Растат земјоделските субвенции, но и увозот на храна - нешто мора да се менува

За две години државната поддршка за земјоделството ќе се зголеми за близу 15 милиони евра и ќе надмине 10 милијарди денари на годишно ниво. Според Националната програма за развој на земјоделството и рурален развој во 2027 година по основ на директни плаќања, поддршка за рурален развој, интервентни плаќања и други програми се предвидени над 162 милиони евра. За годинава, според истата програма, планирани се 148,6 милиони евра.

Најголем дел од зголемената поддршка за земјоделството во 2027 година, исто како и досега, ќе заврши како директни плаќања или т.н. субвенции за земјоделците. По овој основ, на сметките на земјоделците годинава ќе легнат над 109 милиони евра, во 2027 година сумата ќе стигне до близу 120 милиони.

Покрај силна државна поддршка, земјава ги поседува сите важни услови за создавање земјоделска храна, рече неодамна на трибина за состојбите во аграрот министерот за земјоделство Цветан Трипуновски.

„Плодна почва, повеќе од 280 сончеви дена во годината, како и вода како достапен ресурс, па сепак се наоѓаме во положба каде што повеќе набавуваме однадвор отколку што создаваме сами“, рече тој.

Годишно губиме по 10.000 грла говеда

За период од десет години увозот на земјоделско-прехранбени производи е зголемен трипати. Негативниот биланс во 2014 година изнесувал околу 150 милиони евра, во 2023 година надминал 430 милиони евра.

Во вакви околности се наметнува дилемата дали силната државна поддршка се исплати и дали треба да се смени нешто. Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) и минатата недела, по завршувањето на годишниот скрининг, препорача „во секој ребаланс на буџетот, властите да избегнуваат зголемување на трошењето и да се насочат кон намалување на даночните расходи и трансфери (на пример: субвенции во земјоделството)“.

На крајот на минатата година беше извршена среднорочна процена на остварувањата во сите потсектори во земјоделството за период од десет години. Драги Димитриевски, професор на Факултетот за земјоделски науки и храна, кој работеше на процената, во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека дошле до заклучок дека, и покрај растот на поддршката, производството се намалува.

Bloomberg Mercury

„За жал, добивме резултати што кога ги вкрстивме со трендовите на буџетските поддршки (субвенциите), се покажа дека и покрај зголемувањето на субвенциите, производствените капацитети (обработливо земјоделско земјиште и број на добиток) се намалени, што доведува и до намалување на производството. Единствени потсектори во кои има мало зголемување или задржување на состојбата се овоштарството и свињарството. Особено поразителни се податоците за сточарските потсектори (освен кај свињарството). На пример во говедарството бројот на говедата се намалил за околу 100 илјади или во просек по 10 илјади грла годишно“, вели тој.

Да се зголеми поддршката на руралниот развој за сметка на директните субвенции

Една од целите на субвенциите треба да биде обезбедување доволни количества храна за населението. Таа цел не се исполнува и увозот расте. Статистичките податоци за последните три години покажуваат дека во Македонија се зголемува увозот на сè – жито, месо, млеко, јајца.

Димитриевски смета дека ако се зголеми поддршката во руралниот развој за сметка на директните плаќања кон земјоделците, во облик на сегашните земјоделски субвенции, може да се очекува и зголемување на производството на храна.

Македонските мерки се поставени по примерот на мерките во Европската Унија. Постојат два столба – Програма за финансиска поддршка во земјоделството (субвенциите) и Програма за поддршка во руралниот развој – мерки што се насочени кон инвестиции, како набавка на механизација и добиток, подигнување нови насади итн. Со измени во структурата на буџетските поддршки, со зголемување на средствата за рурален развој ќе дојде до модернизација и зголемување на продуктивноста, а со тоа до зголемување на конкурентноста.

„За жал, најголемиот дел од средствата во досегашниот период одеше за субвенции, и тоа и повеќе од 90 отсто. Нашите определби, но и стратегиските цели се поставени така што субвенциите треба да заземат 65 отсто, а преостанатите 35 отсто да одат за програмата за рурален развој. На тој начин ќе се подобруваат и условите за живот во руралните средини и ќе се овозможи запирање на процесот на депопулација на овие средини, а особено на младите, за кои оваа програма предвидува повеќе мерки за нивна поддршка“, вели Димитриевски.

Потребна е сериозна трансформација на системот

Министерството за земјоделство во моментов работи на ревизија на стратегиите и мерките за да се види какви ефекти имаат тие врз земјоделското производство.

„Сите оние проекции што требало Министерството да ги води во текот на годините, да ги насочува земјоделците во делот на земјоделското производство, исто така сериозно изостанаа. Правиме и ревизија на стратегијата што е во Министерството и гледаме дека има сериозни отстапки во делот на тоа како се креирале мерки, дали тие навистина имале ефект врз земјоделското производство“, рече Трипуновски.

Професорот Димитриевски вели дека претстои сериозна трансформација во делот на програмата за финансиска поддршка на земјоделството, односно директните плаќања кон земјоделците.

„Ни претстои сериозна трансформација кон креирање таканаречени производствено неврзани мерки, односно кон тоа мерките да не се креираат по производство, туку по единица капацитет, без разлика што се произведува на тие површини, а одлуките што да се произведува да ги носат производителите во согласност со пазарните движења и подобноста на површините за одредено производство“, објаснува тој.

За да се произведува повеќе храна и да се намали зависноста од скап увоз, потребни се реформи и во земјишната политика што ќе доведат со окрупнување на земјоделското земјиште, консолидација на парцелите и ставање во функција на целокупната почва.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар