Растот на центрите за податоци е неодржлив без зелена енергија

Прашањето за снабдување со енергија станува едно од клучните во развојот на вештачката интелигенција (ВИ). Моделите како ЧетГПТ (ChatGPT) веќе не зависат само од податоците и компјутерската моќ туку и од достапноста на енергија. Како што растат дата-центрите, а сè повеќе услуги се префрлаат во облак (англ. cloud), потрошувачката на енергија нагло расте – често побрзо отколку што мрежите можат да ја следат.

Во свет што сè побрзо се дигитализира, дата-центрите станаа невидлива инфраструктура без која денешниот живот не би бил можен. Обично се сместени во индустриски зони, далеку од очите на јавноста, но придвижуваат речиси сè – од модели на ВИ и системи во облак до секојдневни дигитални услуги. Како што расте дигиталниот свет, така расте и апетитот за електрична енергија. Последниот извештај на Меѓународната агенција за енергија (IEA) предупредува дека до крајот на деценијата потрошувачката на струја во дата-центрите би можела да достигне 945 терават-часа – речиси двојно повеќе од денес и повеќе од целокупната потрошувачка на Јапонија.

Вештачката интелигенција е главен двигател на тој раст, бидејќи тренирањето на модели и работата на специјализираните ВИ-чипови бараат огромни количества енергија. А тоа е само почеток – уделот на дата-центрите во глобалната потрошувачка на струја би можел да порасне од денешните 1,5 на 3 отсто за помалку од десет години.

И покрај алармантните бројки, некои експерти во растот гледаат и позитивна страна.

„Сметам дека е дури и посакувано потрошувачката на енергија во дата-центрите во облак да расте, бидејќи тоа значи дека сè повеќе компании ја користат оваа технологијата“, вели за „Блумберг Адрија“ Динко Фабрични, директор за инфраструктура и облак во компанијата „Спан“ (Span).

„Повеќето компании единствено така можат да дојдат до најновата и најкомплексна технологија по прифатлива цена. Тоа ја вклучува и самата инфраструктура на дата-центрите – од методите на напојување и ладење до одржување на влажноста на воздухот и користење обновливи извори на енергија“.

Кога станува збор за вештачката интелигенција, Фабрични истакнува дека таа бара исклучително големи количества енергија, особено за тренирање на модели на ВИ.

„За вештачката интелигенција нема алтернатива. Мора да ја прифатиме и да научиме како максимално да ги искористиме нејзините предности во различни животни и деловни сценарија. Компаниите што ќе доцнат или ќе ѝ се спротивстават, ќе ја загубат пазарната битка“.

Обновливите извори како темел на дигиталната одржливост

Покрај пристапот до напредна технологија, преминот кон облак има и важна одржлива димензија. Трите најголеми облак-провајдери – „Мајкрософт“, „Гугл“ и „Амазон“ – вложуваат огромни суми во обновливи извори и многу од нивните дата-центри веќе користат енергија од сонце, ветер и хидроцентрали.

„Со миграција на ИТ-сервисите во облак и примената на оптимизации, можно е потрошувачката на струја да се намали и до четири пати, а емисиите на стакленички гасови до 99 отсто“, истакнува Фабрични. Тоа, додава тој, се постигнува преку ефикасен дизајн на дата-центрите и избор на региони што веќе користат одржливи извори.

Професорот Томислав Пукшец од Машинскиот факултет потврдува дека без обновливи извори – одржлива иднина за дата-центрите нема.

„Иднината на дата-центрите речиси сигурно нема да биде одржлива без масовно потпирање на обновливи извори“, вели Пукшец и потсетува на истражување според кое ВИ-пресметките веќе сочинуваат околу 20 отсто од нивната потрошувачка, а до крајот на 2025 година би можеле да достигнат и 50 отсто.

Тој предупредува дека трката по мегавати може да се претвори во „зелен ПР“ ако се потцени растот на потрошувачката.

Сервисите за ВИ ги туркаат центрите за податоци до нивните енергетски граници Span

„Растот сигурно ќе ги тестира сите предвидени криви на потрошувачка – особено затоа што паралелно електрифицираме греење, транспорт и индустрија. Основното прашање е како навистина ќе изгледа тој раст и колку ќе отстапува од сегашните процени“.

Од друга страна, тој тренд го гледа и како можност – колку е поголема побарувачката толку е посилен поттикот за интеграција на обновливи извори и флексибилни технологии за управување со побарувачката. „Мораме да го зголемиме уделот на обновливи извори, а со правилна имплементација на ЕСГ-стандардите да избегнеме лажно прикажување одржливост од страна на компаниите“.

Но тој додава и дека растот на потрошувачката не секогаш ќе може да се покрие исклучиво со обновлива енергија. „Не сите земји имаат привилегирана географска локација што го овозможува тоа“, напоменува Фабрични. Затоа сè повеќе технолошки компании размислуваат и за нуклеарна енергија како дел од идниот енергетски микс. „Нуклеарната енергија денес е чиста и безбедна – би било неразумно да ја отфрлиме“, додава тој.

Пукшец заклучува дека токму комбинацијата од обновливи и нуклеарни извори ќе биде клучот за стабилно енергетско снабдување на дата-центрите во иднина.

Обновливите извори ќе стануваат сè поевтини, додека енергијата од фосилни горива ќе биде сè поскапа – и поради пазарот и поради регулаторните трошоци.

Кој е одговорен за зелената енергија?

И ЕСГ-координаторката на компанијата „Спан“, Соња Тадиќ, истакнува дека сè повеќе компании ќе мора активно да учествуваат во обезбедување сопствена енергија, било преку соларни системи, било преку долгорочни PPA-договори за купување зелена енергија.

„За тоа се клучни три причини: регулативите, економската исплатливост и општествената одговорност“, вели таа. „Без тоа, целите во рамките на ЕСГ нема да бидат достижни“.

Прашање е и колку корисниците воопшто размислуваат за енергијата.

„Клиентите денес ретко или речиси воопшто не размислуваат за изворот на енергија за нивната инфраструктура“, искрено признава Фабрични. „Затоа редовно ја користиме можноста да ги едуцираме за предностите на енергетски ефикасните и решенијата во облак“.

Обновливите извори стануваат стратешки ресурс на центрите за податоци Pixsell

Технички иновации и отпадна топлина

Пукшец потсетува дека уште сега дата-центрите можат да учествуваат во стабилизирање на мрежата – преку флексибилност на потрошувачката и користење батерии што веќе постојат како дел од УПС-системите. Но потенцијал има и во новите пристапи на ладење.

„Напредните технологии за ладење можат дополнително да го намалат ПУЕ (Power Usage Effectiveness), кој во ЕУ моментално изнесува околу 1,6. Целта е да се приближиме до бројката 1“, вели тој. Дополнително, отпадната топлина може да се користи за греење згради, стакленици или индустрија – и тоа сè повеќе станува законска обврска.

„Директивата за енергетска ефикасност од 2024 година ги обврзува сите центри над 500 kW да ги пријавуваат отпадната топлина и начинот на нејзино користење. Тоа може да отвори простор за соработка со топлински мрежи и локални заедници“.

Еден од предлозите е и т.н. централизирано ладење (district cooling) – користење природни ресурси како реки, езера или море за системи за ладење што се одвоени од самиот дата-центар. Со тоа се постигнува дополнителна енергетска ефикасност, но и отпорност на системот.

Центрите за податоци трошат повеќе струја отколку некои држави Bloomberg

Енергетската одржливост на дата-центрите повеќе не е само техничко прашање.

Како што се шири дигиталната инфраструктура, а ВИ-технологиите стануваат дел од секојдневното работење, достапноста на сигурна, чиста енергија станува клучна за конкурентноста. За земјите од регионот, кои имаат обновливи потенцијали, тоа е ретка шанса – но само ако паралелно градат инфраструктура и правила што ќе ги направат атрактивни за вакви инвестиции.

Како што се шири дигиталната инфраструктура, а вештачката интелигенција сè подлабоко влегува во секојдневието, дата-центрите стануваат невидлив 'рбет на современиот живот. Но без сигурна и чиста енергија, тој систем тешко може да остане одржлив.

Затоа прашањето за енергијата повеќе не е технички детаљ, туку основен предуслов за дигиталната иднина. Земјите што ќе го препознаат тоа и ќе почнат да ги градат потребната инфраструктура и правила – не декларативно, туку вистински – ќе бидат во голема предност.

Зашто, на крајот, без енергија што ги движи, ни најпаметните системи не значат многу.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар