.webp){kind=icon}
Авиокомпаниите и аеродромите беа тешко погодени од пандемијата на Ковид-19. Бројот на патници опадна. Поради тоа, оваа година европската воздухопловна индустрија се соочува со нагло зголемување на бројот на патници за кои не може да обезбеди доволно работна сила. Како се враќа патничкиот сообраќај на аеродромите во земјите од поранешна Југославија?
Аеродромот „Никола Тесла“ во Белград останува без сомнение најголем по бројот на патници. Минатата година опслужија 3,28 милиони патници. Аеродромот во Приштина, кој најдобро ги помина последните две години, го зазеде второто место. Тие забележаа 2,17 милиони патници. Сплит се најде на третото место со 1,57 милиони патници. Во 2021 година, аеродромот во Љубљана, кој важеше за трет по големина во 2010 година, падна на единаесеттото место. Заедно со сите споменати подолу, го престигнаа и аеродромите во Тиват и Подгорица.
Дубровник беше најтешко погоден од пандемијата
Аеродромите во попознати туристички дестинации, особено настрадаа за време на пандемијата. Во првата година од пандемијата, најтешко беше погоден хрватскиот аеродром во Дубровник, каде што беа избројани речиси 89 отсто помалку патници отколку во 2019 година. Бројот на патници падна од 3,9 милиони патници на 330 илјади. Бројот на патници на аеродромот во Задар во истиот период паднал за речиси 85 отсто. Аеродромите во Загреб и Белград забележаа пад од 73, односно 69 проценти. Од друга страна, бројот на патници во корона 2020 година е најмалку намален на косовскиот аеродром во Приштина. Падот беше 53 проценти.
Аеродромот во Приштина најбрзо закрепнува
Ниту во 2021 година ниту еден од аеродромите не го достигна нивото пред пандемијата во 2019 година. Најблиску беше аеродромот во Приштина, каде сообраќајот беше за само 8,3 отсто помал од 2019 година. Следува Сараево, каде сообраќајот беше помал за 33 отсто и во Задар, каде падот е 36 проценти. Закрепнувањето на аеродромот во Љубљана и Дубровник е најбавно. Првиот опслужил 431.000 луѓе во 2021 година, што е за 75 отсто помалку отколку во 2019 година.
По првата половина на 2022 година, аеродромите во Сараево и Сплит покажуваат најдобри перформанси, приближувајќи се до половина од бројот на патници што ги опслужија во 2019 година. Податоците за аеродромот во Приштина за овој период не беа достапни. Љубљана, заедно со Задар и Дубровник, најмногу заостанува зад нивото од 2019 година. Во првата половина од трите споменати аеродроми, биле опслужени меѓу 76 и 78 отсто помалку патници отколку во 2019 година. Аеродромот во Подгорица веќе го надмина нивото во јули од пред пандемијата, бидејќи за седум месеци опслужиле 653.567 патници.
Љубљана е најбавна
Љубљанскиот аеродром, кој сè уште важеше за трет најфреквентен во регионот на поранешна Југославија во 2010 година, се лизга надолу на листата на најголеми. Бројот на патници се намали веќе во претпандемиската 2019 година, кога сите други аеродроми во регионот забележаа пораст на бројот на патници. Причина за падот беше банкротот на најголемата словенечка авиокомпанија „Адриа ервејс“. По пандемијата, патниците се враќаат на аеродромот во Љубљана многу побавно отколку на друго место во регионот. Меѓу причините се главно недостатокот на врски и близината на конкурентските аеродроми.
По колапсот на „Адриа Ервејс“, словенечките патници беа успешно привлечени кон загребскиот аеродром поради неговата близина и поголемиот опсег на летови. За бавното закрепнување придонесе и руската инвазија на Украина оваа година, поради што рускиот авиопревозник „Аерофлот“, кој го поврзуваше љубљанскиот аеродром со Москва, ги прекина летовите.
Како што ни рекоа неодамна, немаат кадровски проблеми.
„За потребите на најфреквентниот дел од годината, започнавме со регрутирање на крајот на минатата година и успешно ги зајакнавме нашите тимови - вработивме повеќе од 50 луѓе, главно во управување со патници и авиони“, велат од „Фрапорт“, каде, за разлика од другите европски аеродромите, услугите за менаџирање на патници и авионите работат непречено.
Но што ако другите аеродроми и авиокомпании имаат проблеми. Унгарската нискобуџетна компанија Wizz Air ги откажа летовите меѓу Љубљана и Шарлроа во Белгија поради недостиг на персонал.
Во првото полугодие на аеродромот во Љубљана опслужени се 383.634 патници, што е за 55,4 отсто помалку во однос на истиот период од 2019 година Операторот на аеродромот „Фрапорт“ годинава забележа пораст на сообраќајот, што е исто така поддржано со чартер летови. Очекуваат динамичниот раст на сообраќајот да продолжи и во текот на летото, а месечните бројки да надминат сто илјади патници.
„Ова ќе ни овозможи да го постигнеме и се надеваме, дури и да го надминеме планираниот број на патници на крајот на годината, кога би требало да опслужиме 880 илјади од нив“, изјави во јули генералниот директор на „Фрапорт“, Бабет Стапел.
На аеродромот во Љубљана сепак проценуваат дека ќе го достигнат нивото пред пандемијата во 2026 година. Влегувањето на Хрватска во Шенген зоната, според очекувањата на некои, може да привлече дополнителни патници од Словенија во Загреб поради укинувањето на граничните премини.
Товарниот сообраќај урива рекорди
Во делот на товарниот сообраќај на аеродромот е забележан рекорден раст. Во март и април испорачан е рекорден обем на товар. Во април тој изнесуваше 3.035 тони. До средината на годината биле испорачани 15.403 тони товар. Ова е значително повеќе отколку во Загреб, каде што во 2021 година беа обработени 10.834 тони. На аеродромот „Јоже Пучник“ во првите четири месеци од годината е испорачана споредлива количина (10.493 тони). Тоа е за 16 отсто повеќе во однос на истиот период лани. Просечниот раст во последните седум години беше 6 проценти.
„Карго транспортот беше светла точка за воздухопловната индустрија за време на пандемијата. Нова димензија на раст, која е забележана на аеродромот во Љубљана во последниот период и е поттикната од силната глобална трговија“, објави „Фрапорт“. Годинава ќе извршат проширување на карго терминалот, со што ќе добијат 250 квадратни метри дополнителен простор со нова технолошка опрема за поефикасен прием и испраќање на стоката. Изградбата треба да започне наесен, а треба да заврши оваа година.
Како работат во Љубљана и Загреб
Аеродромот „Јоже Пучник“ оствари приход од 21,7 милиони евра во 2021 година. Заработката пред камати, даноци и амортизација (EBITDA) порасна на 7,8 милиони евра. Во истиот период, загрепскиот аеродром „Фрањ Туѓман“ оствари 32,7 милиони евра приход и 8,7 милиони евра ЕБИТДА, и покрај трикратното зголемување на бројот на опслужени патници. Аеродромот во Загреб (ЗМЗЛ), за кој францускиот конзорциум ЗАИЦ доби концесија за управување на 30 години, веќе неколку години работи со загуба. Двата аеродроми имаат нови терминали. Новиот патнички терминал во Љубљана е вреден 21 милион евра. Во Загреб францускиот конзорциум инвестираше повеќе од 300 милиони евра во новиот терминал.
