.webp){kind=icon}
Министерството за финансии за прв пат по подолг период се обидело да обезбеди пари за буџетот со издавање на краткорочни тримесечни државни записи. Еднаш во јуни кога, за понудените записи од 600 милиони денари никој не се заинтересирал и втор пат во јули годинава кога на акукција на тримесечни записи државата успеала да собере 100 милиони денари. Парите кои секако не се сериозна сума ќе треба да се вратат до октомври годинава. Секако рочноста е голем сигнал за процесот на задолжување. Последен пат кога Министерството за финансии издало тримесечни записи е во пандемиската 2020 година и тоа само во еден наврат, во мај, кога биле понудени и запишани тримесечни државни записи за 600 милиони денари. Претходно, години назад овие краткрочни хартии од вредност не се не издаваа или последната аукција е во 2016 година. Државата впрочем, во постабилна економска ситуација се насочи да го финансира буџетот со издавање државни обврзници со подолги рочности, а на таков начин сакаше да ги оптимизира исплатите на долгот и да го намали ризикот од рефинансирање.
Очигледно ситуацијата сега е поразлична, особено во услови на криза и растечка инфлација а во време на затегнување на монетарните политики ширум светот. Во вакво околности каматните стапки се во пораст, а македонските околности наложуваат сите идни задолжувања надвор да бидат по исклучително највисоки камати споредено со сите земји од регионот. Блумберг Адриа веќе анализираше за пазарот на обврзници, а на домашен терен државата веќе беше принудена и да ги зголеми каматите за записите кои се издаваат, а кои претежно ги купуваат домашните банки и други финансиски институции.
Издавањето тримесечни записи, пак е сигнал токму за оваа неизвесност на пазарот, кога нема гаранции за идните каматни стапки. Инвеститорите секако би инвестирале на пократок рок ако не се сигурни за движењата на каматите во иднина и исто така во очекување на уште поголемо зголемување на каматните стапки.
Заклучно со август годинава државата позајмила преку државни записи над 150 милијарди денари. Од овој недостасан долг на краткорочните хартии од вредност им отпаѓа 21,18 отсто, додека остатакот се долгорочени хартии од вредност.
Најголем дел од записите, односно од тие кои се недостасан долг се купени од пензиските фондови и тоа 45,83 отсто, банките имаат 35,27 од записите.
Инаку ако се анализира цела мината година, а во услови на умерено стеснување на буџетскиот дефицит што ги намали буџетските потреби за финансирање, државата го намали обемот на издадени државни хартии од вредност. Вкупниот износ на издадени државни хартии од вредност во 2021 година изнесуваше 56,6 милијарди денари, што е на ниво од 7,8 отсто од бруто домашниот производ. Во 2020 година процентот беше (9,9 што значи годишен пад од 13,8 отсто. Со оглед на тоа дека во 2021 година достасаа за отплата државни хартии од вредност во износ од 36.922 милиона денари, нето издадениот износ на државни хартии од вредност на домашниот пазар во 2021 година изнесуваше 19,6 милијарди денари. Новите емисии на државни хартии од вредност во поголем дел беа концентрирани кај државните записи, коишто во целост беа издадени со рочност од дванаесет месеци и зазедоа повеќе од половината од новоиздадените државни хартии од вредност (учество од 58,4 проценти).
При последно одржаните аукции на примарниот пазар во 2021 година, приносот до достасување на денарските дванаесетмесечни државни записи изнесуваше 0,7 отсто (0,4 отсто на крајот од 2020 година), додека кај државните обврзници се движеше од 2 отсто за десeтгодишната државна обврзница до 2,5 проценти за петнаесетгодишната државна обврзница.
Со почетокот на 2022 година, притисокот од движењата на меѓународните пазари на капитал од една страна и трендот на зголемување на каматната стапка на благајничките записи од друга страна, условија нагорна тенденција на приносите до достасување на новоиздадените државни хартии од вредност. Дванаесетмесечните државни записи достигнаа принос од 1,5 проценти, додека петнаесетгодишните државни обврзници достигнаа принос од 3,7 отсто.
