Вложувањето во оружје ги подели ЕСГ-експертите

Воените конфликти во Европа и енергетските кризи темелно ги променија правилата на одржливото инвестирање. Она што некогаш беше незамисливо – фонд со ЕСГ-ознака да инвестира во производители на оружје – денес станува нова реалност за сè поголем број европски портфолија.

Според податоците на „Блумберг“, од руската инвазија на Украина, бројот на ЕСГ-фондови изложени на индустријата за нуклеарно вооружување пораснал за повеќе од 50 проценти, надминувајќи 2.000 фонда. Денес приближно половина од тие фондови во Европа држат барем дел од капиталот во производители на оружје.

„ЕСГ-фондовите се пред сè финансиски производ, а не морална платформа“, истакнува Домагој Јакобовиќ, консултант за одржливост, за „Блумберг Адрија“. „Ако не успеат да обезбедат конкурентен поврат, ќе ги изгубат и пазарната ниша и довербата на инвеститорите.“

Според неговите податоци, просечната изложеност на одбранбениот сектор во европските фондови според членот 8 од СФДР пораснала од околу 0,5 проценти пред 2022 година на 2–2,5 проценти во 2025 година. Фондовите според членот 9, кои имаат одржлива цел, и понатаму главно избегнуваат вакви инвестиции. Наглиот раст започна токму со војната во Украина и пазарните движења што ја следеа.

Сѐ повеќе ЕСГ-фондови вложуваат во нуклеарно оружје | Bloomberg

Пресвртот, според Јакобовиќ, е поттикнат од два клучни фактора. Првиот е активното зголемување на уделите во одбранбени компании од страна на менаџерите, откако ЕУ го иницираше планот „ReArm Europe“ и најави зајакнување на домашната воена индустрија. Вториот фактор е силниот раст на вредноста на акциите – индексот MSCI Europe Defence скокнал за околу 80 проценти од почетокот на 2022 до крајот на 2024 година, надминувајќи го поширокото пазарно движење.

Најчесто држени акции во европските „одржливи“ портфолија, според него, станале „Ербас“, „Сафран“, „Талес“ и „Ем-ти-ју Еуро енџинс“. „Овој раст на цените и стравот од пропуштање (‘fear of missing out’) ги поттикнаа и дотогаш скептичните одржливи инвеститори да ја преиспитаат строгата исклученост на одбраната, за да не заостануваат зад пазарните приноси“, објаснува Јакобовиќ.

Домагој Јакобивиќ | ATD solucije

Од морален императив до управување со ризици

Промената не е само техничка туку и филозофска. Јакобовиќ нагласува дека новиот инвестициски наратив во Европа е дека „без безбедност нема одржливост“. Според него, руската инвазија открила дека геополитичкиот ризик е исто толку реален како и климатскиот, па инвестициите во одбраната дејствуваат и како стратегија против геополитичката нестабилност.

Слична логика изнесе и Стефан Бујна, извршен директор на берзанскиот оператор „Евронекст“, кој за „Блумберг“ изјави дека „во новиот ЕСГ се зборува за придонес кон општеството преку зајакнување на енергетската автономија и одбраната на Европа: енергија, безбедност и геостратегија“.

„Наместо ригидно етичко исклучување, ЕСГ се преобликува во рамка за управување со материјални ризици, па, така, во портфолијата влегуваат и сектори како одбраната и нуклеарната енергија – не затоа што се морално ‘добри’, туку затоа што се финансиски и стратешки материјални“, вели Јакобовиќ.

Тој потсетува дека многу одбранбени компании можат да имаат високи оценки за корпоративно управување и во тој контекст да ги исполнуваат критериумите на ЕСГ рејтинг-агенциите.

„Ако ЕСГ-оценките се темелат на материјалните ризици за компанијата и инвеститорите, а не на вродената ‘добрина’ на производот, тогаш добро управувана одбранбена компанија теоретски може да добие солиден ЕСГ-рејтинг и покрај контроверзната дејност“, објаснува консултантот.

Нуклеарна енергија – од табу-тема до преодно решение

Слична „рехабилитација“ се случи и со нуклеарната енергија. Јакобовиќ детално објаснува како ЕУ во 2022 година вклучи одредени нуклеарни активности во таксономијата на одржливо финансирање, со строги услови за безбедност и управување со отпад. Според анализа на MSCI, само околу 10 проценти од ЕСГ-фондовите имале експлицитна забрана за инвестиции во нуклеарна енергија, па формалната промена повеќе ја отстрани регулаторната неизвесност отколку што предизвика драматични промени во портфолијата.

Тој особено ја истакнува енергетската безбедност. „Инвестирањето во нуклеарни централи може да се оправда не само со климатските цели туку и со придонесот кон сигурноста на снабдувањето и отпорноста на економијата“, вели Јакобовиќ.

Тој ги објаснува и техничките причини, велејќи дека обновливите извори како сонцето и ветерот не обезбедуваат потребна инерција на електроенергетскиот систем, па големите базни извори, како нуклеарните централи, остануваат неопходни за стабилноста на мрежата.

 

Трендот на инвестирање во одбранбениот и нуклеарниот сектор може да ja разниша довербата на одржливите инвеститори | Bloomberg

Етиката не исчезнала

Сличен акцент става и Анита Кнезовиќ, консултантка за одржливост.

„ЕСГ и понатаму претставува систем на вредности, но во турбулентни времиња обележани со динамични геостратешки случувања, безбедноста и одбраната, како и енергетската сигурност, станаа приоритети на европските политики, па така и на нашите. Тоа не го доведува во прашање моралот или етиката, туку во прв план ја става безбедноста“, смета Кнезовиќ.

Кнезовиќ потсетува дека СФДР, ЕУ-таксономијата и насоките на ЕСМА не забрануваат инвестиции во одбраната генерално, туку само во производство на контроверзно оружје, како што се противпешадиски мини, касетна муниција, хемиско и биолошко оружје. Затоа фонд може да има ознака член 8 или 9 и помала изложеност на одбраната, под услов тоа транспарентно да го објави и негативните ефекти (PAI) јасно да се прикажат.

Кога зборува за нуклеарната енергија, таа нагласува дека ЕУ ја препознава како преоден извор под строги услови, меѓу кои се постоење на план за безбедно управување со отпадот, примена на највисоки безбедносни стандарди и ограничен временски период додека обновливите извори целосно не се развијат.

„Во тој контекст, инвестициите во фондови што го финансираат нуклеарниот сектор можат, во поширока смисла, да се сметаат за одржливи“, вели Кнезовиќ.

Анита Кнезовиќ | ESG point

Довербата на инвеститорите бара целосна транспарентност

И покрај оваа „нормализација“, експертите предупредуваат дека довербата на инвеститорите станува клучно прашање. Јакобовиќ нагласува дека различните методологии на ЕСГ рејтинг-агенциите и различните пристапи на менаџерите на фондови „можат да ги збунат инвеститорите и да ја нагризат довербата во ЕСГ-ознаките“.

Кнезовиќ предупредува дека трендот на инвестирање во одбранбениот и нуклеарниот сектор може да ја разниша довербата на одржливите инвеститори, кои сметаат дека војните и производството на оружје никако не можат да бидат одржливи. Затоа таа ја гледа транспарентноста како клучна и истакнува дека инвеститорите мора да имаат јасни информации за да можат да донесуваат одлуки во согласност со сопствените вредности.

Јакобовиќ, пак, како решение гледа поголема стандардизација и јасно означување на секоја вклученост во одбранбениот и нуклеарниот сектор, што, според него, „ќе спречи ЕСГ да остане само етикета без суштина“.

Јакобовиќ и Кнезовиќ се согласуваат дека ЕСГ повеќе не е статичен поим и дека геополитичката нестабилност, војната и енергетската несигурност доведоа до тоа безбедноста да стане составен дел од приказната за одржливоста.

Сигурноста стана составен дел од приказната за одржливоста | Bloomberg

„Ако EСГ-портфолијата не успеат да обезбедат конкурентен поврат, ќе ги изгубат и пазарната ниша и довербата на инвеститорите“, вели Јакобовиќ.

Слично нагласи и Пол Клементс-Хант за „Блумберг“, поранешен функционер на ОН, кој уште во 2004 година учествувал во воведувањето на поимот ЕСГ. „ЕСГ не е етика, не е морал, не се однесува на општествено одговорно инвестирање“, порача тој.

Кнезовиќ додава дека „моментално сме сведоци на судир меѓу енергетските и климатските политики, но и вредносните ставови на поединци“, а исходот ќе зависи од тоа колку индустријата и регулаторите ќе успеат да ја усогласат потребата за безбедност со основните цели на климатската транзиција.

Дали таа нова рамнотежа меѓу безбедноста и климатската транзиција ќе ја зацврсти довербата на инвеститорите или дополнително ќе ја разводни веродостојноста на ЕСГ, останува да се види.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар