Доналд Трамп е избран за 47. претседател на Соединетите Американски Држави, постигнувајќи неверојатно политичко враќање во една од најполаризираните изборни трки за Белата куќа во историјата на САД.
Трамп (78) победи во невидена трка, за време на која беше осуден за кривични дела, преживеа два обида за атентат и го победи предизвикот од потпретседателката Камала Харис откако таа го замени непопуларниот претседател Џо Бајден во последните месеци од кампањата.
Тој беше избран во земја длабоко поделена околу имиграцијата, абортусот и надворешната политика и која сè уште го чувствува притисокот по најголемиот раст на инфлацијата во четири децении. Трамп исто така им помогна на републиканците да го вратат Сенатот, нагласувајќи ја неговата способност да ја искористи анксиозноста на гласачите.
Прочитај повеќе
Светските лидери му ја честитаат победата на Трамп, меѓу нив и македонските
Светските лидери му честитаа на Доналд Трамп откако тој прогласи победа на американските избори.
06.11.2024
Трамп ја освои Пенсилванија, една од клучните држави за изборите
Републиканецот Доналд Трамп ги освои Пенсилванија и нејзините 19 електорски гласа.
06.11.2024
Кои се колебливите држави во САД и зошто се најважни за изборите
Американските избори најверојатно ќе бидат одлучени во неколку држави кои се познати како превртливи, колебливи...
05.11.2024
„Само што бевме сведоци на најголемото политичко враќање во историјата на САД“, рече Трамп рано во средата на неговата изборна забава во Вест Палм Бич, Флорида.
На домашно ниво, резултатот ѝ дава на неговата партија предност во следната година во битката за преработка на даночниот кодекс и четири години за обликување на федералното судство. Трамп вети драматични акции по враќањето на функцијата, од сеопфатна репресија на имиграцијата до укинување на регулативите, како и длабоки намалувања на федералните трошоци и чистка на државни службеници, и вети гонење на политичките непријатели.
Меѓународно, враќањето на Трамп може да ги доведе во прашање безбедносните обврски на САД - особено кон Украина, додека таа се брани од инвазијата на Русија. Трамп исто така вети дека ќе ја зголеми трговската конкуренција со Кина и ќе им воведе тарифи на други земји - потези што би можеле да го нарушат глобалниот трговски систем.
Фјучерсите на S&P 500 пораснаа, приносите на 10-годишните обврзници се зголемија и биткоинот скокна додека пазарите ја одмеруваа победата на Трамп.
Трамп ја обезбеди својата победа бидејќи гласачите низ земјата се свртеа кон десно, овозможувајќи му да ги освои клучните држави, меѓу кои и Пенсилванија, Џорџија и Северна Каролина.
Излезните анкети покажаа дека и покрај тоа што Харис се фокусираше силно на мобилизирање на женските гласачи - надевајќи се дека фрустрацијата по укинувањето на федералната заштита на правата за абортус од страна на Врховниот суд ќе ѝ помогне да ја зголеми својата предност - таа не успеа да го подобри резултатот на Бајден кај жените. Но Трамп, кој посвети значителни ресурси за целење на младите и мажите од малцинствата, постигна значителни добивки кај црните и латиноамериканските мажи во споредба со пред четири години.
Изборите беа водени во голема мера во атмосфера на фрустрацијата на Американците по пандемијата, со инфлација на децениски високи нивоа, пораст на мигрантите на јужната граница и растечки културни поделби.
Враќањето на Трамп во Белата куќа претставува катастрофа за демократите, кои брзо се обединија околу Харис, за повторно да не успеат да спречат човек што го претставуваат како егзистенцијална закана за самата демократија да се врати на функцијата.
Првата жена што служеше како потпретседателка, Харис, водеше кампања само 107 дена откако претседателот Џо Бајден ја преврте трката наопаку со тоа што се повлече и ја поддржа неа. Со отфрлањето на 60-годишната Харис, гласачите се одлучија против генерациска промена и кандидатка што се стремеше да биде првата жена претседател. Харис, која се очекува да им се обрати на поддржувачите подоцна в среда, исто така ќе беше првата црна и азиска Американка што ќе ги води САД.
Изборите се вртеа околу економијата, доминантно прашање и едно каде што гласачите јасно го фаворизираа Трамп во однос на Харис. Американците по пандемијата, за време на администрацијата на Бајден, доживеаја највисока инфлација од 1980-тите, што ги засени економското закрепнување и ниските стапки на невработеност, кои ги истакнуваше кампањата на Харис.
Носталгија за Трамп
Анкетите открија носталгија на гласачите по првиот мандат на Трамп, пред да удри ковид, кога приходите на типично американско домаќинство растеа многу побрзо отколку под Бајден. Харис се обиде да ги истакне потемните моменти од тој период, вклучувајќи ги и обидот за бунт во Капитол на 6 јануари 2021 година и предупредувањата од неговите поранешни соработници за антидемократски импулси. Во последните денови пред изборите, поранешниот шеф на кабинетот на Трамп, Џон Кели, рече дека републиканскиот кандидат дал пофални коментари за Адолф Хитлер.
Во кандидатот за потпретседател Џеј Ди Вeнс (40), Трамп има колега популист, кој се позиционира како потенцијален наследник на движењето „Да ја направиме Америка повторно голема“.
Трамп сега се соочува со управување со земја длабоко поделена сама во себе - и размислувања за тоа како да ги приоритизира своите ветувања. Тој вети дека ќе депортира милиони нелегални имигранти и, доколку е потребно, ќе ја распореди војската дома. Сега кога конзервативните судии што ги постави во Врховниот суд им дадоа на претседателите имунитет за официјални дејства, Трамп ќе се врати во Белата куќа помалку ограничен од законот и со институционално знаење стекнато од неговиот прв мандат.
Последните денови од кампањата за враќање на Трамп беа обележани со неговата запалива реторика, вклучувајќи митинг одржан во Медисон Сквер Гарден во Њујорк, кој вклучуваше расистички и мизогинистички говори.
Сепак, бизнис-лидерите, од кои многумина го избегнуваа Трамп по неговото заминување во 2021 година, се вратија на негова страна, привлечени од ветувањата за намалување на корпоративните даночни стапки, укинување на регулативите и прифаќање на растечките индустрии како криптовалутите.
Политичко враќање
За помалку од четири години, Трамп постигна неверојатно политичко закрепнување, кое изгледаше невозможно кога ја напушти функцијата на 20 јануари 2021 година, прескокнувајќи ја инаугурацијата на Бајден и под облак по нападот на Капитол. Гровер Кливленд е единствениот друг претседател на САД што изгубил обид за реизбор и се вратил да победи друг непоследователен мандат.
Проблемите на Трамп се намножија во 2022 година кога ФБИ го пребара неговиот дом во Мар-а-Лаго за да ги врати тајните документи отстранети за време на неговиот мандат.
И покрај овие предизвици, Трамп официјално ја објави својата трета кандидатура за Белата куќа во ноември 2022 година.
Поддржан од мала, тесно поврзана група оперативци, кои донесоа нова дисциплина и организација - и во голема мера го избегнаа меѓусебното напаѓање што ја карактеризираше минатата кампања - Трамп брзо ги победи своите противници на прелиминарните избори. Тој немилосрдно ги исмеваше главните ривали, како гувернерот на Флорида, Рон Десантис, и поранешната гувернерка на Јужна Каролина, Ники Хејли.
Трамп само ја зајакна својата контрола врз републиканците и покрај тоа што се соочуваше со четири обвиненија во федералните и државните судови за наводни напори да се поништи резултатот од изборите во 2020 година, задржувањето класифицирани документи и исплатите на пари на порно ѕвезда за да не проговори во јавноста. Поротата во Њујорк во последниот случај го прогласи за виновен по 34 обвиненија за кривични дела, првпат за поранешен претседател.
Сепак, Трамп се претстави како политички маченик - вклучувајќи го и собирањето средства преку фотографија од затвор во Џорџија - и во процесот ја засили својата кампања додека републиканците се обединија зад него.
Необична кампања
Клучниот момент на кампањата на Трамп се случи на митинг во јули, кога неговото уво беше закачено од куршум на потенцијален атентатор, по што крвавиот кандидат ја крена својата тупаница во знак на пркос, создавајќи култна слика, која ја мотивираше неговата база.
Пукањето дополнително ги оштети надежите на Бајден за продолжување на неговата кампања, веќе сериозно погодена од неговиот катастрофален настап на претседателската дебата во јуни, што изгледаше како да ги потврди долгогодишните прашања за неговата возраст и способност. Претседателот (81) се обиде да го спаси своето наследство со тоа што се повлече и ја поддржа Харис, која уживаше рана инерција додека демократите го прифатија нивниот нов кандидат.
Многу од типичните функции во кампањата, како што е тропањето на врати, Трамп му ги префрли на Републиканскиот национален комитет, поставувајќи ја својата снаа како еден од неговите лидери во знак на демонстрација на неговата контрола. Надворешни групи беа одговорни за операциите на терен, вклучувајќи политички акциски комитет финансиран од Илон Маск, облог што заштеди пари од кампањата - и на крајот се исплатеше.
Иако Харис имаше огромна финансиска предност во последната фаза, Трамп успеа да привлече нови донатори од Силициумската Долина и мегадонатори како Маск, кој исто така ја користеше својата платформа X за да го поддржи републиканецот.
Амбициозна агенда
На економскиот фронт, Трамп вети дека ќе укине многу од политиките на Бајден, вклучувајќи делови од неговиот историски Закон за намалување на инфлацијата, кој дава поддршка за електрични возила и чиста енергија. Трамп исто така предложи дека како претседател ќе бара поголемо влијание врз Федералните резерви (Фед) и ќе ги олесни регулаторните оптоварувања, особено за дигиталните средства како криптовалутите.
Но, додека неговата економска понуда му помогна да победи, економистите предупредуваат дека плановите на Трамп за обновување на даночните намалувања и понудата на мноштво други олеснувања - покрај предложените тарифи - претставуваат закана за зголемување на инфлацијата и зголемување на националниот долг. Избраниот претседател ги отфрли тврдењата дека тарифите ќе ги намалат или пренасочат трговските текови и ќе ги нарушат синџирите на снабдување.
Неговата политичка моќ исто така може да ги наруши глобалните сојузи. Трамп изрази скептицизам кон Европската Унија и НАТО, ја доведе во прашање американската поддршка за Украина и предложи Тајван да плаќа за заштитата на САД.
Неговото враќање на власт веројатно ќе ги охрабри десничарските сојузници, како Виктор Орбан од Унгарија, и ќе предизвика аларм во други странски престолнини, како Киев, додека војната меѓу Украина и Русија продолжува.