.webp){kind=icon}
Македонија, земја со богата земјоделска традиција и поволни услови за одгледување различни култури, сè уште не успева да направи значителен премин кон органско производство. И покрај зголемената глобална свест за здравствените и еколошките придобивки од органската храна, бројот на органски производители во земјава останува релативно низок. Интересот меѓу производителите на храна е многу мал, а за тоа говорат податоците од Државниот завод за статистика, според кои заклучно со 2023 година во цела држава имало само 888 субјекти што се занимаваат со органско производство. Анализираме кои се причините што во Македонија нема раст на органското производство.
Намалено производство кај повеќе култури, овошјето и медот се исклучок
Вкупната површина со растително органско производство на територијата на земјава изнесува 4.215 хектари, што е незначително во однос на вкупните обработливи земјоделски површини во земјава, кои изнесуваат околу 514.000 хектари. Од вкупната површина со растително органско производство, 1.475 хектари се површини на органско производство во премин. Житните култури како органска пченица, пченка и слично се првиот избор на земјоделците за органско производство. Дури 51 отсто или 2.158 хектари во користената земјоделска површина се житни култури.
Но споредно во 2022 година органското производство на житни култури е намалено за 5,6 проценти, фуражните култури бележат пад од 8,4 отсто, додека во производството на органски зеленчук се забележува двоцифрен пад од 42,8 проценти. Единствено овошјето бележи зголемување од 16,4 отсто во претходната година споредено со 2022 година.
Позитивни трендови има и кај производството на органски мед, кое урива рекорди. Производството во претходната година бележи раст од 53,9 отсто споредено со 2022 година, додека бројот на пчелни семејства во истиот период е зголемен за 16,5 проценти.
Многу фактори влијаат на слабиот интерес за органското производство
Слабиот интерес за органско производство е резултат на повеќе фактори, вклучувајќи ги и недоволната едукација на земјоделците, недостигот од млади земјоделци и стравот од потенцијалните трошоци и предизвици што ги носи преминот кон органско производство. Органското земјоделство е производствен систем кај кој се намалуваат и се елиминираат употребата и внесувањето синтетички хемикалии, како синтетички хемиски ѓубрива, пестициди, хормони и регулатори на растењето, како и употребата на генетски модифицирани организми. Еден производител минува три години при преминот од конвенционално во органски производство.
„Млади земјоделци што ја увиделе добрината од органското производство преминуваат на органско производство, но тие се многу малку и за нивен премин е потребно уште многу едукација дека тоа што ќе го добијат е многукратно повеќе отколку со конвенционалното. Со иселувањето на младите, заинтересираноста за обработка на површините што се во руралните средини е сè помала, што овозможува овие површини да се погодни за органско производство, но и за нивна обработка пак се потребни млади“, вели Ѓорѓи Хаџи-Котаров од „Органико логистик“.
Строги критериуми за стекнување сертификат
Процесот за добивање сертификат за органско производство е комплексен и бара постојано придржување кон стандардите и прописите. Според Законот за органско земјоделско производство, сертификација за органско производство врши домашно или странско правно лице што е овластено од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство.
Времето потребно за добивање сертификат за органско производство може да варира во зависност од неколку фактори, вклучувајќи ги големината на земјоделското стопанство, видот на културите и степенот на усогласеност со стандардите за органско производство.
Конвенционалните производи со подостапна цена за купувачите
Младата популација е повеќе заинтересирана за купување органски производи, но сепак повисоките цени за овие производи често ги одвраќаат купувачите. Цените на органските производи се до 30 проценти повисоки од цените на конвенционалните. Целна група на производителите на органска храна се младите бидејќи повеќе користат здрава храна.
„Младата популација, која создава ново семејство и сака децата да ги храни здраво, е позаинтересирана за органските производи. Друга популација, за жал, е таа што веќе почувствувала некои лоши промени во здравјето и целосно го менува начинот на исхрана. Сепак, животниот стандард на луѓето во земјава не им остава простор да купуваат органска храна, која се продава по повисоки цени“, вели Котаров.
Според него, во следните години фокусот треба да биде на зголемување на бројот на сертифицирани органски производители, подобрување на условите за производство и промовирање на органските производи меѓу сите потрошувачи.
