.webp){kind=icon}
Кога производителот на бакар „Фрипорт-МцМоРан“ (Freeport-McMoRan) воведе „драстичен пристап на штедење“ за време на пандемијата, како што го нарече еден аналитичар, финансиската директорка Кетлин Квирк помогна да се намалат капиталните расходи за речиси 30 проценти. Во „Дупонт“ (DuPont), одборот на директори ѝ ја довери задачата на финансиската директорка Лори Кох да ги врати довербата кај инвеститорите и деловната дисциплина. Кристофер Петерсон, како главен финансиски директор во „Њувел брендс“ (Newell Brands), која стои зад брендовите „Шарпие“ (Sharpie) и „Елмерс“ (Elmer's), драстично го намали својот асортиман на производи за да ги намали трошоците.
Сите тие се преселија на врвни позиции во нивните компании во изминатите 18 месеци, дел од трендот во корпоративна Америка да им се препушти управувањето на луѓе што се добри со бројки. Според извршната фирма за регрутирање „Крист Колдер асошиејтс“ (Crist Kolder Associates), 8,4 отсто од компаниите на листата „Ес енд Пи 500“ или „Форчн 500“ на најголемите и најуспешни компании во САД унапредиле финансиски директори во извршени директори во 2023 година, што е рекорден процент, кој се зголемил од 5,8 отсто во 2013 година. Ловците на таленти велат дека во целиот сектор, финансиските таленти се многу барани. Дури и кога финансиските директори не се преселуваат на врвни менаџерски позиции, нивното влијание и престиж растат. Наречете го тоа одмазда на книговодителот. Можеби најистакнатиот неодамнешен пример е случајот на Рут Порат од „Алфабет“. Кога ѝ се придружи на компанијата како главна финансиска директорка во 2015 година, вработените на „Гугл“ ѝ го дадоа прекарот Немилосрдната Рут и се пожалија дека нејзината мисија да внесе дисциплина и фокус ќе ја уништи неформалната култура на технолошкиот гигант. Колкава моќ има стекнато оттогаш покажува податокот дека е унапредена во претседателка и главна директорка за инвестиции.
Фотограф: Крис Ретклиф/Блумберг
Дел од причината за подемот на финансиските директори лежи во нивната репутација како претпазливи лидери што не се ризични во време кога светот е во превирања. Во време на неизвесност, одборите на директори имаат тенденција да се потпираат на доверливо (некои би рекле дури и досадно) лидерство. Силните страни на финансискиот директор ја вклучуваат способноста да управува со сложени прашања, како што се регулаторните предизвици, геополитичките тензии, нестабилноста на пазарот и повисоките каматни стапки, како и да знае вешто да комуницира со Волстрит за сето тоа. „Ова јасно го одразува моменталното расположение во однос на глобалната економија“, вели Тај Вигинс, лидерски консултант на извршните директори.
Движењето за унапредувањето на финансиските директори во извршни директори е, сепак, првенствено симптом на приоритетите што моментално преовладуваат во корпоративна Америка, од кои многу се фокусирани на намалување на трошоците и финансиски инженеринг. Компаниите ги откупуваат своите акции во рекорден број, па „Епл“ во мај објави план за најголем откуп на своите акции што е досега имплементиран. Отпуштањата на компаниите како „Алфабет“, „Амазон“ и „Мајкрософт“ придонесоа за рекорден раст на профитот. „Годината на ефикасност“, најавена од Марк Закерберг во „Мета“, карактеризирана со намалување на бројот на вработени и трошоци, сега го зазеде целото деловно опкружување.
Токму овој начин на размислување - фокусиран повеќе на профитот отколку на растот - ги спречи финансиските директори да се движат нагоре во корпоративната хиерархија во минатото. Меѓутоа, сега кога акцентот на крајната линија е популарен, финансиските директори исто така добија на важност. Оваа промена во расположението најдобро се илустрира со два наслова во „Фајненшл тајмс“, објавени со разлика од 14 години. „Зошто толку малку финансиски директори стануваат извршни директори“, текст објавен во 2010 година (одговорот беше: нивните вештини не се соодветни за оваа улога). Додека во март 2024 година следуваше „Зошто сè повеќе финансиски директори стануваат извршни директори“. (Нивниот опсег е проширен и тие се веќе втори по ранг во компанијата.)
Некои податоци покажуваат дека не секогаш вреди да им се препушти управувањето на луѓе од финансискиот сектор. Гледајќи ги четирите позиции што најчесто се унапредуваат во извршен директор, помала е веројатноста дека финансиски директор што станал извршен директор ќе ги надмине другите во однос на зголемувањето на вредноста на акциите за акционерите, според студијата од 2023 година на директорите на агенциите за регрутирање „Спенсер Стјуарт“. Истражувањето покажа дека во текот на изминатите 20 години само осум проценти од финансиските директори што напредувале на позицијата главен извршен директор ја воделе компанијата до највисокиот квартал од вкупниот поврат на акционерите за време на мандатот на извршниот директор во споредба со остатокот од пазарот. Извршните директори што претходно биле секторски директори, оперативни директори и оние што се искачиле нагоре во хиерархијата со скокање две или три нивоа на управување веројатно ќе постигнат подобри резултати. Следува дека финансиските директори што застанале на врвот имале искуство во водење деловен сегмент во одреден момент од нивната кариера.
За постигнувањето послаби резултати можеби може да се обвини човечката природа. Луѓето се фокусираат на работите што најмногу им одговараат и каде што можат да се истакнат, а тоа за финансиските директори е профитабилноста, што не е изненадувачки. „Финансиските директори мораат да воведуваат дисциплина за извршниот директор да може да се посвети на растот“, вели Клаудиус Хилдебранд, консултант во „Спенсер Стјуарт“, кој го спроведе истражувањето. Кога финансискиот директор ќе биде промовиран во извршен директор има „огромна промена во начинот на размислување“, вели тој.
Извршните директори што доаѓаат од позицијата финансиски директор со текот на времето го приспособуваат својот пристап, но дотогаш штетата веќе може да биде направена. Истражувањето, вели Хилдебранд, покажува дека компаниите предводени од поранешни финансиски директори се изложени на ризик од речиси една милијарда долари помалку од очекуваниот приход поради послабиот раст во текот на првата година од нивното назначување.
Сепак, истражувањето забележува дека многу финансиски директори се успешни лидери на компании и Хилдебранд не тврди дека тие не треба да бидат назначени на челната позиција. Наместо тоа, тој предупредува дека поранешните финансиски директори а сега извршни директори и одборите на директори што ги избираат треба да бидат свесни за предизвиците при преземањето на работата што го повлекува она што студијата го нарекува „финансиски конзервативизам“. „Поранешните финансиски директори а сега извршни директори што рано го препознаваат тоа можат да се приспособат, додека оние што не го знаат тоа може да имаат слаби резултати“, вели Хилдебранд.
Се чини дека сè повеќе одбори ја сфаќаат пораката, па на своите финансиски директори им доверуваат поголеми одговорности и ги ротираат во оперативни улоги, што подобро ќе ги подготви да бидат извршни директори еден ден. На пример, „Таргет“ го унапреди финансискиот директор во главен оперативен директор претходно годинава, а во мај 2023 година „Мацис“ (Macy's) ги прошири одговорностите на својот финансиски директор за да ги вклучи и оние на оперативниот директор.
Поголем ризик за компаниите е тоа што порастот на финансиските директори ја одразува желбата на одборите на директори да го направат кратењето на трошоците приоритет. Низ корпоративна Америка, идеализирањето на ефикасноста стана вообичаено и лесно може да се претвори во превидување на важните нешта, што може да има катастрофални последици.
Нема подобар пример за ова од случајот на „Боинг“. „Тоа е класичен пример за тоа што се случува кога компанијата ја преземаат штедливи луѓе“, вели Бил Џорџ, поранешен извршен директор на „Медтроник“, а сега виш соработник на Бизнис-школата на Харвард. „’Боинг’ имаше четворица извршни директори ориентирани кон финансиите и сега плаќа огромна цена за тоа“.
Трансформацијата на „Боинг“ од компанија управувана од инженери во компанија предводена од сметководители започна во средината на 1990-тите, кога „Боинг“ го купи „Мекдонел Даглас“, а многу поранешни вработени во „Џенерал електрик“ стигнаа до позицијата извршен директор. Сите тие имплементираа голем дел од книгата водена од бројки што ја усвоија како следбеници на Џек Велч: намалување на трошоците, аутсорсинг, отпуштања и откуп.
„Боинг“ ангажира други компании не само за поголемиот дел од производството туку и за одредени сегменти од дизајнот. Акционерите беа наградени со производствен модел што бара помалку капитални инвестиции: како што објави магазинот „Форчн“, помеѓу 2014 и 2020 година компанијата потрошила речиси трипати повеќе за откупување на своите акции отколку за истражување и развој на нови патнички авиони. Критичарите велат дека последиците од постојаното ставање приоритет на профитабилноста пред квалитетот станале катастрофално јасни во 2018 и 2019 година, кога се урнале два авиони „737 макс“, при што загинале 346 луѓе. Оттогаш компанијата продолжи да се бори со проблеми во производството.
Во интервју во 2004 година за „Чикаго трибјун“, тогашниот извршен директор на „Боинг“, Хари Стоуншифер, отворено го кажа она што се шпекулираше: „Кога луѓето ќе речат дека ја сменив културата на ’Боинг’, тоа и беше намерата - да го водам како деловна фирма, а не како одлична инженерска компанија. Тоа е исклучителна инженерска фирма, но луѓето инвестираат во компанијата затоа што сакаат да заработат пари“.
Тука лежи ризикот од тоа што може да се случи кога експертите за бројки ќе ја преземат работата. Компанијата може одеднаш да заборави дека нејзината работа е да направи квалитетен производ, а не само да профитира.
Бет Ковит е колумнистка на „Блумберг опинион“, која ја покрива корпоративна Америка. Таа претходно работеше како писателка и уредничка во списанието „Форчн“.
