.webp){kind=icon}
Во јули годинава се очекуваат првите приноси од граѓанските обврзници во Македонија. Државата досега двапати издаде ваков тип обврзници, во вкупна вредност од околу 41 милион евра, со камата од 5 проценти.
Одлуката на македонското министерство за финансии за воведување финансиски инструменти се црпеше од искуствата од Хрватска, a, според најавите, овој инструмент ќе биде присутен на пазарот во континуитет.
И некои од економистите сметаат дека граѓанските обврзници се шанса за граѓаните, кои можат за своите средства да најдат засолниште од инфлацијата, а државата, пак, да го диверзифицира јавниот долг.
Но, дали банките во Македонија видоа конкуренција во овој тип финансиски инструменти и дали може тоа да ги поттикне да ги кренат каматите на депозитите?
Марјан Петрески
Блумберг Адрија
Според универзитетскиот професор Марјан Петрески, влијание врз банкарскиот сектор немаше, бидејќи понудениот износ беше мал во споредба со штедните влогови во банките.
„Не би рекол дека банките видоа некоја значајна конкуренција, пред сè затоа што износот што беше собран минатата година преку двете емисии на граѓански обврзници изнесуваше нешто над 40 милиони евра. Ако тоа го споредиме со вкупното штедење во Македонија, тоа е сепак еден тривијален износ, кој е дури помал од 0,5 отсто од вкупната депозитна база“, вели професорот.
Блумберг Адрија
Со оглед на олабавувањето кај финансиските услови по кои државата се задолжува преку државните обврзници, Петрески очекува на следната аукција на граѓански обврзници каматата да биде пониска од 5 проценти.
„На пример, месецов веќе каматната стапка на петгодишна државна обврзница е 4,5 отсто, а на 15-годишна е 5,9 отсто, а се намалила од 6,15 отсто во октомври лани. Спомнавте дека Министерството за финансии веројатно планира и следна емисија на граѓанска обврзница, а мојата прогноза е дека условите веќе ќе налагаат тоа да биде по некоја пониска каматна стапка од претходно, затоа што за Министерството секако е важен трошокот на задолжувањето. Секако, не можеме да бидеме сигурни, бидејќи Министерството може да одлучи понатаму да нуди поволна каматна стапка со цел и понатаму да го популаризира инструментот“, вели Петрески.
Блумберг Адрија
Професорот ја истакнува и важноста на продуктивното трошење на собраните средства од граѓанската обврзница.
„Секако, средствата собрани преку инструмент ќе се трошат за општи буџетски потреби, но експертската јавност долго време говори, повеќе од една деценија, дека поробусно одење по патот на фискална консолидација значи дека ние како граѓани треба да знаеме за што се задолжуваме, односно најмногу да го избегнеме токму тој впечаток дека се задолжуваме за општи буџетски потреби, а со тоа всушност финансираме, да кажеме, лукреативни и фискално компримирани задолжувања за буџетски потреби, особено во време на избори, што е релевантна тема, бидејќи ова е изборна година во Северна Македонија“, вели Петрески.
На прашањето за движењето на монетарната политика, пак, Петрески посочи дека до наесен не очекува прашањето за намалување на основната каматна стапка да биде на дневен ред пред монетарните власти.
