.webp){kind=icon}
Растат апетитите на банките за освојување на регионот. Унгарската „ОТП банка“ ја презеде словенечката „Нова кредитна банка Марибор“ (НКБМ), словенечката „Нова љубљанска банка“ (НЛБ) ја презеде српската „Комерцијална банка“, српската „АИК банка“ ја презеде „Еуробанк директна“, а пред тоа и словенечката „Горење банка“. И сопственикот на „АИК банка“, Миодраг Костиќ, се приклучува на австриската „Адико банка“.
Како досега се консолидираше банкарскиот пазар во регионот и како ќе се консолидира?
„Процесот на консолидација е во тек, што беше неизбежно, бидејќи пазарот беше премногу фрагментиран“, коментира Воислав Лазаревиќ, претседател на управниот одбор на „Адико банка Србија“ за најновите аквизиции.
„Мислам дека тоа е природен развој на индустријата“, се согласува Балог Балаш, член на извршниот одбор задолжен за управување со ризик во „ОТП Србија“.
Унгарската ОТП неодамна ги презеде словенечката НКБМ и албанската „Алфа банка“, а тие влегоа и на узбекистанскиот пазар.
„ОТП како групација постојано повторува дека е отворена за проучување можни цели за стекнување на сите пазари“, одговара Балаш на прашањето кои се нивните планови за аквизиција. Поконкретно не може да зборува, но потсетува дека на повеќето пазари каде што работат сакаат да стигнат до лидерска позиција. Тоа сѐ уште не се случило на сите пазари каде што се присутни.
„Во Централна и Источна Европа, каде што големината на пазарот по население, бруто-домашен производ (БДП) и други фактори е слична, на пример во Србија, бројот на играчи треба да биде некаде околу пет или шест за да има здрава средина“, смета Балаш.
Сепак, мислењата во голема мера се разликуваат во однос на потребниот број банки. На пример, според Лазаревиќ треба да има од 10 до 15 банки на пазарот. Да потсетиме дека пред неколку години на српскиот пазар имаше повеќе од 70 банки, а сега има 21. Слично беше и во другите земји од регионот Адрија.
„Процесот на консолидација на банкарскиот систем ќе продолжи“, убедени се од Здружението на банки на Словенија. Додека банките најавуваат само преземања, во „Горење банка“, која е во сопственост на српската „АИК банка“, се многу конкретни - сакаат да достигнат десет проценти пазарен удел. Сегашното учество на таа банка на словенечкиот пазар е 4,9 проценти.
Во исто време, преземањата го зголемуваат пазарниот удел на нивната матична „АИК банка“, која неодамна ја презеде „Србија еуробанк директ“. Во сопственичката структура на австриската „Адико банка“ влезе и сопственикот на „АИК банка“, српскиот претприемач Миодраг Костиќ.
„Немав шанса да разговарам со него за тоа“, коментира Лазаревиќ од „Адико банка Србија“. Костиќ на берзата ги купи акциите на „Адико банка“ и стана седми по големина сопственик на банката, со 5,88 проценти од акциите. „Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека Костиќ моментално нема намера да го зголеми својот удел во банката. „Адико банка“, според Лазаревиќ, не треба да има амбиции за преземања, барем не во Србија. „За нас, органскиот раст е патот што треба да се оди“, вели тој.
Не е новост дека словенечката НЛБ има голем апетит за освојување на балканскиот пазар. Тоа неколкупати го истакна и претседателот на нејзината управа Блаж Бродњак. Не ги кријат амбициите повторно да влезат на хрватскиот пазар. Тоа е единствениот пазар каде што сѐ уште не се присутни.
„НЛБ веќе подолго време испраќа позитивни сигнали до Хрватска. Убедени сме дека од влезот на тој пазар ќе имаат корист и хрватската економија и хрватските граѓани“, коментира Бродњак.
„Но да се потсетиме зошто НЛБ може да има тешкотии во Хрватска - вистински пример за банкарскиот спор меѓу Словенија и Хрватска по распадот на ’Југословенската банка’ на Љубљана“, вели Богомир Ковач, професор на Економскиот факултет во Љубљана.
По независноста, Словенија сакаше да ги прекине сите врски со минатото и со Југославија, објасни тој неодамна.
Примерот на „Нова љубљанска банка“ добро ја евоцира словенечката политичка, национална, економска и деловна идеологија. Старата „Љубљанска банка“ можеше добро да работи во новите околности, но Словенија со уставно право основаше нов економски субјект – „Нова љубљанска банка“. Таа не сакаше ништо да прави со стариот.
„Подоцна имаше голем меѓународен спор, кој стигна до меѓународните судови, и денес не е целосно решен“, вели Ковач.
Да ја погледнеме историјата на банкарските консолидации во регионот.
ВЛЕЗ НА СТРАНСКИ БАНКАРСКИ ГРУПИ ПРЕКУ ПРИВАТИЗАЦИЈА
Банкарскиот сектор во регионот на Западен Балкан помина низ неколку периоди на развој и консолидација. Почетокот на процесот веројатно може да се смета за почеток на приватизацијата во одредени земји. Дури во тој момент во поголем обем се отвори просторот за влез на странски банки во регионот. Тоа претставуваше значителен потенцијал, бидејќи БДП по жител беше значително зад западноевропските земји, па постепеното приближување кон тој стандард се одрази и на брзиот раст на банкарскиот сектор. Гледајќи ја статистиката, постои јасна поврзаност помеѓу нивото на бруто-домашниот производ по жител и износот на банкарските средства по жител, што секако е тренд поттикнат од економскиот развој.
Неколку поголеми банкарски групи што влегоа на пазарите во Хрватска, Македонија, Словенија и во Србија, а и воопшто во земјите од Источна Европа, на преминот од милениумот имаа доверба токму во овој потенцијал за раст на регионот. Државите им го предадоа банкарскиот систем на странски банкарски групи во различни периоди, што беше поврзано со чистењето на лошите кредити по независноста и транзицијата.
Во регионот, Хрватска беше најотворена за странски банкарски капитал, следена од Босна и Херцеговина (БиХ) и Македонија, а подоцна ѝ се придружи и Србија, додека во Словенија најдолго чекаа на вистинска консолидација на странски банки.
Банкарските групи од соседните земји беа најактивни учесници во активностите за аквизиција. На северот од регионот водеа Италија и Австрија, на југ во преземањата се вклучија грчките банки, а повремено, се разбира, се вклучија и некои други европски банкарски групи, на пример од Германија, Франција и од Белгија.
СÈ ПОВЕЌЕ СПОЈУВАЊА И АКВИЗИЦИИ НА БАНКИ НИЗ ЕВРОПА
За да ја разбереме подобро консолидацијата на банкарскиот систем во регионот, треба да погледнеме во историјата. До 2008 година немаше јасен лидер во регионот, но неколку банкарски групи, покрај органскиот раст, добија значителен пазарен удел преку преземања. Иако многу странски банкарски групи беа успешни во однос на бројот на земји и големината на пазарниот удел, во периодот до крајот на 2008 година, австриските „Хипо Алпе-Адрија“ и „Рајфајзен“, како и италијанските „Уникредит“ и „Интеса“, беа најпродорни, а словенечката НЛБ беше меѓу најуспешните. Француската „Сосиете женерал“ и австриската „Фолксбанк“ исто така имаа пропорционално широкораспространето присуство, иако нивните пазарни удели беа помали - помеѓу четири и седум проценти за Французите и меѓу два и четири проценти за австриската банкарска групација. Донекаде специфична улога имаше и германската „Прокредит“, во која како сопственици се јавуваат Меѓународната финансиска корпорација (ИФЦ) и Германската развојна банка (КФВ), а во минатото тоа беше и германската „Комерцбанк“. Банката првенствено се фокусира на малите и средните претпријатија, ги следи принципите на општествено одговорно банкарство и е присутна во Босна и Херцеговина, Македонија, Србија и во Косово. Другите странски банки имаа многу поограничено присуство на пазарот, односно мали пазарни удели. Во оваа група првенствено можеме да ги вклучиме грчките банки и, до неодамна, унгарската ОТП (Országos Takarék Pénztár). Белгиската КБЦ (Kredietbank CERA – Centrale Raiffeisenkas) често се споменува како консолидатор во регионот, кој индиректно играше улога на стекнувач преку НЛБ, со исклучок на Србија. Неуспешното преземање на НЛБ, кое ги ограничи преземањата на КБЦ и во Хрватска, го означи крајот на белгиските соништа за присуство во регионот.
Консолидација не се случи само во регионот туку и на поширокиот простор. Банките „Интеса“ и „Санпаоло ИМИ“ се споија во 2007 година и ја формираа денешната „Интеса Санпаоло“. Така, и денешниот регионален „Уникредит“ не е резултат само на активностите на италијанската банка туку и на присуството на Банката на Австрија и од 2002 година на нејзиниот сопственик, германската „Хипо“ (HypoVereinsbank). Во 2005 година го презеде „Уникредит“, што значеше и преземање на „Сплитска банка“, која беше купена од „Сосиете женерал“ во 2006 година. „Хипо Алпе-Адрија“ во 2007 година доби и нов сопственик, чиј управувачки удел го презеде германската банка „Баерн ЛБ“.
Оцените на финансискиот сектор пред финансиската криза и големиот интерес за купување банки во регионот се одразија и на вреднувањето на преземените банки. До 2005 година, стекнувачите обично плаќаа од еден до двапати повеќе од вкупната вредност на капиталот на банките, а помеѓу 2005 и 2007 година тие вреднувања се зголемија меѓу два и четири пати, па дури и повеќекратно.
КРИЗАТА ГИ ЗАПРЕ РАСТОТ И КОНСОЛИДАЦИЈАТА НА БАНКИТЕ
Во 2008 година полека се смируваа активностите за купување главно на поголемите банкарски групи во регионот. Финансиската криза постепено ги зафати сите банки, но „Баерн ЛБ“ и КБЦ, кои беа изложени на американски обврзници за недвижности, првично покажаа најголема ранливост. Двете банки на сличен начин го завршија поглавјето на своето присуство во регионот. На крајот на 2009 година „Хипо Алпе-Адрија“ ѝ ја продаде „Баерн ЛП“ на австриската држава за едно евро, а во 2013 година КБЦ ѝ го продаде својот удел во НЛБ на Република Словенија за симболични 2,8 милиони евра. Австрија се ослободи од „Фолксбанк“ во 2012 година, а една година подоцна Словенија ги национализира НЛБ, НКБМ и „Абанка“, кон кои беше приклучена „Банка Целје“.
Во наредниот период, државните интервенции доведоа до нов бран на приватизации и отворање на вратите за нови играчи. Руската „Сбербанк“ ја презеде „Фолксбанк“, регионалната мрежа на банки „Хипо Алпе-Адрија“, која стана денешната „Адико банка“, ја купија „Адвент интернешнл“ и Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), словенечката НКБМ потоа ја презеде „Аполо глобал менаџмент“со помош на ЕБОР и го искористи заминувањето на „Рајфајзен“ од словенечкиот пазар.
Слично на гореспоменатата „Рајфајзен“, другите банкарски групи во регионот постепено почнаа да ја преиспитуваат својата стратегија за присуство во одредени земји. Најочигледен промет има „Сосиете женерал“ во Хрватска („Сплитска банка“), Србија, Црна Гора, Македонија („Охридска банка“) и Словенија (СКБ - „Становањско-комунална банка“). Освен македонската банка, која ја презеде „Ерсте“(„Штеирмаркише Шпаркасе“), сите други банки ги презеде унгарската банкарска групација ОТП. Таа во 2017 година го искористи трендот на заминување на грчките банки и ја презеде „Војводинска банка“ од „НБГ“ (Ethnikí Trápez tis Eládos).
Покрај „ОТП банка“, меѓу најактивните во регионот беше и српската холдинг-компанија „МК груп“, во сопственост на Миодраг Костиќ, која освен во банкарската индустрија е присутна и во земјоделството и туризмот. Костиќ во периодот по 2014 година го искористи и заминувањето на грчките банки од Србија. Тој го започна својот налет во банкарскиот сектор со понуда да ги купи акциите на српската „АИК банка“, чии акции подоцна беа продадени од грчката „Трапеза“ (Trápeza Piraiós). Следуваше преземањето на „Јубанка“ од грчката „Алфа банка“, а минатата година и „Еуробанк директна“, која ја продаде „Еуробанк Ергасијас“.
„Еуробанк“ ја купи гореспоменатата српска банка дури во 2021 година и ги придружи своите операции во Србија на „Директна банка“, создадена со консолидација на „Креди банк“ (Credy Bank) на словенечката НКБМ, српските делови на грчката „Трапеза“и „Финдоместик банка“ на француската БНП (Banque Nationale de Paris). „МК груп“ исто така ја искористи можноста да влезе во словенечката „Горењска банка“, односно нејзиното подоцнежно преземање. Откако ја загуби битката за споменатата словенечка банка, „Аполо“ се фокусира на преземањето и спојувањето на „Абанка“ со НКБМ, а оваа година единствената банка заврши во рацете на унгарската „ОТП банка“. Меѓу другите релативно свежи трансакции се издвојува преземањето на српската „Комерцијална банка“, со што значително се зголеми пазарниот удел на „Нова љубљанска банка“, како и заминувањето на француската банка „Кредит Агрикол“, чие работење во Србија го презеде австриски „Рајфајзен“.
Споменатата консолидација беше дополнително засилена минатата година со санкциите против руската „Сбербанк“. Поради исклучувањето од системот СВИФТ, државните регулатори беа принудени да ѝ ја продадат банката на споменатата банкарска групација. Словенечкиот дел ѝ се приклучи на „НЛБ групацијата“, српскиот дел го презеде „АИК банка“ на „МК груп“, хрватскиот дел го презеде „Хрватска поштанска банка“ (ХПБ), а „Нова“ и „АСА банка“ ги поделија руските банкарски операции во Босна и Херцеговина.
Различни настани, а особено ограничениот избор на стекнувачи, влијаеја и на вреднувањето на продадените банки по финансиската криза. За разлика од златните времиња, кога вредностите се пресметуваа како множители на капиталот, просечното вреднување во деценијата по кризата беше приближно половина од книговодствената вредност. Голем број „природни стекнувачи“ на регионалните банки се обврзаа да ги исчистат своите биланси по кризата на ПИИГС (Португалија, Италија, Ирска, Грција и Шпанија). Дополнителна причина за воздржаноста на купувачите беше квалитетот на кредитните портфолија, што особено се однесуваше на словенечките банки и „Хипо Алпе-Адрија“. Во последниве години околностите се подобрија и портфолијата беа
исчистени, така што потенцијалот на регионот се подобри, а регулативите и ниските каматни стапки ги принудуваат банките да ги здружат силите. Овој тренд е видлив и на пазарот. Ако ја исклучиме продажбата на мрежата на „Сбербанк“ во 2022 година, вреднувањата почнаа да се подобруваат од 2019 година и се просечно помеѓу 0,7 и 0,9 пати поголеми од книговодствената вредност во последните три години.
ПА, КОЈА БАНКА Е НАЈГОЛЕМА НА БАЛКАНОТ?
Споменатите преземања и заминувања на одредени банкарски групи од регионот донекаде ги измешаа картичките и кога станува збор за пазарните удели. Притоа, обично се гледаат уделите на средствата со кои управува одредена банка во банкарскиот систем на одредена земја. Алтернатива може да биде учеството на заемите во однос на сите небанкарски заеми, но тоа е помалку значајно од гледна точка на депозитите. Во минатото, странските банкарски групи можеа подобро да го искористат депозитниот потенцијал преку докапитализација и често додаваа други извори на финансирање достапни во рамките на своите групи.
Најочигледен е подемот на „ОТП банка“, но зајакнаа и некои други банкарски групи, како „Нова љубљанска банка“ и „Ерсте“, а треба да се спомене и „МК груп“, особено како дел од консолидацијата на српскиот банкарски пазар. Сепак, одредени банки заминаа - некои како резултат на промена на стратегијата („Сосиете женерал“ и грчките банки), додека други беа принудени да го сторат тоа поради меѓународните санкции („Сбербанк“, т.е. поранешната „Фолксбанк“). Акциите до одреден степен се менуваа поради големите отписи, трансферот на средства во лоши банки, продажбата на портфолија и национализацијата.
ИДНИНАТА
Тенденцијата на консолидација ќе продолжи, бидејќи одредени банкарски групи на одредени пазари сè уште имаат ниски пазарни удели што го спречуваат оптималниот обем на работење. Во однос на понудата, на пазарот за преземање би можеле да се појават помали банки, а некои од нестратегиските сопственици на финансиски банки би можеле да се повлечат од регионот. Во овој контекст, во одреден момент би можел да се појави интерес за преземање на „Адико банка“. По повлекувањето на „Адвент“ и ЕБОР, кои ја купија банката од Република Австрија, гореспоменатите сопственици излегоа од инвестицијата во 2019 година преку иницијална јавна понуда на акции на Виенската берза. Иако австриската банка има низок пазарен удел, евентуалниот стекнувач би забележал и значајни позитивни ефекти од „лошата волја“ при тековното вреднување.
Светската финансиска криза и европската должничка криза беа многу јасни пресвртни точки во однесувањето на странските банкарски групи во регионот Адрија, а на сегашните размери одредени банки можеа да ги преиспитаат својата стратегиска позиција и присуство во регионот. Во секој случај, има многу простор и причина за натамошна консолидација на банкарскиот систем во регионот.
КОНСОЛИДАЦИЈА НА БАНКАРСКАТА ИНДУСТРИЈА ДО КРАЈОТ НА 2008 ГОДИНА: ПОГЛЕД НАНАЗАД
Хрватска: Брза приватизација на најголемите банки
Во Хрватска, во првата фаза до 2007 година, најактивни беа италијанските банкарски групи „Уникредит“ („Загреб банка“) и „Интеса“ („Приводна банка Загреб“), додека „Баерн ЛБ“ („Риека банка“) и „Хиповерејнсбанк“ („Сплитска банка“) направија нешто помали преземања. По големите загуби и државната интервенција, „Риека банка“ заврши во рацете на австриската групација „Ерсте“, а преземањето на „Уникредит“ на „Хиповерејнсбанк“ поради преголемиот пазарен удел значеше присилна продажба на „Сплитска банка“, па на пазарот влезе и француската банкарска групација „Сосиете женерал“. На почетокот на финансиската криза, на хрватскиот банкарски пазар доминираа гореспоменатите четири банкарски групи – „Уникредит“, „Интеса“, „Сосиете женерал“ и „Ерсте“, кои го добија својот удел на пазарот преку преземања, и „Рајфајзен“, која го изгради своето присуство преку органски раст. Меѓу гореспоменатите играчи треба да се вклучат и „Хипо Алпе-Адрија“ (денешна „Адико“), која го засили своето присуство во Хрватска со преземањето на „Славонска банка“, и ОТП, која ја презеде „Нова банка“ во 2005 година.
Босна и Херцеговина: Пазарот првично беше окупиран од австриски банки
Во однос на брзината на пенетрација на странски капитал во банкарскиот сектор, по Хрватска следува Босна и Херцеговина, каде што странските банкарски групи управуваа со повеќе од 80 отсто од сите средства на банките до 2004 година. Најактивна беше „Уникредит“, која доби пазарен удел главно преку влегувањето во „Загребачка банка“, која е сопственик на „Загребачка банка БХ“ и „Универзална банка Сараево“, а потоа и со купување на „Хиповерејнсбанк“, која управуваше со „Централната профитна банка“ и „Нова бањалучка банка“. Активни беа и други италијански и австриски банкарски групи. „Рајфајзен“ беше првата што ја презеде „Маркет банка“ во 2000 година, „Интеса“ ја купи „УПИ банк“ и се натпреваруваше за „АБС банк“, која пак беше купена од „Ерсте“ во 2006 година. Словенечката НЛБ се засили и со преземањето на „Комерцбанк“,„Тузланска банка“, „ЦБС банка“, „Развојна банка Југоисточна Европа“ итн. Преку консолидација се прошири и „Хипо Алпе-Адрија“, поточно со преземање на „Ауро-банка“, а подоцна и „Кристал банка“.
Македонија: Две од трите најголеми банки во рацете на Словенците и на Грците
Македонија беше активна и во отворањето на банкарскиот пазар за странци, а учеството на странските средства во банките се зголеми од 11 проценти на повеќе од половина. Во исто време преовладуваше грчкиот капитал – „Кредитна банка“ беше преземена од „Алфа банка“, „Стопанска банка“ од „Националната банка на Грција“, а мнозинскиот удел во
„Тутунска банка“ го купи „Нова љубљанска банка“. До првата половина на 2008 година, на пазарот влегоа и други странски банки преку аквизиции - бугарската Централна кооперативна банка презеде две помали македонски банки, за тоа време „Ерсте“ доби приближно три проценти пазарен удел со преземањето на „Инвестбанк“ АД Скопје, а подоцна од „Сосиете женерал“ ја презеде „Охридска банка“.
Србија: Фрагментиран пазар без јасен лидер
Отворањето на српскиот банкарски пазар за странци беше малку одложено, што можеме да им го припишеме пред сѐ на меѓународните санкции. На пазарот влегоа странски банки, но консолидацијата на банките со влез на странски капитал почна да се случува дури по 2004 година. Најактивни беа италијанските, австриските и грчките банки. Во текот на 2005 година Грците станаа сопственици на четири банки, а по две отидоа во рацете на Австријците и Италијанците. Меѓу поголемите трансакции беа онаа на „Делта банка“, која ја презеде „Интеса“, „Јубанка“ во која влезе „Алфа банка“, „Новосадска банка“, која ја купи „Ерсте“, и „Континентал банка“, која ја купи „Нова љубљанска банка“. И во следните години странските банки го консолидираа пазарот. На пример, НЛБ ги додаде во своето портфолио косовските БРК и „Касабанк“, ОТП подоцна ги додаде во своето портфолио „Кулска“ и „Цептер банка“, а практично сите големи грчки банки стекнаа пазарни удели преку преземање: НБГ, „Еуробанк Ергасијас“, „Трапеза Пираиос“ и „Алфа банк“. Во консолидацијата во помала мера се приклучи и „БНП Парибас“, кој дојде во српската банка „Финдоместик“ откако во 2009 година, по постепеното преземање на италијанската „Финдоместик“ од „Интеса“, ја вклучи и нејзината српска подружница, основана во 2005 година со преземање на српската „Нова банка“ во своето портфолио. Ако на тоа се додадат „Кредит Агрикол“, „Уникредит“ и КБЦ, кои влегоа преку преземања, како и на пример „Рајфајзен“, „Сосиете женерал“ и „Хипо Алпе-Адрија“, кои органски се проширија, јасно е дека пазарот на почетокот на финансиската криза беше многу неконсолидиран и без јасен лидер.
Словенија: Трговијата со отворање кон странски капитал ја запре приватизацијата на банките
Од земјите во регионот, Словенија најдолго ги држеше банките во домашна, државна сопственост, па странските банки долго време не успеваа да добијат поголем пазарен удел. Тоа беше последица пред сѐ на домашната администрација на поголемите банки, како НЛБ, НКБМ, „Абанка“ и „Горење банка“. Слично како и во другите земји, вратата за странски акционерски капитал се отвори по 2001 година, кога „Сосиете женерал“ влезе на пазарот со преземање на СКБ. „Санпаоло ИМИ“ (од 2006 година „Интеса“) ја купи „Банка Копер“, а „Рајфајзен“ ја купи „Крекова банка“. Тогаш белгиската групација КБЦ доби нешто повеќе од една третина од уделот во најголемата „Нова љубљанска банка“, но во тој момент беше стопирана продажбата на банки и државни средства на странци. Меѓутоа, додека во другите земји од регионот странските банкарски групи многу брзо стекнаа значителни пазарни удели, учеството на странските банки во Словенија на почетокот на финансиската криза изнесуваше помалку од една третина од сите средства на банките. Освен трите споменати банкарски групи, на пазарот се најдоа и „Уникредит“ и „Хипо Алпе-Адрија“, кои органски пораснаа.
МАЛО ИНТЕРВЈУ: ЗАД КУЛИСИТИЕ НА СПОЈУВАЊАТА НА БАНКИТЕ
„Од почетокот на интеграцијата, 500 вработени помалку“
Што се случува кога две банки или компании ќе се спојат под ист покрив? Во април годинава НЛБ ќе ја одбележи годишнината од спојувањето на „НЛБ банка Белград“ со „Комерцијална банка“ во Србија. За заткулисната интеграција разговаравме со претседателот на управниот одбор на „НЛБ комерцијална банка“, Властимир Вуковиќ.
„Синергии се создаваат практично секој ден“, ни рече тој во разговорот што го имавме на бизнис-форумот во Копаоник. Годишнината ќе ја одбележи на работа, вели тој. Последица на оптимизацијата и реорганизацијата е намалување на бројот на вработени.
Властимир Вуковиќ/НЛБ Комерцијална банка
Кои беа предизвиците на таа интеграција? Каква е приказната зад сцената?
Како прво, многу добро се организиравме. Интеграцијата ја извршивме во годината на ковид, кога тимови од различни банки секојдневно комуницираа од далечина, без да се видат воопшто. Се видовме физички на нашата забава по интеграцијата и тоа беше исклучително трогателна средба. Имавме различни сценарија за да бидеме што подобро подготвени на големиот интеграциски ден. Кога нешто не функционираше, баравме решенија за подобрување на процесите. Но, да бидам искрен, многу добро бевме организирани. Имавме повеќе сценарија што ги одигравме, па можевме релативно брзо да ги решиме тешкотиите во интеграцијата. Низ тој процес научивме многу и пораснавме сите заедно како тим. Многу добро ги вклучивме вработените од „НЛБ банка Белград“ во „Комерцијална банка“. Да резимираме - зад сцената имаше многу работа, посветен тим и ненормално висока енергија.
Што навистина се случуваше зад сцената? Веројатно не помина сè сосема мазно?
Направивме и некои конкретни работи. На пример, четири месеци пред интеграцијата, продажните тимови ги префрливме во банката, така што немаше удвојување на продажбата. Вработените во секторот за мали, средни и големи претпријатија и земјоделство веќе се префрлени во „Комерцијална банка“. Тоа се случи во јануари, најтивкиот месец за продажба, а не во мај, кога продажбата е најинтензивна. Тоа беше една од работите што ги имплементиравме поинаку од другите.
Во регионот се случуваат големи преземања. Што би го советувале претседателот на менаџментот на банка што била или ќе биде преземена?
Прво и основно, на почетокот треба да се дефинираат јасни работни правила и области на одговорност. Ако ја имате таканаречената „одговорност од една точка“, односно ако некој е одговорен за одредени операции и ако луѓето вклучени во тој процес ја разбираат активноста во целиот процес на интеграција, тимот може да биде посветен и да знае што се прави. Ако секој работи само на еден дел од целиот процес, тоа е рецепт за неуспех. Би советувал прво јасно да се поделат улогите во тимот за да има отворена и транспарентна и навремена комуникација. Ако нема такво нешто и има страв и несигурност, гласини, импровизации, тогаш едноставно е тешко да се спроведе интеграцијата на најдобар можен начин.
Отпуштања веќе беа најавени минатата година за време на интеграцијата. За колку се намалил бројот на луѓе во тоа време?
Од почетокот на интеграцијата, бројот на луѓе е намален приближно за 500. Како одговорен работодавец, во текот на интеграцијата многу јасно ги предложивме идните планови и перспективи за работа во банката. Им овозможивме и преквалификација, како и промена на работното место. За оние што, и покрај сите можности што им ги понудивме, сè уште сакаа да ја градат својата кариера надвор од нашата банка, обезбедивме специјални програми за доброволно заминување, со конкурентни испратнини и сеопфатна поддршка, почнувајќи од стручни совети до помош во процесот на напуштање на банката. Од почетокот на интеграцијата до денес, рационализацијата се одвиваше исклучиво доброволно и по иницијатива од вработените.
Текстот го преведе Владимир Николоски
