.webp){kind=icon}
Големи беа очекувањата на аукцијата на која во април годинава беа понудени еден пар патики на Мајкл Џордан, за кои аукциската куќа „Сотби“ процени дека ќе ги продаде по цена од два до четири милиони долари. Анонимен купувач однапред се согласил да плати претходно договорена цена за носените патики „ер џордан“ (станува збор за „неотповиклив понудувач“ според аукцискиот јазик). Единственото прашање беше колку луѓе ќе се обидат да ја победат таа цена. Се покажа дека одговорот е нула.
Патиките беа продадени по првата понуда за 1,8 милион долари. Вклучувајќи ги хонорарите на аукциската куќа, вкупната цена на патиките достигна 2,2 милиони долари, што едвај ја надмина најниската процена, но сепак стана светски рекорд на аукција.
Добре дојдовте во светот на колекционерските предмети од врвна класа во 2023 година, каде што високите, понекогаш рекордни цени за автомобили, сувенири, часовници и чанти не успеаја да ја прикријат непријатната реалност: додека каматните стапки растат и економијата слабее, овој пазар забавува.
Економската нестабилност низ светот „ќе има ефект на пазарот на колекционерски предмети во следните шест до девет или 12 месеци“, вели Сара Вилерсдорф, управна директорка, партнерка и глобална шефица за луксуз во „Бостон конслатинг груп“ (Boston Consulting Group).
Падот на цените на овие предмети е веројатно неизбежен. Речиси како и секоја друга категорија на луксуз, вредноста на колекционерските предмети вртоглаво порасна во раните години на ковид, кога луѓето имаа многу пари и немаа каде да одат. Сега парите се поскапи, а потрошувачите трошат на различни работи: откако ќе платат за автомобил, скапа сметка во ресторан и уште поскап одмор, втор „ролекс“ или петта чанта имаат помал приоритет.
Сепак, забавувањето на овој пазар е во спротивност со она што некогаш беше главна причина за купување колекционерски предмети. Имено, носените часовници и чанти, како и колекционерски картички, порано служеа како заштита од берзата.
„Дефинитивно видовме дека тој пазар се движи повеќе во тандем со берзата“, вели Роб Петроцо, коосновач на сајтот „Рели“(Rally), каде што луѓето можат да купуваат и продаваат акции од сè, па дури и од „ламборџини“ или часовниците „одемар пиге“ (Audemars Piguet).
„Оваа нова генерација на инвеститори созреа за време на пандемијата на ковид, кога заработката од 20 проценти за една недела беше нормална“, продолжува тој. „Но сега гледаме дека луѓето разбираат дека работите не одат баш на подобро. Тие почнуваат да поставуваат прашања и да истражуваат повеќе“.
Иако експертите во овој сектор не беа толку оптимисти во претходните години, малкумина се сомневаат во долговечноста на колекционерските предмети - продавниците за препродажба ги нормализираа купувањето и продавањето употребувани стоки, а помладите генерации земаат здраво за готово дека луксузните предмети треба да се купуваат, потоа да се продаваат, а потоа повторно да се купуваат. Приходите од препродажба се очекува да пораснат на 47 милијарди долари до 2025 година, од 15 милијарди долари во 2022 година, според извештајот на „Мекинси“ за состојбата на модата за 2023 година.
„Мојата хипотеза е дека дури и ако има поголемо забавување од она што го видовме, тоа во суштина ќе биде краток удар по кој пазарот ќе продолжи да расте, така што премиите ќе останат на долг рок“, вели Вилерсдорф.
Автомобили
Пазарот на колекционерски автомобили се пресели во неутрална зона. „Вестите не се толку добри како што беа пред една или две години“, вели Брајан Раболд, потпретседател во „Хегери“. „Целиот пазар почнува да забавува. Тоа не значи дека се намалува, но кривата на раст се приближува до нула“. Вљубениците во автомобили, богати и сиромашни, можат да се утешат со фактот дека не се сами: оваа прогноза важи за сите сегменти на пазарот, вели тој, без разлика на буџетот.
Илустрација: Сиси Ким
До одреден степен, ова забавување е и очекувано. „Просечниот колекционер што купува за задоволство веројатно веќе купил нешто во последните три години“, вели Раболд. „Сега тој вели: ’Можеби треба само да уживам во она што го имам’. Наместо да инвестира во нешто ново, тој инвестира во она што е веќе во неговата гаража“. Гледајќи напред, тој предвидува „помалку нестабилност, малку повеќе забавување, а потоа перформанси како што беа порано (пред пандемијата) ако нема некој голем шок“.
Лесниот профит, со други зборови, е минато. Просечната цена на „бмв м3 е30“ од 1987-1991 година би можела да скокне од околу 56.000 долари во 2020 година на околу 83.000 долари во 2023 година, но веројатно нема да скокне за 50 проценти повторно за три години. Луѓето што влегоа на пазарот за време на пандемијата на ковид, додава Раболд, не разбираат дека она низ кое штотуку поминавме е без преседан. „Многу е невообичаено цените на автомобилите да скокаат за 10 проценти месечно во текот на две години.
Вино
Примарниот пазар на вино има проблем: неговите клиенти изумираат. „Оние под 60 години се помалку заљубени во вино отколку оние над 60 години“, според извештајот за американската винска индустрија, кој беше многу ценет, од сега веќе непостојната банка „Силикон валеј“. „Тоа значи дека потрошувачот што е посветен на виното и кој повеќе троши на него се заменува со потрошувач што пие повеќе видови алкохолни пијалаци и е помалку ориентиран кон вино“.
Сепак, се чини дека на секундарниот пазар му оди подобро. Од 2020 година, Liv-ex Fine Wine 100, индексот на најтргувани фини вина, порасна за околу 40 проценти. „Имавме рекордна година“, вели Ив де Лоне, шеф на северноамериканските винарници на „Сотби“.
„Првата половина од оваа година ќе биде одлична, а втората половина од годината изгледа доста добро“, вели тој.
Илустрација: Сиси Ким
Отпорноста на аукцискиот пазар на вино ја припишува на тоа што е многу потесен и поскап од поширокиот пазар на вино.
„Количините се помали, а изборот е одличен. Овие вина се внимателно одбрани во однос на производителот, бербата и форматот. Има момент на недостиг.“, вели тој.
Тоа е можеби точно, но индексот Liv-ex Fine Wine 50, кој опфаќа помалку врсти падна за 0,7 проценти во текот на првиот квартал од оваа година.
„Тоа е долгорочна игра. Во зависност од регионот, потребни се најмалку пет години за да бидете сигурни дека ќе имате добар поврат“, вели де Лоне.
Чанти
По години раст на цените на носените чанти од брендови како „Шанел“, „Гучи“, „Хермес“ и „Луј Витон“, страницата за препродажба „Рилрил“ (RealReal) објави дека почнала да забележува забавување. Чантите на „Луј Витон“ претрпеа најголем пад од 20 проценти на годишно ниво во четвртиот квартал од 2022 година, покажуваат податоците на страницата. „Гучи“ не заостануваше со пад од 17 проценти во истиот период.
„Наместо да инвестираат во ултралуксузни класици, многу потрошувачи бараат попристапни трендовски опции“, се вели во извештајот за луксузните пратки за 2023 година, каде што се наведени примери за поевтинување кај брендови како „Барбери“, „Миу, Миу“ и „Валентино“.
Илустрација: Сиси Ким
Сепак, на врвот на пазарот, купувачите остануваат бестрашни. „На минатомесечната распродажба се продаде сè, што беше навистина феноменален резултат“, вели Рејчел Кофски, меѓународна шефица за чанти и додатоци во „Кристи“.
„Секако дека не можам да зборувам за други места, но мислам дека нашиот успех има голема врска со филтрирањето на стоката. Ги избираме најдобрите, исклучително ретки парчиња. За такви парчиња (како, да речеме, ретката крокодилска чанта „хермес кели“), секогаш има публика“, вели Кофски.
Ваквите резултати не се ограничени само на „Кристи“. Чантите во „Сотби“ во Хонгконг имаа стапка на продажба од 91 процент во април, при што половина од продадените парчиња ги надминуваат нивните горни процени.
Спортски сувенири
„Колекционерите избираат сигурни опции во полето на картички и други спортски ефемери“, вели Петроцо од „Рели“. „На почетокот на 2022 година, тие може да имаат акции во 15 предмети“, вели тој. „Тоа беше мешавина од поризични средства и посигурни работи.“
Сега, вели тој, тие имаат помалку средства и се фокусираат на сигурни опции. „Тоа може да бидат од три до седум предмети, како на пример картичка на Мики Мантл“, вели тој.
Илустрација: Сиси Ким
„Сè што се однесува на спортот пред 1980 година оди добро“, забележува тој. Бејзбол-картичката Goudey #144 на Бејб Рут од 1933 година вредеше 77.000 долари кога беше објавена на страницата, а моментално вреди околу 278.000 долари, што претставува зголемување од 263 проценти. Генерално, сепак, оваа област исто така се чини дека забавува. Прегледот на пазарот за 2022 година од истражувачката компанија „Алтан инсајтс“ (Altan Insights Inc.) покажа дека шестцифрените продажби се намалиле за 17 проценти на годишно ниво во четвртиот квартал, а делумната сопственост на спортски картички и сувенири паднала за 35,9 проценти кај картичките и за 26,7 проценти кај сувенирите во 2022 година во споредба со една година порано. Во друг извештај објавен подоцна, „Алтан“ сугерира дека 2023 година би можела да биде добра година за „ретките предмети“, иако може да има пад за оние што не се толку ретки или посакувани.
Часовници
Изминатите неколку месеци не беа најсјајни за колекционерите на часовници, барем не за оние што ја следат вредноста на нивните часовници од месец на месец. Извештајот за пазарот на часовници за март на „Хроно 24“ (Chrono24) проценува дека колекционерите изгубиле просечно 5,3 проценти од вредноста на часовникот во споредба со една година порано.
Илустрација: Сиси Ким
„Во согласност со општиот тренд, колекциите со натпросечна вредност паднаа натпросечно, бидејќи падот најтешко го погоди врвот на пазарот на часовници“, се наведува во извештајот.
Сепак, вкупните добивки за многу колекционери го намалуваат неодамнешниот пад. Часовниците следени од „Хроно24“ што биле купени во последните 10 години вредат во просек 29 проценти повеќе. Вилерсдорф од БСГ сугерира дека се очекуваат долгорочни позитивни приноси за одредена група брендови. Таа одби да ги именува тие брендови, но големите играчи како „Ролекс“ и „Патек Филипе“ се силни конкуренти. „Се очекува пазарот да остане доста силен“, вели таа. „Тоа нема да биде силно според сите критериуми, но ќе биде управувано од моќни брендови и некои други атрактивни независни брендови“.
