Рекламата на Вил Ферел за „Џенерал моторс“ (General Motors Co.) како дел од Супербоул 2021 година, денес изгледа мрачно. Комичниот гнев на актерот поради тоа што Норвешка „надминала“ (анг. out-EV'd) доведе до вистината што беше извор на гордост за Европа: кога станува збор за продажбата на електрични возила, САД заостануваат, им недостасуваат регулаторни и инвестициски стимулации какви што има во Кина и Европа. „Не хејтајте, имитирајте“, одговори ривалот „Ауди“.
Американците навистина имитираа - а сега политичарите од ЕУ се склони да џагорат во стилот на Ферел. Даночните олеснувања на администрацијата на Бајден до 7.500 долари за електрични возила склопени во Северна Америка ги сметаат за „агресивна“ конкурентна закана за ЕУ и земјите како Јужна Кореја, како и другите бенефиции кои промовираат зелени инвестиции според американскиот закон за намалување на инфлацијата од 369 милијарди долари. Производителите на батерии, како што е шведскиот „Нортволт“ (NorthVolt AB), се вртат кон САД, имајќи ги предвид трошоците за енергија по годината во која цените на природниот гас во Европа се тргуваа за осум пати повисоко ниво отколку во САД.
Владината поддршка за електрични автомобили е историски пониска во САД
Bloomberg
Ова не е школски пример за трговска војна: далеку сме од заканата од ерата на Трамп за царини за европските автомобили, а пожарот во Украина ги зближи сојузниците од НАТО. Исто така, далеку сме од нова ера на мултилатерализам под Бајден. Низа субвенции дизајнирани да ја задржат Кина под контрола и да ги поттикнат новите фабрики во САД се лоши за трговските партнери фатени на средина, иако се добри за климата. Протекционизмот што се поврзува со слоганите од типот „Купувај американско“ со субвенции за кои производителите велат дека се еднакви со намалување на трошоците за околу 30 отсто изгледа како мрачно ново време.
„Ризикот за Европа е вид на деиндустријализација каква што не сме виделе со години“, рече Антоан Хуард, ко-основач на францускиот развивач кој работи на електрани, „Версо енерџи“ (Verso Energy).
Досега, одговорот на Европа беше воздржан. Апелите за добра волја на Бајден доведоа до ветувања за промени, но не повеќе од тоа. Жалбата до Светската трговска организација изгледа како глупост: САД ги преџвакаа и поткопаа механизмите за решавање спорови. Мал беше апетитот за закани со одмазда, што Канада го искористи во своја полза.
Глобалните инвестиции во фабриките за батерии за електрични автомобили цветаат, предводени од Кина
Bloomberg
Очигледен чекор кој преостанува, според „Ауди“, е имитација, а не омраза. ЕУ покрена фонд од 750 милијарди евра за да ја заздрави својата економија погодена од пандемијата, износ кој сè уште не е целосно потрошен. Се очекуваат 43 милијарди евра јавни и приватни инвестиции за полупроводници. Дали уште еден индустриски потфат за трошење пари бил толку лош? Шефот на секторот за индустрија на Европската комисија, Тиери Бретон, лице на француското раководство во Брисел, го поддржува Законот за чиста технологија (анг. Clean Tech Act) со цел да ѝ се помогне на индустријата.
Има добри причини за вклучување во трката за субвенционирање, дури и ако малку од нив ги очекува конечна победа. Побарувачката нема да се создаде од нула. Веќе постои апетит кај инвеститорите и корпоративна побарувачка за зелени инвестиции, како што се батерии или обновлива енергија, особено под притисокот да се намали зависноста од синџирот на снабдување од Кина и да се обноват критичните компоненти. На пример, производителот на автомобили „Стелантис“ (Stellantis NV) сака самостојно да произведува половина од резервите на енергија за своите европски фабрики. Јавната поддршка би помогнала ЕУ да стане поконкурентна преку субвенционирање на енергија или соодветни технологии.
Сепак, постојат и ризици. Еден од нив е дополнително подгревање на трговските тензии. Најновиот план на ЕУ за дополнително олеснување на ограничувањата за државната помош како одговор на американските потези, како што објави „Блумберг њуз“, ќе доведе до многу внатрешни борби околу нелојалната конкуренција меѓу големите земји како Германија и оние со помала финансиска моќ. И колку повеќе ЕУ се обидува да направи распределби за одредени производи или индустрии, толку е поголема веројатноста да го наруши нејзиниот кредибилитет кај другите трговски партнери, според научниот соработник, Никлас Поатје.
Одобрената итна државна помош не е иста за сите
Bloomberg
Вториот ризик е губењето на пари. Во сегашното опкружување, постои голема побарувачка за суровини или компоненти кои се произведуваат локално, бидејќи тие се полесни за транспорт и не носат геополитички ризик. Сепак, постои точка каде што недостигот може да се претвори во презаситеност, како што се виде во индустријата за чипови во минатото. Дури и во блескавиот свет на гигафабриките во стилот на „Тесла“, кои привлекоа инвестиции од 300 милијарди долари ширум светот од 2019 година со Кина на чело, веројатно ќе има неуспеси, како што е фабриката за батерии „Бритишволт“ (Britishvolt), која беше блиску до колапс минатата година.
Така, додека ЕУ е во трка да ги поттикне своите соништа за индустриски шампион, таа исто така треба да биде внимателна. Ако премногу ги „свиткате“ правилата за државна помош или антимонополските правила, несомнено ќе ги прекршите. Претходните напори да се направат нови потфати во стилот на „Ербас“ не секогаш успеваат. А ефективната потрошувачка - не само високата потрошувачка - треба да биде приоритет, според економистот Ксавиер Јаравел, кој истакнува дека Франција сè уште има 40 милијарди евра во фондот за закрепнување. Влогот е голем, а исто така и ризиците. Ќе летаат искри...
.webp){kind=icon}