Ќе учиме дигитално земјоделство, а има ли каде да го примениме?

Од вештачка интелигенција (ВИ) и роботика до интернет на нештата (IoT) и 5Г. Најновите технологии може да понудат непроценлива поддршка за земјоделците и агробизнисите. Трактори што сами ја обработуваат земјоделската површина, дронови што ги прскаат насадите, машини што самостојно берат и селектираат плодови, па дури и ги складираат соодветно. Благодарение на технолошкиот развој тоа стана новата реалност во земјоделството. Ама само за некого. За нас, на пример, изгледа бајковито.

Но иако бавно, сепак, работите се поместуваат. А од каде ако не од почеток? Имено, од академската 2024/2025 година, за првпат во 77 години постоење на Факултет за земјоделски науки и храна во Скопје (ФЗНХ) се акредитира нова студиска програма, и тоа интердисциплинарни студии по дигитално земјоделство, како единствена од ваков вид во земјава.

Студиската програма е  поддржана од неколку факултети (ФИНКИ, ФЕИТ, Машински факултет, ПМФ) во рамките на УКИМ и претставува предизвик за сите млади што имаат афинитет кон природните науки, областите на информатичката технологија, машинството и автоматизацијата.

„Колегите ќе бидат директно вклучени со нивни предмети што се инкорпорирани во оваа студиска програма. Исто така студентите, покрај теоретска настава, ќе имаат и практична настава. За таа цел на ФЗНХ се опреми и современа дигитална лабораторија опремена со дронови, термокамери, ГПС-уреди, сензори, 3Д-печатачи, агрометеоролошки станици и многу друга опрема што е достапна за студентите и бизнис-заедницата“, објаснува деканот на Факултетот за земјоделски науки и храна, проф. д-р Миле Маркоски.

Проф. д-р Миле Маркоски, декан на Факултетот за земјоделски науки и храна Приватна архива

Од Земјоделскиот факултет се задоволни од бројот на запишани студенти годинава бидејќи има повеќе бруцоши од лани. Оттаму се надеваат дека со заложба на целиот колектив на ФЗНХ ќе продолжи трендот на раст и овој факултет ќе ја зголеми својата популарност. 

Деканот Маркоски вели дека се многубројни предизвиците со кои се соочува агрономската професија, која е на пресврт поради глобалната криза и сè поголемата потреба за производство на храна, во согласност со еколошките стандарди, како што е наведено во зелениот план на ЕУ.

„Примената на новите технологии доведе до фактот дека човекот е сè повеќе менаџер што управува со сите процеси, како во примарното производство така и во процесите на преработувачката индустрија и производството на храна“, вели деканот Маркоски, според кого иако се чини дека тоа не е нешто што може да се проучува, реалноста е сосема поинаква.
„Во земјоделството секогаш ќе има работа, а неговиот развој секогаш ќе се приспособува на потребите на човекот. Токму затоа, повеќе од кога било на државата ѝ се потребни млади стручни кадри земјоделски инженери“, вели деканот.

Дали дигитализацијата на земјоделството може да победи во борбата со климатските промени?

Се соочуваме со сериозни климатски промени, кои влијаат не само на родот туку и на квалитетот на земјоделските производи. Па, се поставува прашањето како дигиталното земјоделство може да помогне во справување со последиците од овој сериозен проблем.

Климатските промени и деградацијата на животната средина се егзистенцијална закана за Европа и светот, смета деканот Маркоски.

„На светот му е потребен систем на одржливо производство на храна што ќе користи земја, вода и други ресурси на поефикасен начин и со тоа ќе ја намали употребата на фосилни горива, што драстично ќе ги намали емисиите на гасови и ќе го намали ефектот на стаклена градина, ќе ја зачува биолошката разновидност и ќе го намали количеството на отпад...“, објаснува деканот, додавајќи дека забрзаниот пораст на населението во глобални рамки, развојот на индустриските и технолошките области и зголеменото искористување на природните ресурси создаваат сериозни еколошки проблеми што се закана за човештвото.

Lourenço Furtado/SLC Agricola

„Затоа, само со примена и комбинација на посовремени технологии од различни области ќе можеме да ги оптимизираме производствените процеси и да ги зголемиме приносите, а истовремено да зборуваме за одржливо земјоделство што ќе обезбеди храна денес и ќе остави простор за идните генерации“, вели деканот Маркоски.

Тој напоменува дека за надминување на предизвиците веќе е развиен концептот на прецизно земјоделство, кој вклучува комбинација на различни области од различни науки, со цел да се оптимизираат приносите, а истовремено да се намалат негативните влијанија врз животната средина.
„Затоа, вложувањата во образованието на младите, науката и истражувањата треба да се приоритет за државата“, заклучува деканот Маркоски.

Колку е реална дигитализацијата на земјоделството во Македонија?

Се чини дека напредната технологија е исто толку фрустрирачка колку што е корисна. Ако ја применуваш, тогаш си конкурентен, во спротивно си надвор од игра. На тоа посочуваат и од Европската Унија во своите излагања, каде што се наведува дека и покрај многуте придобивки од дигитализацијата, таа исто така може да создаде дигитален јаз меѓу оние со пристап до најсовремените технологии и оние што немаат.
„Оваа поделба може да се манифестира на неколку начини, како на пример помеѓу поврзани и исклучени фарми и помеѓу мали и големи земјоделски операции“, посочуваат од Секторот за дигитализација на земјоделството во ЕУ.

Токму тоа се чини дека е најголемиот ризик за македонските земјоделци. Дали ќе успеат да го рипнат јазот што сè уште не е преголем и ќе ги користат благодатите од современите технологии или ќе останат заглавени на долната страна од јазот?

Lourenço Furtado/SLC Agricola

Васка Мојсовска, претседателка на Националната федерација на фармери, вели дека е добро, корисно и убаво да се имплементираат сите тие напредни технологии, но смета дека е прерано да се разговара за тоа, особено затоа што кај нас уште нема ниту сериозно окрупнување на земјоделските парцели, што е предуслов за дигитализација на процесите.

„Прво, ако на пример направиме дигитално наводнување, како ќе се спроведе тоа во пракса ако имаме руинирани водоводни системи, кои во најголем дел се нефункционални, со дефекти, нема вода или водата не доаѓа навреме и постојано. Како ќе зборуваме за дигитално наводнување во такви услови ако немаме вода“, посочува Мојсовска.
Според неа, дигитално наводнување може да се имплементира во Преспанскиот Регион бидејќи земјоделците таму не се зависни од системите за снабдување со вода, туку имаат бунари што самите ги копале и така ги наводнуваат земјоделските површини.

Васка Мојсовска, претседателка на Националната федерација на фармери Приватна архива

„Второ, нема окрупнување на земјоделските земјишта. Нашите земјоделци не се здружени. И сега, ако на пример направиме дигитално прскање за заштита од штетници преку дронови, тоа може да се спроведе само на големи парцели, а не на мали. Еве, да речеме и дека се користат тракторите што ораат сами. Тие може да го прават тоа само на долги парцели, на големи површини. Оттука, рано е да се зборува за дигитално земјоделство“, вели Мојсовска, посочувајќи дека земјоделците во Македонија се соочуваат со други поголеми проблеми, како ниски откупни цени, несигурен пласман, нефункционални водоводни системи, како и климатски промени од кои има огромни штетите врз земјоделството.

„Е, тука на пример дигиталното земјоделство може да биде нешто од корист, но зборуваме за многу предизвици со кои се соочуваат земјоделците. Лично, јас не можам да спроведам дигитално наводнување на моите насади бидејќи немам редовно доток на вода ниту, пак, се знае кога има и колку долго има вода за наводнување. И затоа не можам да инвестирам во дигитализација на процесите“, вели претседателката на Националната федерација на фармери, потенцирајќи дека како земјоделци не се против имплементација на новите технологии во аграрот. Тие се свесни за тоа колку може да се олесни работниот процес, но сметаат дека е неопходно прво да се создадат основни услови за дигитализација на земјоделството, а тоа не зависи од самите земјоделци.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар