Мали компании со визија: Како „Скуп“, „Туф“ и „Чиа диа“ го освојуваат светот

За вкусот не се дискутира, секако. Но како се креира вкусот на индивидуата? Што сė влијае на одлуката дали одреден производ ќе стане избор по наш вкус? Дали изострените гурмани строго се држат до својот избор и навики или се одлучуваат да пробаат нови продукти? На пример, дали би пробале слатко од црн тартуф со лути пиперчиња? Или ако шетајќи низ маркетот во потрага по својот омилен производ здогледате македонски џелато сладолед - дали ќе го купите?

Психологијата на купувачите е премногу сложена материја. Може да имате совршен производ и одличен бизнис-план, но ако тоа не ги допре потрошувачите, залудни се трудот и инвестициите во пари, време и други ресурси. Во борбата за стекнување што поширока потрошувачка маса, производителите, особено помалите, немаат друг избор освен креативност и иновации.

Во период на зголемена потреба од иновативни и одржливи решенија, стартап-екосистемот во Македонија бележи значаен напредок. Клучен двигател на овој развој е стратешката соработка меѓу јавниот и приватниот сектор и стартап-заедницата, која сè почесто се позиционира како катализатор за економски раст, дигитална трансформација и зелена транзиција. 

Во рамките на проектот „Стартап херои“, девет микропроизводители на храна и пијалаци своите иновативни идеи ги претворија во атрактивен производ со потенцијал да одговараат на барањата на малопродажбата и да се пласираат во македонски синџир на супермаркети. Проектот им помогна во финализирање на производот, унапредување на пакувањето, тестирање/истражување на пазарот, маркетинг, сертификација и слично.

Интересно е тоа што во процесот на пласирање и промоција беа применети алатки од областа на невромаркетингот, современа дисциплина што ги спојува маркетингот, невронауката и когнитивната психологија. Овие методи им помогнаа на компаниите подобро да ги разберат навиките и реакциите на потрошувачите, со цел да креираат комуникациски стратегии што влијаат на емоциите, мотивацијата и одлуките за купување. 

Според компаниите учесници, проектот им овозможи да влезат во еден од најголемите синџири на супермаркети во земјава, што за нив претставуваше голем предизвик. Постигнувањето  видливи резултати кај стартап-компаниите е постепен процес, кој бара време, трпение и соодветна поддршка. Во првите две години стартапите во рамките на проектот успеаја да реализираат вкупна продажба од околу 258,5 илјади евра и да креираат 14 нови вработувања со полно работно време и ангажирање дополнителни сезонски работници. Ја пренесуваме приказната на дел од компаниите што особено се издвојуваат по својот континуиран успех, забележителен раст и јасна пазарна стратегија. 

„Скуп артисан џелато“: Јасна визија за стратегиски ориентиран раст

Во контекст на зголемената побарувачка за автентични домашни производи, „Скуп артисан џелато“ (Scoop Artisan Gelato) се позиционира како водечки пример за успешна интеграција на семејна традиција, иновација и претприемачки капацитет. Основан од браќата Кристијан и Стефан Стефановски, брендот го претставува првиот македонски џелато сладолед произведен по италијански стандарди, но со локален идентитет.

Приватна архива

 

Компанијата започна со продажба од специјализирано камионче во скопскиот Градски парк и за кратко време се трансформира во препознатлив бренд со присуство на над 120 хорека (HoReCa – хотели, ресторани и кафетерии) локации, 40 маркети, како и преку мобилна продажба и кетеринг-услуги.

Растот на продажбата во големите синџири на маркети изнесува меѓу 90 и 100 отсто на годишно ниво, што укажува на стабилна побарувачка и успешно позиционирање на брендот.

Денес, „Скуп“ е најголем производител на џелато во Македонија, со годишно производство од 40 до 45 тони сладолед и обрт од околу 20 милиони денари (околу 325 илјади евра), кој бележи годишен раст меѓу 20 и 30 проценти.

Основачите на „Скуп“ се уникатни во нивната заложба за природни состојки и рецепти инспирирани од семејната традиција. Без вештачки бои и ароми, вкусовите се развиваат со внимание кон деталите и квалитетот. На двонеделно ниво, компанијата троши до 60 килограми јагоди од Виница и 40 килограми малини од тетовскиот регион, со стратегија да се користат што е можно повеќе домашни суровини. Иако некои од состојките се увезуваат, основачите посочуваат дека ѝ се верни на локалната автентичност.

„’Скуп артисан џелато’ не е само сладолед туку и емоција, момент на задоволство и споделување. Сакаме луѓето да почувствуваат дека секој вкус носи приказна“, рече во една пригода соосновачот Кристијан Стефановски.

Приватна архива

 

Бизнис-стратегијата на „Скуп“ е насочена кон проширување на домашниот пазар и постепено навлегување на регионалните и европските пазари. Во моментов компанијата тестира нови производи и пазари, со цел да обезбеди стабилна основа пред да инвестира во проширување на производствените капацитети за извоз. Со јасна визија, стабилни перформанси и стратегиски ориентиран раст, компанијата има потенцијал да биде дел од регионалната елита на премиум сладоледи. 

„Туф“: Тартуфите како македонски луксуз 

Секој што ја цени одличната италијанска храна, веројатно веќе слушнал за тартуфи. Тие се сметаат за еден од најголемите кулинарски деликатеси и се многу барани поради уникатниот вкус, арома и реткост. Тартуфот, ретка елитна печурка со специфична арома, е внимателно избран од македонското поднебје и нуди врвен кулинарски вкус. 

Меѓу домашните компании што со страст и истрајност го освојуваат локалниот пазар се истакнува и семејната фирма „Евал“, позната по својот бренд „Туф“ (Tuf). Оваа компанија се специјализира за производство на уникатни гастрономски производи базирани на тартуф. Во нивната палета се вклучени производи како слатко од црн тартуф со лути пиперчиња, сушен тартуф, морска сол со тартуф и маслиново масло со тартуф – вкусови што комбинираат традиција, иновација и природна автентичност. Палетата од вкусови е уникатна, по таен домашен рецепт и внимателно избрани додатоци, кои се лесно применливи во сечија кујна.

Приватна архива

 

„Се трудиме да го приближиме тартуфот до луѓето како нешто автентично, македонско и посебно“, вели Стефан Митров од компанијата „Евал“.

Сите хотели со пет ѕвезди во земјава што користат тартуфи во своето мени се дел од портфолиото на оваа компанија. Со етички стандарди и рафинирана презентација, тие го позиционираат локалниот производ како деликатес со глобален потенцијал. Процесот на производство е комплексен и бара голема посветеност - од набавка на тренирани кучиња за откривање на тартуфот до инвестиции во опрема што гарантира висок и конзистентен квалитет. Сето тоа е резултат на долгогодишно истражување и љубопитност, кои ја претворија идејата во успешен семеен бизнис. Продуктите се достапни во повеќе маркети, како и преку веб-платформата на компанијата.

Приватна архива

 

Во последните две години оваа фирма бележи раст на продажбата од 30 проценти, а тој тренд продолжува, па и за годинава се очекува да се достигне истото ниво. Стратешките цели на „Евал“ се насочени кон зголемување на видливоста и присуството како на домашниот така и на меѓународниот пазар. Компанијата активно учествува на локални и интернационални саеми и се стреми кон изградба на стабилна мрежа на клиенти. Еден од главните предизвици е позиционирањето во големите трговски синџири, каде што стартапите често се соочуваат со високи трошоци и ограничен простор. Сепак, „Евал“ покажува дека со труд, креативност и упорност, малите производители можат да создадат препознатлив бренд што нуди врвен производ со додадена вредност.

„Чиа диа“: Чиста енергија во шише 

Една од највпечатливите приказни на македонската стартап-сцена е „Чиа диа“ (ChiaDia). Основана со визија да понуди функционални пијалаци, кои не само што освежуваат туку и активно придонесуваат за здравјето, „Чиа диа“ брзо се позиционира како пионер во категоријата „clean-label“ производи (станува збор за производи со т.н. „чиста етикета“, што значи производство на продукт со користење  што е можно помалку состојки што инаку потрошувачите ги препознаваат и се сметаат за здрави состојки што може да се користат и дома).

„Чиа диа“ го креира првиот македонски чиа-пијалак, инспириран од древниот мексикански рецепт „Чиа фреска“ (Chia Fresca). Производот е без шеќери, адитиви и конзерванси, наменет за свесни потрошувачи што бараат здрава алтернатива на комерцијалните пијалаци. Преку едукативни кампањи и соработка со младински организации и спортски настани, брендот промовира здрави навики и урбана култура. 

Приватна архива

 

Нивните пијалаци се стопроцентно природни, вегански, без глутен, без ГМО, без додадени шеќери и адитиви – карактеристики што ги прават привлечни за современиот потрошувач. Секое шише содржи 15 грама растителен протеин и 30 грама влакна, а пакувањето е во еколошки стаклени шишиња со стабилен рок на траење. Вкусовите како „Хидродетокс“ (Hydro Detox - чиа и лимета), „Суперџинџер“ (Super Ginger - чиа, ѓумбир и лимон), „Пауер си“ (Power C - чиа и рибизла) и „Строубери еликсир“ (Strawberry Elixir - чиа и јагода) не само што нудат освежување и се нутритивно богати туку придонесуваат и за подобрување на имунитетот и поддршка на дигестивниот систем. 

„Природниот состав е клучната иновација, со фокус на функционалноста и здравствените придобивки. Пијалакот е формулиран да обезбеди енергија и поддршка за благосостојба на телото при редовна консумација, а достапната цена го прави производот пристапен за пошироката јавност“, вели Надица Горгиева, соосновачка на „Чиа диа“.

Приватна архива

 

 

Стратешките цели на „Чиа диа“ се амбициозни, но, како што велат, реално поставени со годишно зголемување на продажбата од 35 проценти. Освен кај нас, компанијата веќе е присутна и на пазарите во повеќе балкански земји, како и во Унгарија и Обединетите Арапски Емирати, а планот за освојување нови пазари е со фокус на Велика Британија и Скандинавија. Покрај географската експанзија, „Чиа диа“ работи на развој на нови вкусови и проширување на портфолиото на производи, со фокус на одржливоста и здравите навики. Компанијата активно бара финансиска поддршка за модернизација на производствениот процес и интернационализација на брендот. 
Во ера кога потрошувачите бараат автентичност, транспарентност и функционалност, „Чиа диа“ претставува пример за тоа како една мала компанија со голема визија може да создаде меѓународно препознатлив бренд.

„Стартап херои“ - мост меѓу иновациите и пазарот

Проектот „Стартап херои“, реализиран од Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР) и „Тинекс маркети“, со поддршка на Швајцарската програма за зголемување на пазарната вработливост - ИМЕ, претставува успешен модел за поттикнување технолошки напредни и иновативни производи со потенцијал за пласман на домашниот и меѓународниот пазар. 

Преку стратешка соработка, проектот овозможи директен пристап до малопродажни канали, што за многу мали производители претставуваше пресвртница во нивниот развој. Стартап-компаниите ги препознаа потребата од заедничко претставување на нивните производи и важноста од дефинирање  соодветен заеднички бренд преку кој би им се овозможил полесен пристап до купувачите. Овој пристап не само што ја зголеми подготвеноста на стартапите да станат успешни доставувачи на малопродажни синџири на супермаркети туку постави и нови стандарди за интеграција на научни методи во развојот на конкурентни пазарни решенија. „Стартап херои“ претставува пример за тоа како иновациите, поддржани со знаење и соработка, можат да создадат одржливи економски резултати и нови можности за раст.