.webp){kind=icon}
Има голем простор за проширување на трговската размена меѓу земјите од регионот Адрија (Македонија, Србија, Хрватска, БиХ, Словенија), со оглед на тоа што најголем дел од нивните извозно-увозни активности засега е насочен кон земјите од ЕУ, пред сè Германија, која се јавува како еден од главните трговски партнери на сите земји од регионов. Освен тоа, заедничко за повеќето држави е што преработувачката индустрија има главна улога во извозното и во увозното салдо и дека регионот станува значителен снабдувач на автомобилската индустрија. Анализиравме какви се трговските трендови во регионот во 2024 година.
Вкупната вредност на извозот на стоки од Македонија во периодот јануари-мај 2024 година изнесува 3,2 милијарди евра и бележи пад од 8,8 проценти во однос на истиот период од претходната година. Вредноста на увeзената стока во истиот период изнесува 4,6 милијарди евра, што е за еден процент повеќе во споредба со истиот период од претходната година. Трговскиот дефицит во периодот јануари-мај 2024 година изнесува 1,3 милијарда евра.
Трговската размена по производи покажува дека во извозот најголемо е учеството на катализаторите на носачи со благородни метали или нивни соединенија, сетовите на проводници за вклучување возила, авиони или бродови и деловите за седишта. Во увозот најмногу се застапени нафтените масла и маслата добиени од битуменозни минерали, другите метали од платинската група и нивни легури необработени или во облик на прав, платината и легурите на платина необработени или во прав и електричната енергија. Во периодот јануари-мај 2024 година, според вкупниот обем на надворешнотрговската размена, Македонија најмногу тргувала со Германија, Велика Британија, Грција, Србија и со Кина.
Вкупната надворешнотрговска размена на стоки на Србија за периодот јануари-мај 2024 година изнесува 27,8 милијарди евра, што е зголемување од 0,9 проценти во однос на истиот период од претходната година. Извезена е стока во вредност од 12,1 милијарди евра, што претставува раст од 0,6 проценти во однос на истиот период од претходната година. Увозот на стоки има вредност од 15,7 милијарди евра, што претставува зголемување од 1,2 проценти во однос на истиот период лани. Дефицитот изнесува 3,5 милијарди евра, што претставува зголемување од 3,3 проценти. Надворешната трговија е најголема со земјите со кои Србија има потпишано договори за слободна трговија. Земјите членки на Европската Унија учествуваат со 60,3 проценти од вкупната трговска размена. Вториот најважен партнер се земјите од ЦЕФТА, со кои Србија има суфицит, што е резултат главно на извозот на жито и житни производи, патни возила, пијалаци, струја и нафта и нафтени деривати.
Гледано поединечно по земји, најголем трговски суфицит е остварен со соседните земји: Црна Гора (каде што главно се извезуваат струја и лекови за продажба на мало, а се увезуваат струја и суво месо), Босна и Херцеговина (каде што најмногу се извезуваат моторни масла, додека се увезуваат струја и кокс и полукокс) и Македонија (каде што се извезуваат електрична енергија и електрични спроводници, а најмногу се увезуваат електрична енергија и катализатори).
Во периодот јануари-мај 2024 година извозот од БиХ изнесува 3,3 милијарди евра, што е за 8,5 проценти помалку отколку во истиот период од 2023 година. Увозот изнесува 5,9 милијарди евра, што е за 4,6 проценти повеќе отколку во истиот период од претходната година. Надворешнотрговскиот дефицит изнесува 2,5 милијарди евра. Преработувачката индустрија (90 отсто од вкупниот извоз) во голема мера доминира во извозот. Босна и Херцеговина главно извезува машини и транспортна опрема и хемиски производи. Од друга страна, најмногу увезува машини и транспортна опрема, горива, хемиски производи и храна.
Извозот во земјите од ЦЕФТА бележи намалување од 22,6 проценти во однос на истиот период во 2023 година, додека увозот е за 0,4 проценти помал во однос на истиот период од претходната година. Извозот во земјите на ЕУ изнесува 2,5 милијарди евра, што е за 7,4 проценти помалку во однос на истиот период во 2023 година, додека увозот изнесува 3,5 милијарди евра, што е за 7 проценти повеќе отколку во истиот период од претходната година.
Вкупниот извоз на Хрватска во периодот јануари-мај 2024 година изнесува 9,7 милијарди евра, додека увозот изнесува 17,3 милијарди евра. Надворешнотрговскиот дефицит изнесува 7,6 милијарди евра. Покриеноста на увозот со извоз од јануари до мај 2024 година изнесува 55,8 проценти.
Во вкупниот извоз во 2023 година преработувачката индустрија има учество од околу 85 проценти, што е пораст за околу 3 проценти во однос на 2022 година, додека во вкупниот увоз има учество од околу 86 проценти, што е пораст од 4 проценти во однос на претходната година. Четвртина од вредноста на вкупниот извоз и вкупниот увоз на Хрватска зафаќаат машините и транспортните средства. Извозот на овој сектор во 2023 година изнесува околу шест милијарди евра и сочинува околу 25 проценти од вкупниот хрватски извоз, додека увозот во истиот период изнесува околу 11 милијарди евра и има учество од околу 27 проценти. Најважен пазар за Хрватска е областа на ЕУ бидејќи трговијата со земјите членки на ЕУ во 2023 година учествува со околу 68 проценти од вкупниот извоз, што е намалување за околу 6 проценти во однос на претходната година. Италија е земја партнер во која се извезени речиси најмногу стоки во 2023 година, со учество од околу 12 проценти од вкупниот извоз. Во 2023 година увозот од Германија, Холандија и Полска значително се зголеми. Во 2023 година речиси најмногу стоки се увезени од Германија, со учество во вкупниот увоз од околу 14 проценти, а во однос на 2022 година увозот е зголемен за околу 8 проценти. Во 2023 година најголем дел од извозот надвор од ЕУ бил во Босна и Херцеговина, а учеството во вкупниот извоз изнесувало околу 10 проценти. Во споредба со 2022 година, извозот во таа земја е намален за околу 8 проценти.
Извозот на Словенија во мај 2024 година изнесуваше околу пет милијарди евра, а увозот изнесуваше 5,5 милијарди евра. Трговскиот дефицит на Словенија се зголеми на 535,8 милиони евра во мај 2024 година од 382,84 милиони евра во истиот период од претходната година, бидејќи увозот порасна повеќе од извозот. Увозот порасна за 5,1 проценти на годишно ниво, на 5,5 милијарди евра.
Во меѓувреме извозот порасна за мали 2,4 проценти, до околу пет милијарди, поттикнат од растот на продажбата од 20,7 проценти во земјите што не се членки на ЕУ, додека во земјите од ЕУ се намали за 4,4 проценти.
