.webp){kind=icon}
И покрај тоа што цените на енергијата се намалија во 2023 година, тие сè уште се многу нестабилни и чувствителни на сложената геополитичка ситуација. Во анализата објавена на „Блумберг Адрија инсајт“, аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ се фокусира на општите енергетски трендови и финансиските перформанси на главните енергетски компании во регионот.
„Цените на енергијата во регионот ги отсликуваат домашното снабдување (на пример кога станува збор за електрична енергија, тоа е често во зависност од интензитетот на врнежите), трендовите на глобалните цени (бидејќи голем дел од резервите на енергија се од увоз) и владината регулатива, која е на повисоко ниво во споредба со ЕУ“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека сегашниот енергетски пејзаж е наследство од развојот на индустријата во втората половина на 20 век и процесот на брза урбанизација и индустријализација. Тоа значи дека изградбата на големите енергетски комплекси е извршена пред повеќе од половина век, така што денес тие работат со застарена технологија, која е лошо одржувана.
„Иако е во различна фаза на либерализација, на пазарот и натаму доминираат големи вертикално интегрирани државни компании. Од друга страна, поради природниот монопол и мешањето на државата, финансиските перформанси на тие компании не можат да се гледаат во контекст на основните пазарни постулати и фер конкуренција“, велат аналитичарите.
Групата што е предмет на оваа анализа ја сочинуваат најголемите (по продажба) енергетски компании во регионот Адрија. Нашиот аналитички тим од секоја земја ги избра најголемите компании за електрична енергија, за природен гас и рафинерии за нафта, а од земјите каде што рафинериите не работат се избрани најголемите дистрибутери на нафта и нафтени деривати.
„Минатата година беше исклучително предизвикувачка за компаниите од енергетскиот сектор. Централен фактор на нестабилноста беше екстремната нестабилност на цените на енергијата. Растот на приходите кај електроенергетските компании изнесуваше во просек 55 проценти во 2022 година, додека компаниите за нафта и гас имаа 67 проценти раст на продажбата. Профитабилноста беше многу поинаква, при што маржите на ЕБИТ беа компресирани за 6 п.п. до -6,7 проценти во просек за електроенергетските компании, додека се зголемија за 1,4 п.п. до 5,7 проценти за компаниите за нафта и гас“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека со подлабоко разгледување на финансиските извештаи на најголемите нафтени компании од поширокиот регион увиделе дека позитивниот ефект од растот на цените преовладувал над другите спротивставени ветрови што ги доживеаја компаниите и на крајот резултира со силни подобрувања на финансиските показатели. Резултатите постигнати во последните години се најверојатно најдобри барем во поновата историја на нафтените компании.
„Ликвидносниот јаз, кој произлезе од неможноста да се финансираат надуените влезни трошоци од сопствени извори, беше различно покриен кај компаниите. Некои компании го зголемија нивото на долгот, а други побараа државна поддршка во вид на субвенции или рекапитализација“, велат аналитичарите.
Вкупните капитални расходи на избраната група компании достигнаа речиси две милијарди евра во 2022 година, што е зголемување за 20 проценти во споредба со 2021 година, благодарение на интензивните инвестиции на рафинериите за нафта.
„Во 2022 година најсилна инвестициска активност забележаа енергетските компании ХЕП (HEP) и ЕПС (EPS), кои се одговорни за половина од вкупните инвестиции (0,94 милијарди евра). Со приватизацијата на нафтените компании започнаа значајни инвестициски проекти“, укажуваат аналитичарите.
Тие посoчуваат дека повисокото учество на обновливите извори во производствениот микс ќе обезбеди поголема конкурентност на пазарот поради имплементацијата на даноците за јаглерод при продажба на електрична енергија произведена со висока емисија на CO2 (план усвоен во август 2022 година, почеток на имплементација јануари 2026 година).
„Што се однесува на финансирањето, и покрај високата задолженост на ХЕП и ЕПС, што е потврдено со високиот однос долг кон продажба од речиси 50 проценти во 2022 година за двете компании, товарот на расходите од камати останува низок, со околу еден процент учество во вкупната продажба, што доаѓа како резултат на поволните каматни стапки“, велат аналитичарите.
Од нашиот тим објаснуваат дека проценетата просечна каматна стапка на ХЕП изнесува 2,1 проценти, што е пониска од 2,4 проценти на ЕПС, 2,6 проценти од ЕПБИХ (EPBIH) и близу 2 процента на ХСЕ (HSE). Што се однесува до нафтените компании (НИС, ИНА и „Петрол“), опсегот на проценетите просечни каматни стапки варира помеѓу 2,3 проценти за „Петрол“ и 3,6 проценти за ИНА во 2022 година, а на средината е НИС со 2,5 проценти.
Со пониско ниво на цените на енергијата во однос на минатата година, поповолна хидролошка состојба и решени проблеми во производството на јаглен, може да се очекува подобрување на резултатите на енергетските компании во 2023 година, со исклучок на нафтените рафинерии.
„Транзицијата кон обновливи извори не е краткорочен процес со брзо позитивно влијание врз профитабилноста. Значаен придонес во производството може да имаат само големите соларни, ветерни или хидроенергетски системи што бараат подолг период на развој“, велат аналитичарите.
Од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекуваат во наредниот период зголемена инвестициска активност во сите сегменти, не само кога станува збор за обновливите извори туку и во областите на подобрување на ефикасноста, намалување на емисијата на CO2 гасови, преносната мрежа, дигитализацијата, обезбедување ефикасно поврзување на новите корисници и балансирање на електричната енергија, зголемување на капацитетите (како што е проширување на капацитетот за складирање ЛНГ на ХЕП) итн.
