„Конде Наст“ - кула од карти што ја одржуваше само еден човек

И покрај неговото огромно богатство, наследникот на новинската империја Семјуел Ирвинг „Си“ Њухаус Џуниор не беше многу значаен во њујоршките кругови од средината на 20 век. Син на самостоен магнат, кој јавно беше исмејуван како „колекционер на весници“, тој беше член на новата еврејска буржоазија - окован во град поделен според раса, религија и наследено богатство. Кога неговиот татко го купи речиси банкротираното списание за животен стил „Конде Наст“ (Condé Nast), Њухаус почна „да ги сфаќа општествените можности што му беа единствено достапни како нов наследник на магазинот 'Вог' (Vogue)“, пишува Мајкл Гринбаум во својата нова книга „Империја на елитата: Внатре во 'Конде Наст', медиумската династија што ја преобликуваше Америка“ (Empire of the Elite: Inside Condé Nast, the Media Dynasty That Reshaped America - 15 јули 2025 година, „Сајмон и Шустер“).

Под сенката на Статуата на слободата, која ветуваше еднаквост и нова шанса за сите, Семјуел Ирвинг „Си“ Њухаус Џуниор бараше признание целиот свој живот. Наследник на „нови пари“ во градот поделен според религијата, бојата на кожата и потеклото. Со купувањето на „Конде Наст“, тој ја градеше својата верзија на елита, Потемкиново село на стил, дух и моќ, со себеси како клучен архитект. Depositphotos

Си пораснал болно свесен за суптилните нијанси на њујоршкото општество, невидливите бариери на стариот свет кои, и покрај неговото богатство, го држеле надвор од тие кругови, но сепак со фокус на нив. (Њухаус почина во 2017 година.)

Гринбаум, искусен новинар на „Њујорк тајмс“ (New York Times), во оваа хроника за петдецениското владеење на Њухаус во легендарната издавачка куќа нуди доволно озборувања и анегдоти за да ги задоволи дури и најпосветените и најопсесивните читатели на „Конде Наст“. Но, кога ќе се собере сето тоа делува малку тажно. Гринбаум покажува дека Њухаус бил вечен проповедник кој ангажирал други проповедници да издаваат списанија за исти такви нации. Од оваа перспектива, бројните конфликти и ексцеси на познатите уредници (Ана Винтур, Грејдон Картер, Тина Браун) се поефикасни како симбол на една состојба отколку како вистинска моќ.

Ана Винтур неодамна го напушти американскиот „Вог“ откако 37 години беше на чело на магазинот. Depositphotos

Колку успешно и да ги опишуваа и отелотворуваа животите на елитата, овие медиумски титани останаа елегантно негувани послушници кои парадираа во кревка кула од карти. На врвот на културното влијание на „Конде Наст“ (веројатно во 1990-тите), компанијата едвај остваруваше профит; еден извршен директор тврдеше дека вкупните приходи на „Конде Наст“ се помали од оние на локалниот весник на Њухаус, „Стејтен ајленд адванс“ (Staten Island Advance). Секако дека тоа беше елита, но повеќе Потемкиново село отколку империја: вкусови и креатори на вкусот на горната средна класа во Америка, финансирано од еден човек.

„'Њујоркер' (The New Yorker) губеше десетици милиони долари годишно“, пишува Гринбаум за списанието во средината на 1990-тите. На Њухаус не му беше гајле. „Фактот дека 'Њујоркер' стана сериозен играч во светот на актуелните настани значеше дека Си конечно го постигнал некаков легитимитет за кој долго копнееше“.

Пред да се вклучи семејството Њухаус, „Конде Наст“ беше изграден со оживување на проблематичните медиумски брендови. Основачот, Конде Монтроуз Наст, е роден во 1873 година. Внукот на методистички проповедник го искористил своето пријателство со наследникот на издавачката куќа за да започне кариера во списанија. Откако се оженил со Кларис Кудер, наследничка на старо њујоршко семејство, Наст го забележа „Вог“, кој Гринбаум го опишува како „заспано друштво, едвај солвентно и едвај читливо надвор од неколку салони на Петтата авенија“, и го таргетираше за добра инвестиција.

Американските жени од горната средна класа иницираа сосема нов бран на стил и желба за модни совети што го промени американското издаваштво. Depositphotos

 

Американските жени стануваа сè побогати и желни за модни совети; „Вог“ го нудеше тоа. Набргу следуваше „Хаус енд гарден“ (House & Garden), нудејќи го истото, но за декорација на домот и забава. Потоа дојде „Венити фер“ (Vanity Fair), кој стана клучен хроничар на џез ерата.

По падот на берзата во 1929 година, читателите исчезнаа, а Наст и неговата компанија пропаднаа. До неговата смрт во 1942 година, „Венити фер“ се спои со „Вог“, а компанијата беше под контрола на други. Кога Сем Њухаус го купи „Конде Наст“ во 1959 година, компанијата беше само сенка на својата поранешна слава.

Тоа се промени во 1964 година кога Си стана издавач на „Вог“. Побрзо отколку што можете да кажете „официјален извештај“, тогашниот креативен директор Александар Либерман го зеде под своја закрила и го научи на правилата на статусот (на пример, дека престојот во делот на хотелот „Риц“ (Ritz) со поглед на плоштадот Вандом - Place Vendôme - е чиста вулгарност). По таа инјекција на елитизам, Си никогаш не се осврна назад.

„Конде Наст“ е империја што се потпира на грбот на еден човек, смета авторот Мајкл Гринбаум Bloomberg

Тој во 1979 година го основал „Селф“ (Self), а во 1983 година го вратил „Венити фер“, инвестирајќи милиони во неговото нестабилно повторно лансирање. Тина Браун, која во 1984 година стана уредничка, го постави моделот на „Конде“: скандалозни, но добро напишани профили на познати личности за успех во трафиките, модни едиторијали за привлекување огласувачи и доволно висока култура за да се остави примерок на масата за кафе како доказ за вкус. Таа не само што го измислила „Венити фер“ каков што го знаеме денес - туку исто така го реформирала „Њујоркер“ кој се борел за опстанок, а кој Њухаус го купи во 1985 година, а нејзе ја постави на уредничката позиција во 1992 година. Винтур го следела истиот правец, ставајќи ѕвезди наместо модели на насловната страница на „Вог“ - а наскоро сите други списанија го следеа тој тренд.

„Можеби не било очигледно во тоа време“, пишува Гринбаум за нејзиното влијание, „но сензибилитетот на Тина Браун трајно го преобликуваше културниот вкус на американската интелектуална класа“.

Тоа исто така го променило и значењето на позицијата на уредник на списанието. Њухаус ја охрабри Браун да го живее животот што го опишувала: секој ручек бил деловен ручек, а секоја вечера забава. Нејзината плата надминуваше 600.000 долари годишно, со бонус од еден милион долари. Кога Грејдон Картер ја замени како уредник на „Венити фер“ во 1992 година, Канаѓанецот од средната класа почна да се однесува како британска аристократија - неговите асистенти мораа да му ги острат моливите според строги стандарди, да му ја носат актовката до автомобилот и однапред да ги проверуваат хотелските соби.

На 68 години Грејдон Картер рече дека „просто дошло време“ да се повлече и да ужива малку во слободно време и одмор пред да одлучи која ќе биде неговата „трета животна улога“. Планирал порано да го напушти „Венити фер“, рече тој, но останал за да биде сведок на „спектаклот“ од претседателствувањето на Доналд Трамп во 2017 година. Depositphotos

Винтур доби хипотекарен пакет од 1,64 милиони долари, а Картер 3,8 милиони долари за купување куќа во близина на редакцијата.

Тоа не беше чиста дарежливост. „Уредниците ги користеа своите луксузни станови за да организираат забави за познати личности, личности од високото општество, големи огласувачи и бизнис магнати“, пишува Гринбаум. „Си сакаше 'Конде Наст' да биде најраскошната, најбогатата, најексклузивната забава во светот.“

Тој балон почна да се издишува по финансиската криза во 2008 година, кога беа спроведени драстични мерки за штедење - почетокот на крајот за многу уредници. „Грејдон Картер беше виден како стои во ред со обичниот персонал кај станицата за пржење во кантината, што предизвика морници меѓу пониските редови“, пишува Гринбаум.

„Гурмет“ (Gourmet) се затвори во 2009 година, по што следуваа „Модерн брајд“ (Modern Bride) и „Елегант брајд“ (Elegant Bride). Во 2017 година „Селф“ престана да се издава во печатена форма, по што следуваа и „Тин вог“ (Teen Vogue), „Гламур“ (Glamour) и „Алур“ (Allure). Не е случајно што сето ова се совпадна со влошувањето на здравјето на Њухаус - во 2014 година му беше дијагностицирана деменција. Вистината е едноставна: списанијата „Конде Наст“ никогаш не опстануваа самостојно. Њухаус ги измислил и ги дизајнирал - неговата фантазија за луксузен живот станала реалност. Кога го снема, исчезна и таа фантазија.