.webp){kind=icon}
Традиционалната цел на основачите на стартапи е нивната компанија да излезе на берзата, додека нивната главна утешна награда е профитабилна продажба на поголема компанија. Најдобар пример за тоа е веста од септември дека „Адоби“ (Adobe Inc.) ќе го преземе стартапот за дизајн на софтвер „Фигма“ (Figma Inc.) за 20 милијарди долари. Во трансакцијата, која сè уште чека одобрување од регулаторите, вредноста на „Фигма“ е двојно поголема од последната интерна процена, обезбедувајќи голема исплата за инвеститорите што вложиле во раната фаза. Основачот на „Фигма“, Дилан Филд, ќе заработи две милијарди долари.
Меѓутоа, стартапите генерално не остварија баш многу приходи во текот на изминатата година. Аквизициите поддржани од фондови за ризичен капитал во првите три квартали од 2022 година изнесуваа 81,7 милијарда долари, според податоците на „Пич бук дата“ (PitchBookData). Ова е за 40,7 отсто помалку отколку во истиот период претходната година, кога преземањата вределе 137,8 милијарди долари. Ниту еден значаен технолошки стартап финансиран со ризичен капитал не излезе на берза.
Наспроти тоа, инвеститорите предвидуваат наплив на аквизиции во 2023 година. Рајан Нолан, управен директор на „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs Group Inc.), вели дека оваа година ќе видиме „враќање на продажбата на приватниот капитал, што во голема мерка отсуствуваше во 2022 година“.
Сепак, многу стартапи нема да имаат среќа како „Фигма“. Нолан вели дека недостигот од аквизиции за стартап-компании минатата година во голема мера е резултат на недоразбирањето меѓу купувачите, кои бараат поволни цени, и продавачите, кои очекуваат нивните компании да ги достигнат цените што ги постигнуваа кога пазарот цветаше. „Очекуваме тој јаз да се затвори во 2023 година“, нагласува тој.
Дури и аквизицијата на „Фигма“, една од најуспешните на сите времиња, укажа на проблемите во индустријата. Се сметаше дека компанијата е на пат за иницијална јавна понуда (IPO) сè додека пресвртот на пазарот не ја затвори таа врата. Компанија, која можеби ќе одолееше на продажбата доколку пазарните услови беа поинакви, привлече голема аквизиција. „Вистинско време е компаниите да размислат кои се нивните вистински стратегиски партнери“, изјави Дени Ример од „Индекс венчрс“ (Index Ventures), инвеститор во „Фигма“, на денот кога беше објавено преземањето во септември.
Предминатата година стартапите уживаа во невообичаено долг период на лесни пари, а многу беа доволно финансиски разумни за да ги одложат тешките одлуки. Тогаш инвеститорите на берзата почнаа да ѝ даваат приоритет на краткорочната профитабилност пред брзиот раст, поткопувајќи го потенцијалот за големи IPO и поттикнувајќи ги фондовите за ризичен капитал да преземат слични потези. Ваквите случувања го отежнуваа собирањето капитал, особено под поволни услови. Неодамнешното истражување на 450 основачи на стартапи во рана фаза во САД и Европа покажа дека околу 80 отсто од таквите стартапи немаат доволно пари за да преживеат уште една година. Инвеститорите што вложуваат пари во позрели стартапи, како што се „Кларна“ (Klarna), „Сервис титан“ (ServiceTitan) и „Сник“ (Snyk), процениле дека нивната вредност минатата година е помала отколку во претходните кругови на финансирање.
Според најновите податоци од „Си-би инсајтс“ (CB Insights), има повеќе од 1.200 приватни технолошки компании чија вредност е над милијарда долари. Неизвесноста за тоа како да се вреднуваат овие компании на сегашниот пазар им го отежнува собирањето капитал, освен ако не прифатат пониски вреднувања. „Многумина би можеле да завршат со продажба по пониски цени отколку што очекуваат“, вели Мајкл Браун, партнер во „Фенвик енд Вест“ (Fenwick & West LLP.). „Приватните компании полека сфаќаат дека нивните последни внатрешни процени повеќе не се валидна референтна точка“, вели тој.
Другите компании веројатно ќе се обидат да опстанат додека не се подобри состојбата на пазарот. Капиталистите во ризик им порачуваат на стартапите да бидат трпеливи и дека често ќе немаат друг избор освен да прифатат понеповолни услови. „Некои стартапи ќе се борат да соберат средства“, вели Каролина Брочадо, партнерка во ЕКТ (EQTPartners), додавајќи дека дилемата ќе ги наведе да бидат „отворени за аквизиција или дури и принудени да се согласат со тоа“. Во некои случаи, како што вели Брочадо, тоа ќе биде единствената опција.
Автор на текстот: Кејти Роф - „Блумберг бизнисвик“. Текстот го преведе Игор Смилевски.
