Како земјоделци од Македонија ја освојуваат Европа со дигитализација и иновации?

Дигитализацијата на земјоделството има значаен потенцијал за подобрување на ефикасноста, ефективноста, одржливоста и конкурентноста низ целиот сектор, а со тоа и на профитабилноста.

Развиените земји ѝ даваат приоритет на поддршката за целиот синџир на продукција на храната преку инвестиции и иновации во фармите, задругите, земјоделско-прехранбените бизниси и малите и средните претпријатија.

Дигиталните технологии во земјоделството може да ги зголемат перформансите на фармите преку подобрување на одржливоста, продуктивноста и отпорноста, преку различни технологии за следење, сензори, анализа на податоци, особено во услови кога вештачката интелигенција значително може да помогне во процесите.

И тоа се однесува буквално на сите чинители во синџирот на прехрана: производители, доставувачи на агрохемикалии, преработувачи на храна, трговци на мало и потрошувачи. Дигитализацијата, споделувањето информации и длабинските анализи врз основа на постојано следење на промените на природните процеси, особено кога се соочуваме со видливи климатски промени, во голема мера може да придонесат да се намалат негативните последици и да се дејствува во насока на зголемување на производството.

Македонските приказни

И покрај многуте придобивки, дигитализацијата може да создаде и дигитални поделби, како на пример меѓу земјоделците со пристап до најсовремени технологии и тие без пристап. Дополнителни фактори што влијаат на тоа се локацијата, односно оддалеченоста, прометот, вештините и возраста на земјоделците.

Во секој случај, подготвеноста за иновации е клучот за напредок и конкурентно земјоделство. Македонија може да се пофали со многу такви примери, иако повеќето земјоделци сѐ уште даваат отпор, а најмногу поради сомнежот за исплатливоста на инвестициите. Сепак, за да се прифатат иновациите не секогаш се неопходни многу сопствени средства, особено ако се следат можностите за финансирање и институциите што преку проекти нудат не само финансиска поддршка туку и различни експертизи, вмрежувања и иновативни решенија.

Неколку такви примери, односно реализирани проекти, извлекуваме од предизвикот „Со дигитална трансформација до иновација“ на Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР), реализиран во партнерство со Швајцарската програма за зголемување на пазарната вработливост - ИМЕ и ИНОФЕИТ. Целта на предизвикот беше зголемување на иновативноста, конкурентноста и продуктивноста преку воведување дигитални решенија што ќе водат кон дигитална трансформација во нивното работење. 

„Виториа фруит“

„Виториа фруит“ е компанија што се занимава со одгледување винова лоза и производство на грозје, лоцирана во Гевгелија. Плантажата од 140 хектари лозови насади поседува најсовремена агротехнологија. Пакувачкиот центар на компанијата се наоѓа меѓу лозовите насади и има ладилник за предладење и складирање на собраното грозје со капацитет од 1.000 тони. Додека ги развиваше своите лозови насади во последната деценија, компанијата од година на година ја зголемуваше површината и тестираше различни сорти грозје за да постигне најдобар раст. „Виториа фруит“ сега произведува сорти на грозје погодни за пазарите на ЕУ. Стратешката цел на компанијата е да стане еден од најдобрите и најголеми извозници на трпезно грозје од највисок квалитет во Европската Унија.

„Виториа фруит“ Приватна архива

 

Во рамките на предизвикот „Со дигитална трансформација до иновација“ на ФИТР, компанијата воведува систем за прогноза на биолошки штетни организми кај виновата лоза со поддршка на софтвер од автоматска метеоролошка станица и станица за далечинско следење. Воведувањето ваков систем претставува современо технолошко решение, кое го проценува интензитетот на појавата на штетните организми во вегетацијата на лозата и ја определува вистинската потреба од преземање мерки за заштита на културата.

Преку собирање на локалните метеоролошки податоци, софтверот на станицата дефинира дали моменталните услови во насадот се поволни за развој на економските штетни организми на виновата лоза. Оваа прецизност ја намалува непотребната употреба на пестициди и гарантира дека производството на грозје ги исполнува современите стандарди за безбедност на храната при извоз во Чешка, Холандија, Австрија и други пазари на ЕУ.

„Виториа фруит“ Приватна архива

 

„Проектот го подобри квалитетот на грозјето преку навремено и прецизно следење на гроздовиот молец, еден од најголемите штетници на грозјето, што овозможи поздрави насади и помала употреба на пестициди. Производството ги исполни стандардите за извоз, особено на пазарите во ЕУ. Системот ги намали трошоците за заштита, го олесни управувањето и ја зголеми ефикасноста преку автоматизација и дигитално следење“, вели Иван Шуклев, комерцијален директор на „Виториа фруит“.

„Симекс“

„Симекс Е.Д.С.“ е производствена компанија од југозападниот дел на Македонија (општина Долнени), која веќе три години успешно се занимава со преработка на зеленчук, главно пиперка. Со јасна визија за модерно и ефикасно производство, компанијата инвестира во иновации и напредни технологии со цел да обезбеди врвен квалитет на своите производи. Компанијата активно соработува со мрежа од 300 до 400 фармери, поддржувајќи го развојот на локалното земјоделство во Пелагониската Котлина и обезбедувајќи стабилен синџир на снабдување со свежа суровина.

„Симекс Е.Д.С.“ Приватна архива

 

Покрај успешното производство под сопствена трговска марка (англ. private label - производ произведен или спакуван за продажба под името на трговецот на мало, а не под името на производителот) за реномирани меѓународни компании, „Симекс“ е во фаза на развој на сопствен бренд што ќе понуди иновативни и деликатесни производи. Со оваа стратегија компанијата има  цел да создаде препознатлива идентичност на пазарот и да им понуди на потрошувачите производи со врвен квалитет и уникатен вкус. 

Стремејќи се да стане еден од водечките пет бренда во земјава и да изгради силно присуство на регионалниот и глобалниот пазар, компанијата го темели својот раст на јасно дефинирани цели. 

„Симекс Е.Д.С.“ Приватна архива

 

Во 2023 година „Симекс“ започна со производство на 400.000 тегли ајвар, а до крајот на 2025 година планира да достигне производство од 1,6 милион тегли, со целосен извоз во земји како Хрватска, Шведска, Германија, Австралија, Словенија и други. 

Во рамките на предизвикот „Со дигитална трансформација до иновација“ на ФИТР, оваа компанија спроведува дигитална трансформација за напреден производствен процес на ајвар и преработки од зеленчук. Преку овој проект се модернизираа сите сегменти од работењето - од приемот на суровини, преку магацинското управување, до финалната продукција, како на пример: дигитално мерење на стоката, печатење испис за прием (кантарска белешка) и дигитализирано управување со стоката низ магацините со помош на мобилни уреди и баркодови. Со примена на нови технологии, компанијата ги оптимизираше процесите, ја зголеми продуктивноста и ја подобри конкурентноста на своите производи, особено за странските пазари.

„Симекс Е.Д.С.“ Приватна архива

 

Иновативноста на проектот се гледа во воведувањето систем за планирање и управување со производствени ресурси, кој овозможува организирано и мерливо производство. Сите параметри се однапред дефинирани, следени и анализирани, што му овозможува на менаџментот да носи подобри одлуки за трошоците, ефикасноста и ефектот на секој вработен. Дополнително, системот е усогласен со меѓународните стандарди за квалитет и безбедност на производите, како ИФС (англ. IFS - International Featured Standards), фокусирани на усогласеност во производствените и логистичките процеси. Воспоставената платформа за планирање ресурси (Enterprise Resource Planning - ERP) во претпријатието доведе до обединување на материјалното и финансиското работење, дигитално следење на резервите во секој момент, управување со роковите и квалитетот на стоката, автоматско книжење и водење евиденција на трошоците и приходите на компанијата, што, пак, води до зголемување на ефикасноста и продуктивноста преку соодветно пренасочување на работната сила. На овој начин компанијата се подготвува за посилен настап на странските пазари и за градење конкурентен бренд.

„Нашата компанија направи значаен исчекор кон модерно и ефикасно производство. Воведувањето на ваквите системи и дигитални решенија ни овозможи не само подобра организација и следење на процесите туку и носење стратешки одлуки базирани на податоци. Оваа трансформација значително ги зголеми нашата продуктивност и конкурентност и ни даде стабилна основа за понатамошен раст и интернационализација“, вели Софија Станческа, менаџерка за бизнис-операции во „Симекс Е.Д.С.“.

„Симекс Е.Д.С.“ Приватна архива

 

„Нелкоски органик фуд“ (бренд „Заум“)

Во срцето на југозападна Македонија, во живописното село Драслајца, се роди една аграрна приказна што ги поместува границите на традицијата и технологијата. „Нелкоски органик фуд“ - под брендот „Заум“ - е многу повеќе од производител на лешници. Тоа е 120-годишна семејна традиција претворена во современ агротех-стартап со јасна цел: да се произведе органски лешник со квалитет што ги освојува најстрогите пазари - од Швајцарија до Австрија и Германија.

„Заум“ ја спојува македонската автентичност со иновативни технологии, одржливи практики и дигитални решенија, создавајќи производ што е здрав и еколошки и глобално конкурентен. Со континуирана поддршка од Швајцарската програма за зголемување на пазарната вработливост - ИМЕ, компанијата изгради мост до реномираниот синџир на супермаркети „Кооп“ (Coop), инвестираше во најсовремени машини за преработка и пакување и го отвори патот за премиум извоз на органски лешници на европските пазари.

„Нелкоски органик фуд“  Приватна архива

 

Но приказната не застанува тука. Преку „Еко лешник“, здружение што обединува над 100 локални фармери, компанијата создава заедница во која знаењето и поддршката се движечка сила. Сега одат чекор понатаму – дигитална трансформација. Во развој е паметна мобилна апликација што им овозможува на земјоделците:
• следење на производството „од нива до трпеза“;
• директна комуникација со агрономи;
• размена на искуства и меѓусебна поддршка; 
• е-водење дневници за органско производство и олеснета сертификација.

„Со оваа апликација сакаме да создадеме интерактивна платформа за знаење и соработка, каде што македонските земјоделци ќе станат дел од една голема дигитална мрежа“, вели Бошко Нелкоски, сопственик и управител на „Нелкоски органик фуд“. „Нашата цел е едноставна, но амбициозна: лешникот од Македонија да стане симбол на квалитет и иновација во Европа.“

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар