Како да инвестирате во злато

Колку повеќе расте нестабилноста во светот толку подобро се однесува златото. Оваа стара инвестициска максима е особено привлечна кога трговските тензии ја нарушуваат глобалната економија. За инвеститорите што сакаат да го заштитат своето портфолио, златото изгледа како светилник среде пазарниот хаос.

По поставувањето рекорди во 2024 и 2025 година, златото надмина 3.200 долари за унца на 11 април, нова рекордна височина. Банките предвидуваат дека може да се искачи уште повисоко во наредните месеци. Џарад Браун, искусен финансиски планер во ГФЦ (Global Financial Consultants) со седиште во Сингапур, вели дека од три до десет отсто од вашето портфолио инвестирано во злато обезбедува значајна заштита од падови на ризични активи.

Сепак, инвестирањето во метал, дури и сјаен и гламурозен, не е без ризик. Додека цената на златото обично е одвоена од акциите или обврзниците - делумно во тоа се крие неговата привлечност - нестабилноста е присутна во финиот отпечаток на активата.

Дали треба да се обидете да инвестирате во најновиот златен бум?

Прво, разберете ги вашите опции и како би можеле да размислите за влез на пазарот. За оние што се љубопитни за златните прачки, физичките купувачи треба да обрнат внимание на квалитетот и трошоците за складирање. Пазарните купувачи, од друга страна, би било добро да запомнат дека иако златото може да биде сигурна стока, фондовите со кои се тргува на берза не се имуни на економските ветрови.

Depositphotos

Купувајте високо, продавајте повисоко 

Секој што купува злато денес релевантно е да биде загрижен дека влегува на врвот на пазарот. По извонредната 2024 година, поттикната од купувачките налети на централните банки, златото се зголеми за уште 19 отсто во првиот квартал од 2025 година. И покрај високите цени, аналитичарите велат дека сè уште има потенцијал за раст, иако ќе треба да го начекате вистинскиот момент. „Секое повлекување на цената на златото претставува можност за купување“, вели Тревор Јатес, стар инвестициски аналитичар во „Глобал екс“ (Global X ETFs).

Научете ја историјата 

Привлечноста на металот делумно е поврзана со неговото културно и историско значење. Златото долго време било симбол на богатство и божественост, а луѓето го користеле драгоцениот метал во религиозни церемонии и иконографија низ светот. Металот е исто така опиплив. Тој е пренослив и важи за складиште на вредност, со генерации што пренесуваат накит и други златни предмети. „Златните бубачки“ (англ. Gold bugs), хардкор ентузијасти за злато, исто така велат дека поседувањето на драгоцениот метал штити од колапс на фиат валутите, како што е доларот. Сентиментот на поседување злато е дека барем дел од вашето портфолио е изолиран од хаос, поради што цените имаат тенденција да растат заедно со геополитичките турбуленции. Металот достигна тогаш рекордни висини во 2020 година за време на пандемијата и исто така се зголеми по ескалациите во војната Русија-Украина, во февруари 2022 година, и конфликтот Израел-Хамас, кој ескалира во октомври 2023 година. Тоа не е секогаш совршен модел - веднаш по објавувањето на царините на Трамп во 2025 година, цените на златото паднаа.

Размислувајте долгорочно 

Златото закрепнува од повеќедецениските ниски нивоа, според стратегот на „Блумберг интелиџенс“ (Bloomberg Intelligence) Мајк Мекглон. Откако стоката ја проби психолошката бариера од 3.000 долари за унца, аналитичарите почнаа да ги зголемуваат своите предвидувања. „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs Group Inc.) ја зголеми својата прогноза на 3.300 долари за унца до крајот на годината, додека австралиската банка МГ (Macquarie Group Limited) смета дека драгоцениот метал ќе се искачи на 3.500 долари во вториот квартал - вредност што Банката на Америка (Bank of America) очекува дека златото ќе ја достигне во рок од две години, според белешка од март.

„Размислувајте долгорочно“, вели Браун. „Обично не инвестирате во злато за брзи добивки, туку за да го заштитите и зачувате вашето целокупно богатство“, објаснува тој.

Bloomberg

Добијте ликвидност со акции на злато 

Институционалните и индивидуалните инвеститори можат да ги вложат своите пари во фондови за злато со кои се тргува на берза (ЕТФ), од кои некои се поддржани од физичко злато. Според советниците, ЕТФ-овите се многу полесни за инвестирање отколку директно во златни прачки, а за безбедноста и складирањето се грижат други наместо вас (иако повеќето производи имаат годишни такси). Плус, ликвидноста е висока. Златните пуристи, сепак, велат дека во случај на голем пазарен крах, нема да имате нешто „реално“ на што да се потпрете.

Читајте го финиот отпечаток 

Додека цените на златото достигнуваат нови рекорди, ЕТФ-овите за злато очекуваат зголемување на приливите. Но ЕТФ-овите за злато се разликуваат на важни начини, што бара да се извршат длабински проверки. Побарајте физички поддржани ЕТФ-ови што ја следат спот цената на златото. Два од најголемите во светот се СПДР (SPDR Gold Shares) и „Ај шерс“ (iShares Gold Trust). Има и поевтини верзии, вклучувајќи го СПДР мини (SPDR Gold MiniShares Trust). Според Браун, „некои ЕТФ-ови ќе користат деривати за да создадат синтетичка изложеност на цената на златото, што може да создаде дополнителен слој на ризик“. Со други зборови: Внимавајте на златни возила што се одвоени од цената на стоката.

Разгледајте ги рударските компании

И Браун и Јатес велат дека акциите на рударските компании за злато се опција за инвеститорите што се подготвени да прифатат поголем ризик за да постигнат поголеми приноси. Овие ЕТФ-ови, како што се ВГМ (VanEck Gold Miner) или ИГП (iShares Gold Producers), имаат силна корелација со цените на златото, што ги прави алтернатива за инвеститорите што сакаат изложеност, плус тие можат да плаќаат дивиденди, за разлика од прачките или накитот. Браун предупредува дека процените на акциите на рударите на злато ќе се разликуваат врз основа на основните финансии на компаниите, вклучувајќи колку злато всушност ископуваат.

Bloomberg

Разберете ги недостатоците на поседувањето физичко злато 

Едноставен начин да додадете злато во вашето портфолио очигледно е брза посета на продавница за накит за да изберете белезици, прстени или монети. Ова е особено точно во Азија. Во Индија инвестирањето во накит се гледа како „безбедносна мрежа“; во Тајланд и Виетнам се фаворизираат прачките и монетите; а златните зрна се особено популарни кај генерацијата зед во Кина. Но експертите предупредуваат против овој инвестициски пристап.

Вклучете ги таксите и маржите 

Купувањето физички форми на злато веројатно ќе значи плаќање премија над спот цената - нешто што не може секогаш да се врати при препродажба. Во САД, на пример, дури и „Костко“ (Costco) продава златни прачки и монети со маржа од два отсто. Друг недостаток од инвестирање во физичко злато е што ќе трошите пари на складирање, безбедност, осигурување и одржување. Комисијата за трговија со стоки  на својата веб-страница пишува дека во иднина овие трошоци „може да бараат од вас да заработите многу над стапката на инфлација само за да излезете на нула“.

Следете го квалитетот 

Ако сè уште сте оптимисти за прачките, физичките купувачи на злато ќе треба да се осигурат за чистотата на златото, која се мери во карати. Речиси сите инвестициски прачки се 24 карати - најчисти - при што другите метали сочинуваат помалку од еден отсто од вкупното количество. Накитот обично е помалку чист. Во Азија, каде што на купувањето златен накит се гледа како на меѓугенерациска финансиска инвестиција, повеќето предмети се 18 карати и повеќе - најмалку 75 отсто чисти. Различни земји поставуваат минимално прифатени стандарди за чистота за златните предмети. Во САД, на пример, 10 карати е законскиот минимум, додека во Грција, Германија и Данска минимумот е 8 карати.

Складирајте златни прачки во доверливи трезори 

Во некои локации како Хонгконг потрошувачите можат да инвестираат во „златни сметки“ во банки, каде што можат да изберат да имаат дел од својата штедна сметка во локална валута или во злато. Интернет-брокерите нудат друг начин за купување, продавање и чување физички прачки во трезори за клиенти. „За мнозинството инвеститори што бараат ликвидност, удобност и намалување на своите тековни трошоци и безбедносни ризици, користењето решение како банка или брокерска куќа со физичка поддршка веројатно е подобар избор“ отколку купувањето физичко злато, според Браун. Пред да се посветите на ваква инвестиција, направете истражување за да проверите трипати дали компанијата е реална. Овој совет можеби изгледа како екстремен, но лажните производи и измами имаат тенденција да се зголемуваат кога цената на златото расте.