.webp){kind=icon}
Додека цените на станбените недвижности паѓаат во десетина европски земји (Германија, Франција, Шведска), нивната вредност продолжува да расте во сите пет земји од регионот Адрија. Овој раст забавува, а во некои случаи е можна и стагнација во 2024 година, но побарувачката е сепак посилна од понудата - се согласија петмина интервјуирани на ТВ „Блумберг Адрија“, со кои во нашата програма го почувствувавме пулсот на регионалниот пазар на недвижности. Во Белград 80 отсто од становите се купуваат со готовина, на словенечкиот пазар му недостигаат речиси 11.000 стана за изнајмување, додека во Загреб две познати деловни згради добија нови сопственици.
Македонија: Забавува растот на цените
Во Македонија, пак, рекордниот раст на цените на становите беше кон средината на 2022 година, кога поскапувањето беше над 21 отсто на годишно ниво. Овој тренд забавува, но и натаму е во нагорна линија. Па така, кон крајот на 2023 година годишниот раст е едноцифрен - седум проценти.
Некои од домашните градежници не очекуваат драстичен пад на цените, туку единствено ублажување на растот и стабилизација.
Ивица Јакимовски (ТВ-гостување)
Bloomberg Adria
„Што се однесува на регионот и Европа, ние имаме специфични карактеристики и проблеми со кои се соочуваме, со кои верувам дека не се соочува никој ниту во регионот ниту во ЕУ. Имаме укинување детални планови, бавно движење на самата документација што е потребна за градење одредена недвижност, така што понудата на пазарот е помала од моменталната побарувачка. Така што не очекувам дека би имало надолна линија во однос на цените, меѓутоа не очекувам ниту сигнали за раст. Мислам дека и за самиот пазар е потребно да имаме стабилизација. На тоа влијаат секако и самите каматни стапки од банките, каде што веќе имаме стабилизација на каматите, кои се со одредена корекција покачени, но се коректни во однос на другите каматни стапки за други производи. Искрено, очекувам годинава да имаме стабилизација, што секако е од интерес за сите“, вели Ивица Јакимовски од Градежната комора при Сојузот на стопански комори и генерален директор на компанијата „Голден арт“.
Хрватска: Можна стагнација во 2024 година
Просечната цена на квадратен метар на нов стан во Загреб во 2023 година се искачи на 2.684 евра, што е за околу четири отсто повеќе од пред една година. На ниво на Хрватска, годишниот раст е 2,7 отсто.
Но се чини дека растот на цената на становите го достигна врвот, па може да следува стагнација, бидејќи намалувањето на бројот на трансакции е видливо во првиот квартал од 2024 година.
Во исто време побарувачката е сè уште силна во хрватскиот сектор за комерцијални недвижности. Во последните месеци, две големи деловни згради во Загреб, „Загреб тауер“ и „Еуроцентар“ добија нови сопственици. Продавач е австриската станбена групација „С иммо“, која објави дека се повлекува од Хрватска.
Желимир Бодирога (лево)
Bloomberg Adria
Сепак, тука завршува секоја сличност со кризата на пазарот на недвижности во САД (каде што достасуваат околу 900 милијарди долари долгови, кои тешко ќе се намират, додека цените на недвижностите дури и на Менхетн паѓаат до 50 проценти).
Желимир Бодирога, сопственик на регионално присутната градежна компанија „ББР Адрија“, има значително искуство во изградба на деловни објекти. Тој истакна дека настаните од едната страна на Атлантикот не можат да се прелеат во Хрватска.
„Американците се мајстори за шпекулации. Таму може да станете милионер прекуноќ, а потоа да завршите во куќа на просјак. Банките во Европа се многу повнимателни. Ние во Европа никогаш не сме имале каматна стапка од еден процент, која одеднаш скокна на седум. Научивме неколку лекции од кризата во 2008 година во Хрватска, нема големи проекти што се во фаза на чекање или недовршени поради финансирање“, вели Бодирога.
Србија: Деловните згради го предводат растот на пазарот
Што се однесува на Србија, пак, извештајот на „ЦБРЕ Србија: Услуги за комерцијални недвижности“ покажува дека во 2023 година инвеститорите во Југоисточна Европа се фокусирале повеќе на канцелариски простор.
Јана Јовановиќ, раководителка на истражување на пазарот за регионот на Југоисточна Европа, ЦБРЕ, објаснува дека регионот на ЈИЕ се движеше поинаку отколку во Европа, каде што е забележан пад од 50 проценти.
Јана Јовановиќ (десно)
Bloomberg Adria
„Тоа не се случи кај нас, а за тоа придонесува и фактот што нашиот регион е во фаза на развој. За растот најмногу придонесе канцеларискиот сектор, а кога зборуваме за Белград, таму имаме помалку развиен пазар отколку во преостанатиот дел од регионот, а тоа е секако сектор за кој се заинтересирани инвеститорите. Кога станува збор за становите, секако дека имаме намалување на бројот на трансакции, но кога станува збор за Белград, тој е и локација за инвестирање , а фактот што над 80 отсто од купувачите плаќаат во готово создава преголема побарувачка, додека понудата е двојно помала“. На пазарот на недвижности лани забележавме пад на прометот од 20-30 отсто“, вели Јовановиќ.
Словенија: Недостигаат речиси 11.000 стана за издавање
Словенечкиот државен станбен фонд, пак, забрза до 1.500 стана, но тоа сè уште е недоволно.
„Според нашето последно истражување од минатата година, во централнословенскиот регион има недостиг од 3.700 стана. Следуваат Обално-Крашка со 1.250 и Савињска со 1.100 стана“, изјави директорот на Фондот за домување на Република Словенија, Чртомир Ремец, за „Блумберг Адрија“.
Чртомир Ремец (лево)
Bloomberg Adria
Вкупно во Словенија има недостиг од 10.900 стана за јавно изнајмување, објави општинскиот фонд.
Според Фондот, до 2026 година Словенија ќе изгради околу три илјади стана, од кои државата сака да обезбеди пет илјади. Државата има амбициозни планови за изградба на нови станови за домувањето да биде достапно за младите.
Босна и Херцеговина: Делумно стабилизирање на цените
Градежната активност во Босна и Херцеговина во 2023 година е значително зголемена во споредба со 2022 година. За тоа сведочи бројот на издадени одобренија за градба. Па така, во 2023 година се издадени вкупно 4.970 одобренија, што е за 14,8 отсто повеќе од 2022 година.
Цените на новоградбите во третиот квартал во истиот период пораснаа четири проценти на годишно ниво, но оваа стапка всушност одразува делумно стабилизирање на цените што интензивно пораснаа во текот на 2022 година - на пример 47,5 проценти на годишно ниво во текот на третиот квартал во 2022 година.
Харис Кадиќ (ТВ-гостување)
Bloomberg Adria
Харис Кадиќ, експерт за недвижности, ги истакнува значајните промени на пазарот на недвижности во Сараево, особено во однос на цените на становите во старите и новите згради.
„Во големите градски центри речиси исчезна разликата во цената на квадратен метар за становите во новоградбите и старите згради. Сега можеме да купиме квадратен метар во стара зграда во центарот на Сараево, во Грбавица или Долац Малта, за речиси иста цена, ако не и повисока од цената на квадрат во нова зграда“, вели тој.
