Цените ги изедоа платите - со повеќе пари помалку купуваме

Бруто-домашниот производ во третиот квартал од годинава порасна за три отсто. Таквиот раст главно се должи на растот на потрошувачката. Во тој период приватната потрошувачка благо порасна (1,9 отсто), а интензивирана е јавната потрошувачка.

Растот на личната потрошувачка, според податоците на НБРМ, се очекува дополнително да забрза поради „натамошниот раст кај дел од компонентите на расположливиот доход, односно кај платите и пензиите, како и кај кредитите на населението“.

Очекувањата на Министерството за финансии, пак, се дека ваквиот тренд ќе продолжи и во 2025 година. Во буџетот за следната година се наведува дека стапката на невработеност ќе падне на ниво од 11,2 отсто (последниот податок е за вториот квартал годинава и изнесува 12,5 отсто).

Растот на просечната нето-плата се очекува да изнесува 7,5 отсто на номинална основа, односно 5,2 отсто на реална основа. Тоа заедно со зголемените пензии за 2.500 денари во март и натамошниот раст на кредитирањето ќе придонесе за натамошен раст на личната потрошувачка од околу 2,7 отсто во текот на 2025 година, предвидува буџетот за следната година.

Најмногу трошиме на храна

Според статистичките податоци, лани домаќинствата во просек располагале со нешто над 9.000 евра или околу 1.300 евра повеќе споредено со 2022 година.

Од овие пари, просечно домаќинство во 2023 година употребило 5.225 евра, а од нив 5.125 евра биле за лична потрошувачка. Ваквото трошење во 2022 година било за речиси 500 евра помало.

Понатамошната анализа на бројките покажува дека најголем дел од расположливите средства семејствата во Македонија трошат за храна.

Неодамна во разговор за ТВ „Блумберг Адрија“ професорот на Економскиот факултет во Скопје Кристијан Кожески рече дека просечното домаќинство троши околу 40 отсто од расположливиот доход на храна.

„Но посиромашните, оние што заработуваат под просекот, а тоа се околу 30 отсто од домаќинствата, трошат дури 70 отсто од расположливиот доход на храна“, вели Кожески.

Јадеме помалку

Високата инфлација од претходниот период придонесе да се сменат потрошувачките навики. Тоа се гледа по податоците за потрошувачка на основните прехранбени производи. Видливо е дека просечното домаќинство годишно купува сѐ помалку храна и покрај растот на приходите.

И податоците на прометот во трговијата укажуваат на сличен тренд. Прометот за храна и пијалаци се намалува. Позначителен раст има само пред новогодишните празници и во шпицот на туристичката сезона.

И пресметките на ССМ покажуваат дека од минималната месечна кошничка најмногу расте износот за храна. Во ноември вредноста на синдикалната кошничка изнесувала 62.021 денар и била зголемена за 772 денара во однос на октомври. Најголем раст на месечно ниво има токму кај храната, дури 609 од 772 денара. Уделот на оваа ставка во вкупната кошничка изнесува 22.678 денари (36,56 отсто).

Стимулирањето на потрошувачката носи нови ризици

Во пресрет на Нова година, инфлацијата повторно забрза. Во ноември стапката се искачи на 4,3 отсто, а двигател на растот се цените на храната. Во претходниот период Владата ги држеше под контрола цените на основните прехранбени артикли со ограничување на маржите на трговците. Слична мерка се најавува за месецов (од 15 декември 2024 до 15 јануари 2025 година) кога ќе бидат ограничени маржите на околу 900 прехранбени производи од таканаречената новогодишна кошничка.

Народната банка утре ќе одлучува за висината на основната камата во земјава. Податоците за инфлацијата може да влијаат на одлуката на централните банкари. Ризик за инфлацијата останува и натамошниот раст на платите и пензиите.

„Евидентно е дека растот на реалните плати и пензии над нивото на растот на продуктивноста ги зголемува трошоците по единица производ, создава инфлаторни притисоци и ја слабее извозната конкурентност на економијата. Продолженото траење на овие инфлаторни притисоци носи ризици за намалувањето на каматните стапки во еврозоната да не биде проследено со намалување на домашните каматни стапки“, предупреди неодамна Фискалниот совет.

Во 2025 година се проектира да продолжи политиката на стимулирање на домашната потрошувачка, а се претпоставува дека тоа ќе се прелее само врз растот на реалниот БДП. Притоа, не се зема предвид ризикот дека зголемувањето на домашната агрегатната побарувачка исто така влијае на зголемување на цените, сметаат експертите во Советот.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар