Харис или Трамп – колку е тоа важно за Македонија?

Годинава ја обележуваат избори во рекордно голем број држави низ светот, но американските, кои се за нецели два дена, секако дека се клучни за обликувањето на глобалните геополитички и економски односи.

Американските граѓани ќе избираат помеѓу демократката Камала Харис, актуелна потпретседателка на земјата, и републиканскиот кандидат Доналд Трамп, кој веќе истера еден претседателски мандат од 2017 до 2021 година. Разговаравме со неколку познавачи на проблематиката, колкаво влијание ќе има победата на едниот или другиот кандидат врз македонските економско-политички состојби.

Генералниот заклучок е дека Македонија не е ниту Кина ниту Русија или Северна Кореја за да може исходот од американските избори да се анализира од аспект на билатерални односи, затоа што Балканот, а особено земјава, никогаш не ни биле на врвот на американските надворешнополитички приоритети. Промените во Вашингтон може да имаат индиректно влијание врз регионов, а со тоа и врз Македонија, ако се спроведе евентуално новиот концепт за ставање крај на руско-украинската војна, односно тоа што Трамп го ветува во својата кампања, улогата на НАТО во регионов и можниот развој околу решавањето на односите помеѓу Србија и Косово.

„Надворешната политика на САД не се менува драстично со доаѓање на нов претседател, особено па не кон земји без некое позначајно геостратегиско влијание“, смета аналитичарот Сефер Селими од „Демокраси лаб“. Тој вели дека САД донесуваат одлуки што во принцип го засегаат целиот регион на Западен Балкан, па така, ако победи Камала Харис, тоа ќе значи континуитет на политиката на актуелниот претседател Бајден, нема да има поголемо поместување, ќе продолжи наративот за поддршка на реформите и евроатлантскиот пат на Македонија, борбата против корупцијата итн.

„Ако победи, пак Трамп, може да очекуваме придвижување на земјава, но и остатокот од Западен Балкан кон своевидна ‘орбанизација’, со оглед на влијанието на унгарскиот премиер Орбан врз регионов, а познато ни е дека тој е истакнат сојузник на Трамп. Сведоци сме дека и актуелната влада на ВМРО-ДПМНЕ се определи јасно кој ќе ѝ биде стратегиски партнер (500-те милиони од Унгарија)“.

 

Скопје/Depositphotos

„ВМРО-ДПМНЕ ќе ја има веројатно формалната поддршка од евентуалната администрација на Трамп, затоа што американските влади секогаш наоѓаат партнер во земјите од регионов со кого што може да работат, генералната политика е Западен Балкан во ЕУ и НАТО и што помалку проблеми. Така што не очекувам некаква поларизација во односите помеѓу македонската влада и новата администрација на САД, доколку победи и Камала Харис“, заклучува Селими.

Од угледниот Германски совет за надворешни односи (ДГАП) деновиве излегоа со анализа каде што горе-долу се потврдуваат ставовите на нашиот соговорник Селими. Оттаму велат дека во случај на победа на Камала Харис, Вашингтон ќе остане на досегашниот генерален курс, но на Западен Балкан ќе дејствува со помало внимание и ангажман на високо ниво одошто во време на претседателот Бајден.

„Со оглед на тоа што во фокусот на кампањата на Харис се личните слободи и владеењето на правото, таа, како претседателка, би можела да донесе повеќе усогласени активности за поддршка на граѓанскиот сектор под нелиберални лидери, како на пример во Србија, но тоа би зависело од ресурсите на американските амбасади во регионот“, се наведува во анализата.

Авторите наведуваат и дека неколку балкански лидери негувале односи со таборот на Трамп, но дека „може да живеат и со победата на Харис“, како и дека „изгледа оти се подобро подготвени за последиците на претседателските избори во САД од многу земји членки на ЕУ“.

Камала Харис (Bloomberg)

Аналитичарите на овој независен и непрофитен истражувачки центар наведуваат дека победата на Трамп, од друга страна, би донела значително поместување од актуелната американска политика на Западен Балкан.

„Во тој случај некои балкански лидери би имале поголем пристап и контакти на високо ниво во Вашингтон одошто претходните години. Ангажирањето на Вашингтон на високо ниво би било многу повеќе селективно и трансакциско, што би одело во корист на нелибералните балкански лидери. Тоа би ги засилило нелибералните политички сили низ регионот, би го зголемило влијанието на тие сили и надвор од регионот (како унгарскиот премиер Виктор Орбан), би ја поткопало регионалната безбедност и би му наштетило на процесот на ЕУ-интеграциите“, се наведува во анализата.

Царини, Кина и технологија

Прашавме и луѓе од бизнисот за тоа какво влијание би имала победата на Трамп или Харис врз состојбите во Македонија и регионот. Виктор Мизо, директор на „Костал Македонија“, но и голем познавач на меѓународните геополитички состојби и економски односи, смета дека исходот од изборите во САД нема толку директно да влијае врз Македонија како држава или регионот во целина, колку што ќе има последици врз глобалните економски и геостратегиски односи.

„Пред сѐ, тука треба да внимаваме на односите САД-Кина, односно, дали и колку ќе продолжат сите оние царински бариери, но и забраната на Кина да ѝ се испорачуваат технологии од страна на американски и европски ентитети, со сѐ понапредните микропроцесори, кои може да се користат и за цивилни и за воени намени. За односите САД-Кина, па и ЕУ-Кина, секако е битно каква ќе биде политиката и во однос на технологиите за електрични возила, кои во моментов кај возилата од кинеско производство се под целосна контрола на кинеските компании, и како тие возила ќе се пробиваат на американскиот и европските пазари“, вели Мизо, кој, патем, има повеќе година живеено и работено во САД.

Мизо додава и дека од новиот претседател на САД ќе зависи и ставот кон стратегиските економски односи со ЕУ, каде што речиси сите членки се и членки на НАТО.

Доналд Трамп (Bloomberg)

„Клучни ќе бидат ставовите околу обврските за финансирање на Алијансата од страна на САД, но и партнерите од Европа, како и трговско-инвестициските односи меѓу двете страни. Дали САД ќе се постават како ривал или сојузник? Дали ќе бидат во преден план пред сѐ интересите на САД или американската администрација ќе гледа на поширокиот глобален контекст. Поточно, изборите во САД ќе значат дали светот ќе оди кон униполарен поредок, со САД како своевиден светски полицаец бр. 1, или кон мултиполарност. Ова е клучно за понатамошното постоење на глобализацијата каква што ја знаеме сега“, објаснува нашиот соговорник.

Македонија, според Мизо, би можела евентуално да биде засегната од сите овие констелации на следниов начин: САД нудат бенефиции за инвестирање во земјата, Кина знаеме дека обилно ги субвенционира производителите на возила, за што е обвинета од ЕУ, која ги зголеми и царините за кинеските автомобили, но и самата Европа има широка палета на субвенции за зголемување на конкурентноста на своите производители од различни индустрии.

„Во зависност од обемот на потенцијалното економско раздвојување (англ. decoupling) од Кина, процес што веќе се случува, со поголем интензитет од страна на САД, сето ова може да влијае врз идните одлуки на меѓународните компании за тоа дали и како ќе го избира Западен Балкан, вклучувајќи ја и Македонија како конкурентна дестинација за инвестирање за потребите на европскиот пазар. Овој процес на ‘раздвојување’ може да придонесе кон поголема регионализација и интензивирање на процесот на т.н. ‘nearshoring’ (аутсорсирање на бизнисот на локации поблиску до матичната компанија, н.з.), што во крајна линија би можело да значи некоја европска или американска компанија да одлучи да не биде сѐ во Кина, туку нешто да премести и во Југоисточна Европа, односно Западен Балкан“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар