По пандемијата на ковид, секоја година летувам во Охрид, секогаш во септември, и одамна сфатив дека да те фати дожд овде не значи дека денот е изгубен. Наместо да чекам под стреа за да се разведри или со часови да седам во некое затворено кафуле, секогаш кога нема сонце се обидувам да го запознаам градот од друга перспектива. Овој пат одлучив да се фокусирам на неговото културно и духовно наследство, кое често останува во сенка на езерото.
Една кратка прошетка по калдрмата и камените ѕидови во стариот дел е доволна да си потврдите дека на само неколку минути од плоштадот и од шеталиштето се кријат неверојатни приказни стари со векови и места што нудат длабоко и автентично доживување. Сите се во радиус од само неколку стотици метри, покриени се и лесно достапни, што ги прави идеални за посета токму кога времето е непредвидливо.
За само едно попладне посетив десетина објекти, од уникатни музеи и цркви со фрески постари од цели држави до споменици што сведочат за нашето богато книжевно наследство. На крајот ги одбрав следните пет, кои не само што ми го спасија денот туку и ми го збогатија патувањето.
Музеј на хартијата (National Workshop for Handmade Paper)
Оваа мала но уникатна работилница ми беше прва попатна станица. Налетав на поголема група странски туристи на кои домаќинот веќе им демонстрираше изработка на хартија по стар кинески метод. Отворен во 2001 година, овој музеј претставува редок пример каде што сѐ уште се практикува древната техника на рачно производство на хартија, која во Македонија, во манастирот „Св. Наум Охридски“, се применува од средината на 16 век. Се претпоставува дека кај нас ја донел Јаков, свештеник што во тоа време работел во Венеција, во тој период еден од најзначајните центри за печатење и изработка на хартијата.
На огласната табла пред влезот пишува дека раритрет во овој музеј е Гутенберговата преса, автентична копија на оригиналната, која се наоѓа во Мајнц, Германија, и која функционира на истиот принцип.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Љупчо Паневски, кој денес ја продолжува оваа вештина преку целосно природна постапка, без хемикалии и без лепила и смоли, за разлика од индустриското производство, ми раскажа дека користат појаки видови на дрво, како даб, орев, цреша, костен и дудинка. Како што ми објасни тој, срцето на дрвото се делка со специјални ножеви на многу ситни честички, кои се како влакненце од косата. Се користат специјални сита, но дури и тогаш ниеден лист не е ист. Секоја хартија има различна дебелина, форма и нијанса на боја, што ја прави уникатен ракотворен производ, а не реплика. Паневски ми откри и дека освен рачно изработена хартија, посетителите масовно купуваат стари охридски икони, но и сувенири со мотиви од градот.
„Оваа сезона најмногубројни се балканските гости, особено од Србија и од Турција. Нѐ посетија и доста туристи од Полска и од Холандија. Интересно е што бележиме зголемен интерес и надвор од сезона, од октомври до март, и веќе ни се најавени групни посети од Германија, Англија и од Франција, па и во наредниот период остануваме отворени секој ден, од 10 до 19 часот“, ме информира Паневски.
Црква „Света Софија“
Продолжив кон црквата „Света Софија“. И овде имаше голема раздвиженост, но овој пат метежот не ме изненади затоа што освен што е една од најголемите средновековни цркви на овие простори, „Света Софија“ е и еден од најзначајните споменици на средновековна архитектура и уметност во земјава.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Покрај нејзиното значење како знаменитост, внатрешноста на црквата и нејзиниот двор и колонада претставуваат важно место за одржување културни настани, како концерти и драмски претстави. Немаше таков настан кога ја посетив, но налетав на туристи од Шпанија, кои беа на заминување. Мали икони и бројаници веќе имаа понесено за спомен. Една постара госпоѓа, која ми откри дека трет ден по ред влегува во црквата, еуфорично ми истакна дека на дождлив ден нејзината монументалност е уште поизразена.
Инаку, како и во една од најпознатите цркви во Охрид, „Св. Јован Канео“, и овде на странците им се наплаќа билет од три евра, а за домашните посетители влезот е бесплатен.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Меморијална куќа на Григор Прличев
Кога случајно дознав дека меморијалната куќа на Григор Прличев, која досега беше од затворен тип и во која се влегуваше само со претходна најава, од оваа сезона работи со полно работно време (секој работен ден од 9 до 15 часот), веднаш ја ставив на списокот со места што досега не сум ги посетил, а сакам да ги видам. За да фотографирам овде, но и на повеќето други локации што ги посетив, добив дозвола од директорот на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј-Охрид. Кога се слушнавме, м-р Горан Патчев дополнително ми откри интересни моменти за спомен-куќата на македонскиот книжевен великан.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
„Иако не многу популаризирани, особено се интересни три предмети што се изложени овде, а кои се директно поврзани со Григор Прличев. Оригиналната фотографија со него како учител во Солунската гимназија, со неговите колеги и ученици чии имиња се испишани на задната страна. Тука е изложен и неговиот џебен часовник, подарок од неговата правнука Олга Прличева. Според ознаките втиснати на куќиштето и механизмот, часовникот е „билодес“ (Billodes), производ на компанијата „Џорџ Фавр-Жако“ (George Favre-Jackot), основана во 1865 година во Ле Локле, Швајцарија, која од 1911 година е ребрендирана и до денес го носи името „Зенит“ (Zenith). И како најинтересeн е експонатот „Чешалка“, покажувалка-атрибут на учителите од 19 век, кога педагогијата дозволувала удирање по учениците, а Прличев тој предмет го применувал до пензионирањето“, ми раскажа Патчев.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Инаку, иницијатива за возобновување на родната куќа на поетот, на оваа автентичната локација каде што се наоѓала неговата одамна исчезната куќа, е поведена во 1997 година. Во 1998 година е ставен камен-темелникот, а две години подоцна првпат е отворена за јавноста.
Галерија на икони
Моето неколкучасовно поинтимно запознавање со Охрид и со неговото духовно, уметничко и културно наследство заврши во црковниот комплекс „Св. Климент“ („Св. Богородица Перивлепта“), каде што се наоѓа и објектот на Галеријата на икони.
Збирката опфаќа повеќе икони, но околу 30 од нив се оценети како врвни уметнички дела со непроценлива вредност и поради тоа се изложувани на неколку големи светски изложби.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Од живописни прикази на светци и библиски сцени до сложени религиозни мотиви, секое од делата, создавани во еден подолг период од XI до XIX век, раскажува приказна за верата, традицијата и уметничкиот израз.
Иконите се изложени во поранешниот архиепископски дом, соодветно приспособен за да ја зачува нивната духовна и уметничка вредност. Освен тури со водич, се организираат и едукативни програми и работилници.
„Иако е меѓународно позната, од сите музејски објекти во Охрид има најмала посетеност“, ми кажа Наум Завојчевски, водич што е вработен во галеријата од 1986 година. Тој ми откри дека од март до август годинава се продадени скромни 800 влезници, главно на странски туристи. Сепак, Завојчевски ми нагласи дека неофицијалната посетеност е малку поголема, ако се земе предвид политиката на слободен влез за одредена група граѓани и на бесплатна посета за одредени лица.
Ѓорге Стојанов/Блумберг Адрија
Галеријата е отворена за посета секој ден, освен во понеделник, во текот на целата година. Овде им се наплаќа влез и на домашните гости (120 денари), а странските треба да одвојат половина евро повеќе.
„Ова лето имавме изненадувачки голем интерес од француски и германски туристи. Од соседите, пак, најмногубројни се Србите“, ми откри домаќинот.
Се поздравивме, па се префрлив од другата страна на комплексот, во христијанскиот храм што се смета за еден од ретко зачуваните византиски споменици од втората половина на XIII век.
Црква „Св. Богородица Перивлепта“
Во официјалниот каталог за црквата, инаку отворена за посетители секој работен ден од 9 до 16 часот, е наведено дека фрескодекорацијата е пребогата со теми со скриени иконографски значења. На влезот е истакнато дека во оваа црква за првпат зографите ги оставиле своите потписи (десет) и не останале анонимни.
„Живописот во оваа црква претставува прво автентично сликарско дело на зографите Михаил и Евтихиј и претставува најстара целина на таканаречената ренесанса на палеолозите, последното големо поглавје на византиската уметност“, пишува на поставената табла.
Иако црквата се наоѓа на возвишение во стариот дел на градот, со поглед кон езерото, внатрешноста е таа што навистина остава впечаток - богато украсена, тивка и неверојатно автентична. Дури и на дожд, патот до неа ми се виде краток, а ми подари доживување што ќе го паметам долго.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...