.webp){kind=icon}
Индустриското производство во регионот Адрија стагнираше (во просек) во 2023 година, при што Србија оствари највисок резултат (+2,3 проценти годишно), а Словенија најнизок резултат (-5,3 проценти), констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа на овој сектор, објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
„Преработувачкото производство беше слабо во текот на годината. Надворешната трговија е навалена надолу бидејќи високите базни ефекти за 2022 година сè уште се присутни (поизразени на страната на увозот), а надворешната побарувачка е намалена - со оглед на тоа што ЕУ е на работ на рецесија, што ја попречува посилната побарувачка“, велат аналитичарите.
Тие објаснуваат дека производствени компании од регионот Адрија се вклучуваат во производствениот процес на индустриите на ЕУ, така што забрзувањето во индустриите на ЕУ е клучно за понатамошно подобрување на индустриското производство и девизниот профил.
Какви се трендовите по земји?
Според нашиот аналитички тим, минатата година покажува дека индустриското производство се зголемило во Србија, со оглед на специфичната географска разновидност на извозот, кој е силно поддржан од големиот број странски директни инвестиции.
„Македонија се бори да закрепне од падот за време на пандемијата, со оглед на недостигот од реформи што ја менуваат играта и високата географска концентрација (на извозот кон Германија отпаѓа речиси половина од вкупниот извоз)“, наведуваат аналитичарите.
Тие додаваат дека БиХ се соочила со опаѓање на индустриското производство во услови на намален извоз на металната индустрија, поради помалата побарувачка од главните извозни партнери (загрозени од рецесија).
„Словенија забележа пад, исто така поради високата меѓусебна поврзаност со ЕУ и поради тоа што е многу чувствителна извозно ориентирана економија, која се потпира на надворешната побарувачка“, укажуваат аналитичарите.
Тие посочуваат дека производството во Хрватска лани било на исто ниво како во 2022 година, бидејќи економијата е повеќе наклонета кон услугите.
„Во целиот регион се издвојува фармацијата, забележувајќи значителен пораст во производството (до +20 проценти во Хрватска и во Македонија, +14 проценти во Србија, +9 проценти во БиХ). Тоа го одразува поместувањето на производствениот капацитет во регионот, кој нуди поатрактивно поставување на трошоците за големите интернационалци и ноу-хау (know-how)“, велат аналитичарите.
Тие информираат дека во 2023 година индустриското производство во Хрватска забележа мал пад од 0,1 процент на годишно ниво, покажувајќи тенденции за закрепнување како што изминуваше годината (како што покажува растот на годишно ниво од 1,6 процент во четвртиот квартал на 2023 година).
„Светла точка беше фармацевтскиот сектор, каде што забележуваме пораст на производството од 22,2 процента на годишно ниво во 2023 година, што укажува на солидна експанзија во овој сектор. Надворешната трговија е во црвено во текот на 2023 година, од двете страни – увоз и извоз. Претходната, 2022 година, беше невообичаена поради скоковите на цените, кои обезбедија висока основа и ги поместија цифрите на раст во 2023 година во црвено“, објаснуваат аналитичарите.
Тие потенцираат дека индустриското производство во Србија напредуваше најмногу во регионот, забележувајќи раст од 2,3 проценти на годишно ниво во 2023 година.
„Клучниот двигател беа наглото враќање и растот од 12,6 проценти на годишно ниво на производството за снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација. Надворешната трговија се смири по порастот во 2022 година поради ценовните шокови, при што увозот загуби 5,5 проценти на годишно ниво, а извозот забележа раст од 3,7 проценти на годишно ниво во 2023 година“, велат аналитичарите.
Од нашиот аналитички тим посочуваат дека индустриското производство во Босна и Херцеговина е во надолен тренд од средината на 2022 година.
„Трендот главно беше поттикнат од намалувањето на производството на основни метали и производството на фабрикувани метални производи, тесно поврзано со рударската активност (исто така опаѓа). Трендот во индустриското производство се преслика на извозната страна. Извозот на железо и челик и производи од него забележа пад од 15 проценти на годишно ниво во 2023 година, додека алуминиумот и производите од него загубија за 45,7 проценти во истиот период“, наведуваат аналитичарите.
Тие информираат дека индустриското производство во Словенија бележи пад од четвртиот квартал на 2022 година на годишно ниво, забележувајќи 5,3 проценти пониско производство во 2023 година отколку една година претходно. Високотехнолошкото производство имаше раст од 0,6 проценти на годишно ниво во 2023 година, што успешно ќе се претопи во растот на БДП бидејќи станува збор за е сегмент со висока додадена вредност.
„Во однос на надворешната трговија, увозот во Словенија порасна за 0,6 проценти на годишно ниво, при што извозот се зголеми за 4,4 проценти на годишно ниво во 2023 година“, велат аналитичарите.
Според нив, Македонија се бори да го врати своето индустриско производство на нивото од пред пандемијата, покажувајќи доста стагнантен тренд од 2020 година наваму.
„Во 2023 година индустриското производство се зголеми за 0,7 проценти на годишно ниво. Надворешнотрговската размена е забавена, при што извозот стагнира, бележи 0,3 проценти на годишно ниво, додека увозот намалување од -8,1 проценти во однос на претходната година. Во согласност со она што може да се забележи кај индустриското производство, извозот на машини и транспортна опрема (околу 25 проценти од вкупниот извоз) порасна за 16 проценти на годишно ниво, враќајќи се од падот во 2022 година“, укажуваат аналитичарите.
Ниски едноцифрени стапки на раст во 2024 година
Тие додаваат дека конфликтите околу Црвено Море ги обновија притисоците врз синџирите на снабдување, особено оние на рутата Азија – Европа. Настрана од зголемените трошоци (кои ќе ги преземат претежно европските земји), клучно прашање е времето на испорака, што ќе ги забави индустриите - директно или индиректно преку побарувачката од нивните партнери со истата главоболка.
Во посебната тема на извештајот, нашиот аналитички тим се фокусира на Кина како најрелевантен трговски партнер и се обидува да ги измери импликациите за регионот.
„Во иднина очекуваме индустриите во регионот Адрија да стигнат до едноцифрени стапки на раст на крајот на годината. Почетокот на 2024 година е сè уште мрзлив, со надворешна побарувачка што ќе има подобри изгледи како што одминува годината. Надворешната трговија ќе следи со закрепнување на увозот - како што производството се созема и домашната потрошувачка расте (прочитајте повеќе за изгледите за трговијата на мало за 2024 година во нашиот нов извештај за трговијата на мало)“, велат аналитичарите.
Тие посочуваат дека индустриите во регионот веќе забележуваат подобрување на нивните нивоа на нарачки на почетокот на 2024 година, иако расположението е сè уште во црвено (повеќето учесници ги сметаат нарачките под вообичаеното). Аналитичарите укажуваат дека извозната страна останува подлабоко во негативната зона, што сугерира дека индустријата гледа подобри изгледи за домашната побарувачка.
„Како што се зајакнува надворешната побарувачка и се подобрува увозот, така извозот ќе го следи примерот, закрепнувајќи со текот на годината“, велат аналитичарите.
Како главни точки што го обликуваат нивното расудување, нашите аналитичари ги наведуваат:
1. Надворешната побарувачка веќе достигна најниско ниво
Иако расположението за индустријата во ЕУ моментално е слабо (Германија е најслабата точка во блиска иднина), а економијата е рамна во однос на растот, аналитичарите гледаат некои позитивни знаци.
„За разлика од намалениот увоз на полупроизводи во ЕУ, увозот на капитални стоки остана силен, дури и се зголеми (+2,4 проценти на годишно ниво во периодот јануари-октомври 2023 година), што сугерира дека индустријата треба да расте наместо да опаѓа. Очекувањата за производството во ЕУ се слаби, но во просек позитивни“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека инвестицискиот циклус ќе има дополнителен притисок на среден рок, бидејќи пониски каматни стапки се очекуваат од средината на 2024 година.
„Како што ќе се буди индустријата на ЕУ, така индустриите во регионот ќе бидат повлечени и ќе забрзаат во 2024 година, но само до ниски едноцифрените стапки на годишен раст“, сметаат аналитичарите.
2. Странски инвестиции и ниршоринг (nearshoring), предизвикани од достапноста на работната сила
Нашите аналитичари очекуваат позитивен придонес за индустриското производство и трговските текови од странските директни инвестиции, кои беа значителни и покажаа стабилни приливи во текот на 2023 година.
„Еден од структурните предизвици е достапноста на работната сила поради емиграцијата и стареењето на населението. Тоа ќе претставува ограничување на потенцијалот за раст и ќе ги поттикне индустриите кон подобрување на продуктивноста“, велат аналитичарите.
