.webp){kind=icon}
Инфлацијата е во фаза на олабавување, но треба да се следат ризиците како што се движењата на пазарот на трудот и платите, како и геополитичките услови, беше оценето на состанокот на гувернерите на централните банки на повеќето земји од Јадранскиот Регион, кој беше одржан во петокот на Економскиот факултет во Сплит.
На тркалезната маса во Сплит, покрај хрватскиот гувернер Борис Вујчиќ, учествуваа и словенечкиот гувернер Боштјан Васле, гувернерката на НБРМ, Анита Ангеловска-Бежоска, Ирена Радовиќ од Црна Гора и вицегувернерот на Централната банка на Босна и Херцеговина (БиХ), Жељко Мариќ.
Што се однесува на Хрватска, гувернерот Вујчиќ изјави дека очекуваат годишната стапка на инфлација во овој период наредната година да достигне 2,4 отсто и да се приближи многу до нивото на кое цели Европската централна банка, односно два отсто.
Во февруари Хрватска имаше највисока годишна стапка на инфлација во Европската Унија од 4,8 отсто. Стапката остана непроменета во однос на јануари.
„Сега е на пат да се намали и очекувам дека инфлацијата дополнително ќе се намалува кон крајот на годината“, тврди Вујчиќ.
Фокусот на состанокот беше на ефектите од инфлацијата и зголемувањето на каматните стапки во овие земји, особено од аспект на финансиската и кредитната состојба на корпоративниот сектор и домаќинствата.
„Има многу сличности меѓу земјите, иако работите не се целосно идентични“, рече Вујчиќ, посочувајќи дека постојат три земји во регионот што се значително под влијание на монетарната политика на Европската централна банка, иако тие не се членки на еврозоната.
„Сите овие земји се врзани за еврото, но немаат можност да влијаат на таа монетарна политика“, рече Вујчиќ.
Тоа се Македонија, која има фиксен девизен курс во однос на еврото, Црна Гора, која го користи еврото, и БиХ, која има валутен одбор.
Радовиќ и Мариќ истакнаа дека овој факт значително ги стеснува можностите на монетарната политика, која во голема мера се сведува на алатки како што е коефициентот на задолжителната резерва.
За Хрватска, Вујчиќ истакна дека трансферот на растот на каматните стапки и на компаниите и на домаќинствата е значително побавен и помал отколку во остатокот од еврозоната.
„Кај нас каматните стапки на корпоративните кредити сега се приближно на исто ниво како и во еврозоната. Предуслов каматите во Хрватска да бидат како во Германија беше влезот во еврозоната. Каматните стапки на станбените и потрошувачките кредити се пониски отколку во еврозоната, а кај потрошувачките кредити тоа е и значително пониско. Сето тоа го одржува жив циклусот на кредитен раст во Хрватска“, истакна Вујчиќ.
На средбата гостин беше и директорот на Меѓународниот монетарен фонд за Европа, Алфред Камер, кој истакна дека оваа институција очекува раст од 0,9 отсто за еврозоната годинава, а потоа забрзување до 1,7 отсто во 2025 година.
Блумберг Адрија
Што се однесува на земјите од Централна и Југоисточна Европа што се надвор од еврозоната, прогнозата е 2,6 отсто годинава и 3,2 отсто следната година. Интересно е што Црна Гора има една од најсилните стапки на раст во Европа, која лани изнесуваше 6,2 отсто, а гувернерката Радовиќ истакна дека агрегатната побарувачка силно порасна со доаѓањето на околу 100.000 странци од земји како Русија, Украина или Турција.
Меѓу главните фактори што сега треба да се следат се динамиката на заладување на пазарот на трудот и движењето на платите, додека на подолг рок фокусот мора да биде ставен на демографските и климатските предизвици и трошоците за енергија, како и на геоекономските предизвици, кои ја зголемуваат цената на трговијата и ја намалуваат заработката од извоз.
„Клучот е во растот и владите мора да дејствуваат за да создадат простор за него. Мора да се создадат домашни и регионални услови што поттикнуваат инвестиции“, рече Камер.
Според него, на земјите надвор од еврозоната ќе им треба рестриктивна монетарна политика на подолг временски период за целосно да се заузда инфлацијата.
