Колку е блиску Иран до нуклеарно оружје?

Ескалацијата на конфликтот меѓу Иран и Израел повторно го насочи вниманието на светот кон нуклеарните амбиции на Иран и прашањето дали е способен да лансира атомско оружје. Иран почна да го засилува своето производство на нуклеарен материјал во последниве години, откако САД го напуштија договорот според кој Техеран ги ограничи своите нуклеарни активности во замена за олеснување на санкциите. Денес земјата веројатно е во можност да произведе количество збогатен ураниум што е потребно за бомба за помалку од една недела. Сепак, и натаму мора да го совлада процесот на претворање на горивото во оружје за да произведе оперативен уред способен да погоди далечна цел.

Како Иран ги собра материјалите за бомба

Според историскиот договор од 2015 година, Техеран вети дека во текот на 15 години нема да збогатува ураниум над 3,7 отсто, концентрацијата на фисилниот изотоп ураниум -235 (U²³⁵) потребен за нуклеарните централи. Исто така вети дека ќе ги ограничи резервите на збогатен ураниум на 300 килограми, или околу три отсто од количеството што го чуваше пред договорот.

Според инспекторите на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), Иран ги почитувал условите од тој договор кога САД го напуштиле договорот во 2018 година, под водство на тогашниот претседател Доналд Трамп. Во тоа време ограничувањата на напорите на Иран за нуклеарно збогатување значеа дека ќе му требаат години за да произведе доволно материјал за лансирање нуклеарно оружје.

Почнувајќи една година откако САД го напуштија договорот и повторно ги воведоа санкциите, скратувајќи ги за Иран ветените економски придобивки, Техеран почна да ја засилува својата програма. Има акумулирано доволно збогатен ураниум за да направи неколку бомби доколку лидерите одлучат да го прочистат тешкиот метал до ниво од 90 проценти што вообичаено се користи во оружјето. Уште повеќе, не само што се врати на збогатување од 20 отсто туку за првпат напредуваше до 60 отсто, ниво на чистота за кое МААЕ вели дека технички не се разликува од горивото за оружје.

Нуклеарниот инвентар на Иран постојано расте. Резервите на 20 отсто збогатен ураниум се зголемија за 145 килограми во последниот квартал.

Важноста на збогатувањето

Добивањето материјал потребен за да се предизвика атомска фисија е најтешкиот чекор во процесот на производство на нуклеарна енергија или бомби. Земјите треба да развијат индустриска инфраструктура за производство на изотопи U²³⁵, кои сочинуваат помалку од еден процент од материјата во ураниумската руда, но се клучни за одржување на верижната реакција на фисијата.

За одвојување на материјалите се користат илјадници центрифуги, кои се вртат со брзина на звукот. МААЕ ги следи промените на ниво на грам во резервите од ураниум низ светот за да се осигури дека не се пренасочува кон оружје.

Иран отсекогаш тврдеше дека се залага за нуклеарна енергија, а не за нуклеарно оружје, но светските сили се сомневаат во тоа тврдење.

Земјата има изградено подземни објекти засилени со челик на двете главни локации за збогатување во Форд и Натанц, што го отежнува нивното целење при воздушен напад.

Предуслови за лансирање иранско нуклеарно оружје

Покрај фисилниот материјал, на Иран му треба механизам за бомби и начин за испорака. Иран веројатно веќе има техничко знаење за производство на едноставен имплозивен уред со склоп на оружје како оној што го фрлија САД над Хирошима во 1945 година. Ирански пилот ќе мора да преживее упад на непријателска територија за да го лансира. Како алтернатива на тоа, хардверот може да се испорача во контејнер што се испраќа по копно или брод.

За да погоди далечна цел, на Иран му е потребна боева глава доволно мала за да ја собере на една од неговите балистички ракети и да го преживее повторното влегување во атмосферата на Земјата. Иран спроведува студии за тоа како да се состави таков уред до 2030 година. Според извештаите на американските разузнавачки служби, Иран веројатно не ги продолжил тие студии. Процените за тоа колку време ќе му треба на Иран да ја заврши потребната работа се движат од четири месеци до две години. Неговата најмоќна балистичка ракета има проценет дострел од дури пет илјади километри, ставајќи ја на дофат цела Европа.

Можност за ирански напад врз израелски објекти

Израел долго време ја сметаше можноста за иранско нуклеарно оружје како егзистенцијален ризик и се обидуваше со сила да ги ограничи неговите нуклеарни амбиции. Многумина веруваат дека токму Израел стои зад атентатот во Техеран на шест ирански нуклеарни научници од 2010 година и неколку напади врз нуклеарни локации во Иран.

Израелските власти постојано имплицираа дека ако Иран ја достигне границата на својот капацитет за оружје, ќе ја нападне неговата нуклеарна програма користејќи воздушни сили. Земјата ги тестираше плановите за напад за време на воената симулација „Огнени кочии“ во 2022 година.

Додека Израел успешно уништи ирачки реактор во изградба во 1981 година и бомбардираше сомнителна сириска нуклеарна локација во 2007 година, предизвиците што ги поставува Иран се значително поголеми. Неговите капацитети се толку многу на број што разузнавачките претставници предупредија дека нападот може само да ја одложи, а не да ја уништи, способноста на Иран да ги состави технологиите потребни за производство на нуклеарно оружје.

Генералниот директор на МААЕ, Рафаел Гроси, изјави дека Иран привремено ги затворил своите нуклеарни постројки како безбедносна мерка по нападот врз Израел. Тој рече дека секогаш бил загрижен за можноста од израелски напад врз иранските нуклеарни локации и повика на „екстремна воздржаност“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар