Бум на полската берза: евтини акции, силен раст и нови политички ризици

Полскиот пазар на капитал во 2025 година бележи еден од најдобрите перформанси во светот: индексот WIG во Варшава скокна за повеќе од 25 проценти од почетокот на годината, додека американскиот S&P 500 бележи зголемување од околу еден процент. Овој импресивен раст се базира на комбинација од атрактивни вреднувања, силни дивиденди, солидни макроекономски индикатори и поддршка од европските фондови. Сепак, новоизбраниот претседател Карол Навроцки од опозициската партија ПиС воведува политичка неизвесност што би можела да ги загрози понатамошните реформи и пазарниот моментум.

Една од клучните причини за растот е привлечноста на полските акции во однос на вреднувањето. Растот е поттикнат од значителен прилив на странски капитал привлечен од нискиот сооднос цена-заработка. Полските акции се тргуваат со попуст од околу 25 проценти во однос на индексот MSCI Emerging Markets. Овој попуст, заедно со растечките дивиденди, особено од силниот банкарски сектор, создаде силен магнет за странски инвеститори во глобална средина обележана со преценети вреднувања. Дополнителен плус е релативната изолација на Полска од глобалните трговски тензии, бидејќи околу три четвртини од полската трговија се одвива во рамките на ЕУ, оставајќи ја земјата помалку изложена на ефектите од царините.

Макроекономските фундаменти на Полска дополнително го поттикнуваат оптимизмот. Економијата порасна за 3,8 проценти во првиот квартал од 2025 година, втор најбрз раст во ЕУ, а Европската банка за обнова и развој предвидува годишен раст од 3,3 проценти, што ја става Полска меѓу најбрзо растечките поранешни комунистички членки на ЕУ. Најавениот германски „базука фискален стимул“ дополнително ги поттикнува надежите за ефект на прелевање врз полските извозници. Во исто време, Полска неодамна ги намали каматните стапки за прв пат откако Доналд Туск се врати на власт во 2023 година, што би можело да ги охрабри домашните инвеститори, кои традиционално се повеќе склони кон штедење и недвижности, да пренасочат дел од својот капитал кон акции.

Сепак, не е сè совршено на макро-сликата: од 2022 година, Полска бележи големи буџетски дефицити, со дефицит од седум проценти од БДП во 2024 година и пет проценти во 2023 година. Владата нагло ги зголеми трошоците за одбрана, но и за социјални и здравствени програми по почетокот на војната во Украина, што ќе треба да се реши во иднина. Планот е дефицитот да се намали на еден процент помеѓу 2026 и 2028 година, што е амбициозно и во меѓувреме може да го забави економскиот раст.

Досега, политичката стабилност одигра клучна улога во зголемувањето на довербата на инвеститорите. Враќањето на Туск и неговата проевропска коалиција во 2023 година овозможи деблокирање на милијарди евра претходно замрзнати фондови на ЕУ, кои сега се инвестираат во инфраструктура и енергетска транзиција. Сепак, победата на Навроцки на неодамнешните претседателски избори, што пазарите не ја очекуваа, претставува значаен предизвик. Денот по изборите, WIG се отвори со пад од два процента, а инвеститорите сега размислуваат дали политичката нестабилност ќе ги забави реформите и евентуално ќе ја загрози Полска како клучен сојузник на Украина и иден логистички центар за нејзина реконструкција.

Полскиот пазар на капитал во 2025 година е успешна приказна досега: комбинацијата од поволни вреднувања, силни макро индикатори и европска поддршка ја направи Полска една од ѕвездите меѓу пазарите во развој. Но, одржувањето на овој моментум на долг рок ќе бара вешто политичко балансирање помеѓу канцелариите на премиерот и претседателот за да се одржи политичката стабилност и да се продолжи со справувањето со подлабоките структурни предизвици како што се демографските притисоци и потребата од долгорочна енергетска трансформација.