамас и можеби неговите поддржувачи во Иран да го запрат договорот. Арапските земји од Персискиот Залив што работеа на градење врски со Израел не го осудија нападот и рекоа дека клучот за долгорочна стабилност е продолжувањето на разговорите за решение со две држави.

- Нападот беше без преседан во своите размери и дојде во време на долготрајни судири во Израел поради планот на владата на Нетанјаху да го ослабне израелското правосудство. Протестите што траеја со месеци ја поделија земјата, што ги поттикна пензионираните генерали да предупредат дека непријателите на Израел би можеле да се обидат да го искористат неединството.

- Најдесничарската влада во историјата на Израел вклучува политичари што се против давање на териториите на Палестинците, што го зголемува чувството на гнев кај нив. Тоа беше особено изразено во Газа. Но, исто така, на Западниот Брег, Палестинците со месеци вршеа повремени напади врз израелски цивили и војници. Дури и пред последното избувнување на насилство, 2023 година се обликуваше како најсмртоносна година за Палестинците и Израелците од втората интифада пред дваесет години.

- Хамас избра да нападне во саботата, по повод 50-годишнината од почетокот на арапско-израелската војна во 1973 година. Нападот исто така го фати Израел неподготвен. Беше лансиран на Јом Кипур, најсветиот ден во еврејскиот календар.

5. Зошто Хамас зема заложници?

Еден од најхрабрите аспекти на нападот беше фаќањето десетици израелски војници и цивили од страна на палестинските борци. Исто така земањето заложници ги погоди нервите на Израел и го компликуваше одговорот на земјата. Израелските воени сили што се обидуваат да ја вратат контролата врз неколку области заземени од милитантите беа забавени поради присуството на заложници и исчезнати цивили. И додека од израелскиот воздушен простор ја бомбардираа Газа по нападот, присуството на заложници во густо населениот појас ги зголеми ризиците. Иако Хамас не ја елаборираше својата стратегија, кога ги заробуваше израелските војници во минатото ги користеше како потпора за ослободување Палестинци што беа во израелските затвори.

6. Каква е историјата таму?

Неколку неодамнешни конфликти резултираа со киднапирање или убиство на неколку Израелци. Во 2006 година, заробувањето на двајца израелски војници од страна на либанската група Хезболах, исто така поддржана од Иран, на спорната граница, предизвика 34-дневен судир. Повеќе од 1.200 Либанци и 165 Израелци загинаа во тој конфликт, што резултираше со уништување цели населби и со оштетување на инфраструктурата. Во 2011 година, за да го ослободи војникот Гилад Шалит од Газа, Израел ослободи повеќе од 1.000 палестински затвореници, од кои некои подоцна извршија смртоносни напади врз Израелците. И во 2014 година киднапирањето и убиството на тројца израелски тинејџери на Западниот Брег од страна на борците на Хамас доведе до 50-дневна војна што го опустоши Појасот Газа. Пред Египет да посредува за примирје, беа убиени 71 Израелец и 2.251 Палестинец.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар