Во свет на иновации, што ја кочи македонската стартап сцена - претставници на јуникорни во Скопје

Недостигот на законска рамка што опширно го регулира стартап-екосистемот, како и надоволна институционална и финансиска поддршка од државата се едни од клучните пречки за развојот на македонските стартапи. А, тоа не е ништо ново. Со години се зборува за тие проблеми и впечатокот на инволвираните е дека има напредок, но е бавен наспроти брзите иноватори и безмилосната глобалната конкурентност во борбата за инвеститори и лансирање на иновативни производи.

Еден од суштинските проблеми на стартап заедницата е недостигот од информации, па тие самите го прават неопходното: фокус на нивно обезбедување, како во однос на следењето и евидентирањето на сите чинители, така и во однос на самото структурирање на стартап-екосистемот и динамиката со која треба да се пристапува при мапирањето.

„Ние моментално во ‘Стартап клуб Скопје’ водиме евиденција во однос на нашите програми, нашите ментори, стартапите што се присутни во нашата мрежа, па за нив ги имаме информациите и истите тие ги спроведуваме до швајцарската програма за претприемаштво (Swiss Entrepreneurship Programm), која нѐ поддржува. Тие прават други извештаи во однос на следење на екосистемот бидејќи поддржуваат шест држави во регионот. Така што тие веќе спроведуваат некои процеси и црпат некои информации од нас како партнерска организација, како и од други. Но, ние почнавме и наше мапирање и веќе е отворена форма на сајтот каде што може сите - било да е стартап, истражувач или инвеститор - да се пријават и да бидат дел од поголемата мапа што ја креираме“, вели Ана Секуловска, програмска директорка во „Стартап клуб Скопје“. 

Нејзиниот впечаток е дека, кога станува збор за стартап-системот, напредокот е солиден и видлив, а се преземаат и доста регионални иницијативи, но секако, секогаш може подобро.

„Мислам дека ние добро му парираме на регионалниот екосистем, само што сметам дека тоа не е видливо поради тоа што нема информации за тоа што го правиме“, вели Секуловска, додавајќи дека секогаш постои простор за подобрување на условите и деловното опкружување.

Ана Секуловска, програмска директорка во „Стартап клуб Скопје“ startuprevolution.ai

„Кај нас имаме еден проблем каде што сѐ уште не знаеме како меѓусебно најдобро да си помагаме на национално ниво, па преку настаните што ги организираме ќе се обидеме да ги вклучиме сите организации што дејствуваат во стартап-екосистемот и можеби тоа ќе нѐ поттикне да се структурираме“, вели нашата соговорничка.

„Има некои работи што ни се исти точки на предизвик во регионот - на пример, одржливоста на организациите и комуникациите со корпоративните сектори за поддршка на тоа што го работиме“, вели Секуловска, додавајќи дека во поголемите економии има и пристап до повеќе ресурси, односно повеќе можности за стартапите.

Кочница број два: Недоволна поддршка од државата 

Ако вмрежувањето и немањето информации ги дефинираме како прв и најголем предизвик, нашиот втор соговорник гледа проблем и во недоволната поддршка од државата, што во светот на иновации го кочи развојот на домашните стартапи, кои во недостиг од соодветна институционална финансиска поддршка се принудени да бараат алтернативи или често и да се откажат од своите можеби навистина многу добри идеи.

„Има сѐ помалку и помалку фондови, грантови, особено за стартапи, а треба да биде обратно, бидејќи стартапите се тие што ја градат иднината и тие што иновираат и се во постојан тек со иновациите. Така што, доколку сакаме да имаме здраво и квалитетно општество и да бидеме во тек со иднината, мора да се инвестира во идни идеи бидејќи идејата потоа може да прерасне во бизнис што можеби ќе има доста големо влијание врз општеството или врз самата држава. На крајот на краиштата, стартапот од каде што доаѓа е на некој начин и амбасадор од таа држава и преку него се гледа колку државата е напредна во полето едукација, ама и во полето бизнис и иновации“, вели Марио Мијатовиќ, програмски раководител во „Стартап клуб Скопје“.

Марио Мијатовиќ, програмски раководител во „Стартап клуб Скопје“ startuprevolution.ai

Расте бројот на ВИ-стартапи во Македонија

Искуството на Мијатовиќ покажува дека кај нас не само што расте бројот на стартапи со вештачка интелигенција (ВИ) туку се зголемува и интересот кај другите за нејзино имплементирање бидејќи веќе е повеќе од јасно дека иднината е во ВИ.

„Но на ВИ мора да се гледа паметно. Вештачката интелигенција не е алатка што може сѐ да ни направи, туку баш обратно, таа е повеќе како асистент и може да ни помогне, ама сѐ доаѓа од нас. За да биде и квалитетно и автентично, сѐ мора да дојде од нас, а ВИ е само алатка што може многу да го забрза процесот“, вели Мијатовиќ.

Инкубаторската програма во „Стартап клуб Скопје“, „Имам идеја 3“, на стартапите што почнуваат од нула при градењето на своите продукти им се нудат ВИ-алатки преку партнерство за поповолна цена или бесплатно, а со цел стартапите да ги искористат тие алатки и уште побрзо да ја тестираат нивната идеја, да го изнесат на пазарот својот продукт и да видат дали таа идеја е токму тој стартап што треба да го градат или не. 

Иднината е во автоматизацијата

Мијатовиќ смета дека автоматизацијата е иднината и дека фокусот треба да биде на тоа како некоја компанија да заштеди време или пари, односно како да се намали употребата на ресурси, а притоа побрзо да се изврши истата работа, што ќе резултира со поевтино и/или побрзо производство. 

Depositphotos

 

„Мислам дека стратапите треба да се фокусираат кон автоматизација и иако целиме да биде идејата глобална или барем на регионално ниво, има многу нешта што може да се направат и во Македонија. Има многу потенцијал бидејќи мислам дека сѐ уште сме рано при имплементација на ВИ во традиционалните компании, па дури и во светот на маркетинг или други сектори. Тука гледам многу голем потенцијал, бидејќи колку што нема нови работи, тоа на некој начин е можност, затоа што можеби ние треба да бидеме првите што ќе ја донесат таа вештачка интелигенција и ќе направат алатки, само треба да ги едуцираме компаниите дека им требаат затоа што некои не се свесни дека им треба таков тип на решение“, смета Мијатовиќ.

Бизнис-ангелите гледаат потенцијал во македонските стартапи

Токму вмрежувањето, споделувањето информации и мапирањето на регионалниот екосистем се водилката на еден од претстојните настани посветен на стартап-екосистемот, а чии организатори се нашите соговорници. Многу од говорниците на тој настан ќе зборуваат за глобални трендови што се случуваат како на стартап сцената така и во светот на вештачката интелигенција. 

За својот успех ќе зборуваат и тројца претставници на јуникорни, односно стартапи што се вредни над еден билион.

Depositphotos

 

Станува збор за првиот регионален самит за стартап-екосистемот, кој ќе се одржи следната недела во Скопје. Под работен наслов „Стартап револушн еј-ај самит“ (Startup Revolution.ai Summit), идејата е овој досега најголем собир од таков тип да претставува можност за регионално вмрежување меѓу сите чинители од стартап-екосистемот. Со над 1.000 посетители, од кои над 200 стартапи и повеќе од 80 говорници од над 30 држави, самитот, кој ќе трае четири дена, има тенденција да го обедини стартап-екосистемот во регионот, да ги мапира проблемите и да обезбеди соодветни податоци и меѓусебна поддршка за регионална конкурентност во глобални рамки, нешто што навистина недостига, а е неопходно за поддршка на здравјето на стартапите.

„Преку настанот сакаме да направиме мапирање на националните и регионалните чинители во стартап-екосистемот: од организации, стратапи што градат нешто со вештачка интелигенција, инвеститори што се активни во последниве неколку години, корпорации што гледаат интерес во овој свет и што сакаат да развиваат нови технологии, значи сето тоа е од наш интерес и сакаме да видиме како изгледа тоа на регионално ниво, со цел да поттикнеме поголемо вмрежување и соработка, како со стартапите и организациите од нашата држава, така и од 12 други држави од регионот што ќе бидат присутни на самиот настан“, вели Ана Секуловска.                      

„Самитот ‘Стартап револушн еј-ај’ (Startup Revolution.ai) е повеќе од обичен настан. Тоа е повик до основачите, инвеститорите и градителите на екосистеми што се подготвени да ја подигнат стартап-сцената во регионот на следното ниво“, велат организаторите, очекувајќи успешно мапирање на сите чинители во стартап-екосистемот и нивно вмрежување.

  

Една од целите што со овој настан треба да се постигнат, како што велат организаторите, е вмрежување на самите стартапи со инвеститорите од регионот што сакаат да инвестираат тука. Станува збор за инвеститори од повеќе земји од светот што се дел од глобалната мрежа на бизнис-ангели и се во потрага по квалитетни стартапи во кои ќе инвестираат.

Поврзувањето на еден стартап со бизнис-ангел не е важно единствено од финансиски аспект, туку многу повеќе и од аспект на споделување знаење, искуства и конекции. Имено, бизнис-ангелите не инвестираат само пари, туку тие во добрите идеи вложуваат и многу од своето време, експертиза и, особено важно, врски што овозможуваат одредена идеја да прерасне во производ и на крајот да стигне до целната публика.

Depositphotos

 

„Најважно е вмрежувањето поради недоволно конекции“, вели Марио Мијатовиќ. Тој напоменува дека токму конекциите што ги имаат бизнис-ангелите се од клучна помош за ескалирање на нови пазари.

Тој и самиот е иноватор, а неговиот стартап се вика „Диа“, мобилна апликација за менаџирање на целокупното моментално здравје, која е наменета за лица со дијабетес. Платформата им нуди на корисниците помош во менаџирањето со сопственото здравје, односно можност за разбирање, управување и подобро живеење.

„Сакаме на некој начин да ги едуцираме како правилно да се носат со оваа состојба, да ја менаџираат и да го подобрат своето метаболно здравје бидејќи сѐ доаѓа од навиките што секојдневно ги правиме, ама не сме свесни дали се добри или лоши навики и тоа е наша задача и мисија - да ги смениме и поправиме навиките“, вели Мијатовиќ. 

Неговата идеја прво доби грант за социјално претприемаштво за да може да го изгради својот првичен производ со минимални алатки, но доволно за да привлече корисници, а потоа проектот влезе во програмата „Имам идеја“, изградена од „Стартап клуб Скопје“. По голем број менторства, влегле и во друг акцелератор, кој им овозможува финансии преку грант од ЕУ, за сега тој и неговиот тим да можат да ја доработат идејата.

„Сега на самитот сакаме и да го презентираме нашето речиси готово решение пред инвеститори, бизнис-ангели и пред потенцијални клиенти“, вели Мијатовиќ. 

Тој смета дека идејата сама по себе не е доволна. Нејзината судбина не зависи толку од креаторот, колку од тој што треба да најде начин да ја реализира и на крајот да ја материјализира.