„Мајкрософт“ одвои милијарди за сопствени акции, колку откупуваат домашните компании?

Веста дека светскиот технолошки гигант „Мајкрософт“ (Microsoft) претстави нова програма за откуп на сопствени акции вредна 60 милијарди долари вчера беше во центарот на вниманието на меѓународните инвеститори. Станува збор за една од највредните компании во светот, на која побарувачката за софтвер за развој на вештачка интелигенција ѝ донесе голема полза во изминатиов период и раст на акциите од 31 процент во минатата година. Иако македонскиот пазар на капитал е светлосни години назад во однос на американскиот и може само да сонува за компании со пазарна капитализација што надминува стотици милијарди долари, практика на откуп на сопствени акции постои и кај нас. Анализиравме кои македонски компании откупуваат сопствени акции и кои се причините поради кои акционерските друштва се одлучуваат на таков чекор.

„Окта“ најагресивен купувач годинава

Според информациите објавени во системот за електронски информации за котираните акционерски друштва на Македонската берза, од почетокот на годинава, заклучно со 16 септември, 11 компании објавиле одлуки за откуп на сопствени акции, а само пет извршиле откуп на акции. Меѓу најактивните купувачи на сопствени акции е „Окта“, која врз база на одлуката за стекнување сопствени акции донесена во април годинава во три наврати во текот на јули годинава откупи вкупно 84.636 сопствени акции, кои претставуваат 10 проценти од вкупниот број акции на компанијата. Втор најголем купувач на сопствени акции годинава е „Тетекс“, компанија што во два наврата купи вкупно 19.822 акции, со што вкупниот број откупени сопствени акции достигна 25.390 акции, што претставува 6,13 проценти од основната главнина на друштвото. Иако во помали износи, како купувач на сопствени акции годинава зачестено се јавува и „Прилепска пиварница“, која од почетокот на годинава заклучно со 2 септември го зголеми учеството во акционерскиот капитал од 0,22 проценти на 1,13 процент.

Каква е регулативата?

„Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека, во согласност со законските одредби, акционерско друштво може да стекнува сопствени акции со откуп, кој е полноважен под неколку услови. Прво, собранието треба да донесе одлука за стекнување сопствени акции со откуп во која се утврдени начинот на откупот, максималниот број на акции што треба да се стекне, времето во кое откупот треба да се изврши и кое не може да биде подолго од 12 месеца од денот на донесувањето на одлуката за стекнување сопствени акции, како и минималната и максималната противвредност што може да се плати за нив. Второ, номиналниот износ на стекнатите акции, заедно со акциите што друштвото ги стекнало претходно, односно што друштвото ги држи, да не надмине една десеттина од основната главнина. Трето, со стекнувањето на сопствените акции, да не се намали имотот на друштвото под износот на основната главнина и резервите што, според законот или според статутот, мора да ги има и кои не смеат да се користат за исплата на акционерите. На крајот, со откупот да се стекнуваат само акции што се уплатени во целост.

По исклучок, друштвото може да стекнува сопствени акции спротивно на претходно наведените услови кога стекнувањето сопствени акции е неопходно за да се спречи сериозна и непосредна штета што би ја претрпело друштвото.

Во овој случај одлуката ја донесува одборот на директори односно управниот одбор по претходна согласност на надзорниот одбор и е должен на првото наредно собрание да го извести собранието за причините и целта на извршеното стекнување сопствени акции, за бројот и номиналниот износ на стекнатите акции, за делот од основната главнина што го претставуваат стекнатите акции, цената по која се стекнати, како и за изворот на средствата што се користени за нивното стекнување.

Зошто се откупуваат сопствени акции?

Матео Мошња, корпоративен финансиски аналитичар во „Блумберг Адрија“, неодамна објасни дека откупот на сопствени акции на компанијата може да послужи како алтернативен начин за враќање на парите на акционерите наместо дивиденда.

„Во финансиската теорија, агресивното купување сопствени акции од страна на компаниите треба да укаже на тоа дека менаџментот смета дека компанијата е потценета, со што се испраќа јасен сигнал до заедницата на инвеститорите. Дополнително, ова исто така би значело дека менаџментот не гледа простор за инвестирање во органски/неоргански раст со задоволителни приноси, со што се генерира вишок на средства што ја губат вистинската вредност лежејќи на банкарска сметка“, вели Мошња.

Тој додава дека во повеќето случаи купувањето сопствени акции позитивно влијае на акционерите.

„Сепак, треба да се направи разлика помеѓу откуп што служи исклучиво за покривање на потребата од издавање опции за акции на менаџментот на компанијата и откуп што служи како метод за наградување на акционерите“, вели Мошња.

Тој укажува дека откупот, кој служи како метод за наградување на акционерите, има позитивен ефект на три начини.

„Откупот во теорија укажува дека менаџментот верува во иднината на компанијата и смета дека компанијата е потценета на берзата. Тоа испраќа јасен сигнал до инвеститорите, што потоа предизвикува позитивен ефект на страната на побарувачката и ја зголемува цената на акцијата. Добропознат факт е дека нашите берзи се неликвидни, а ефект што ја зголемува цената на акцијата претставува и активното работење на компанијата на страната на побарувачката со цел да ги откупи сопствените акции“, објаснува Мошња.

Со други зборови, ако нема продавачи, мора да се понуди повисока цена за да дојде до откуп.

„Помал број на акции во оптек (како резултат на откуп на сопствени акции) значи поголема EPS (заработка по акција) за акционерите. Лаички, истиот колач се дели на помал број луѓе, што значи дека постојните акционери подобро ќе се засладат во иднина“, вели Мошња.

Тој објаснува дека има повеќе цели што може да се постигнат со откуп на сопствени акции.

„Во случај на откуп што служи за покривање на потребата од издавање опциски акции, целта е да се елиминира негативниот ефект што емисијата на опции го остава врз постојните акционери, а тоа е т.н. разредување, односно помал EPS. Во откупот што се користи како распределба на вишокот пари, целта е да се наградат акционерите и потенцијално да се елиминира потценувањето на компанијата на берзата. Повисоката цена на акцијата е во интерес на сопственикот/акционерот, а интересот на менаџментот во случај кога менаџментот на компанијата нема удел во сопственоста е исто така повисока цена на акцијата, бидејќи бонусите за менаџментот се понекогаш врзани за цената на акцијата, што е многу често на Запад, а ретко овде“, вели Мошња.

Тој напоменува дека кога се зборува за повисок или помал EPS, тоа е под претпоставка дека заработката/нето-добивката на компанијата не се менува во иднина, се менува само бројот на акции во оптек како резултат на откупување сопствени акции или дополнителна емисија на акции.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар