Неизбежна е криза во Европа, прашањето е каква ќе биде?

Европските влади се соочуваат со избор каква криза ќе имаат, дали енергетска или фискална криза. Би можело да се каже дека светската економија може да „виси на конец“.

Проценките за големината на шокот од цените на енергијата варираат, но една прифатлива проценка е дека тоа ќе биде 6 до 8 проценти од бруто домашниот производ (БДП) за Европа. Едно од решенијата за овој шок би било да се дозволи раст на цените на енергијата и да се дозволи приватниот сектор да се прилагоди. Тоа би значело поголеми трошоци за производство, поголеми сметки за затоплување на домовите и помалку пари на располагање за други добра и услуги. Општо гледано, тоа би било нешто слично на шокот од цените на енергијата во 1979 година и рецесијата што следуваше потоа.

Имајте на ум дека рецесијата обично е поголема отколку првичниот ценовен шок. Како што некои сектори почнуваат да ја намалуваат својата активност, така тоа се прелива и ги руши другите сектори. Цените на недвижнините ќе паѓаат, што штети на инвестициите и потрошувачката. Економистите тоа некогаш го нарекуваат „теорија на реален деловен циклус“, со што се истражува и објаснува како почетните негативни случувања може да се прошират. 

Тоа не е само измислена економска приказна. Последните податоци покажуваат дека германскиот извоз сериозно е погоден, иако дел од тој пад е последица на проблеми што не се поврзани со енергијата.

Тоа звучи мрачно, но важно е да се разбере дека постои поинаков, ама исто мрачен пат, а тоа е владите да го прифатат овој шок од цените на енергенсите и наместо да го остават како таков, да го претворат во фискален удар.

Ако владите го ублажат зголемувањето на сметките за енергија, тоа би било како ценовниот шок во енергетиката воопшто и да не се случил. Таквата политика во целост би било тешко да се спроведе, но веќе има некои чекори во таа насока. Владата на Обединетото Кралство одвојува околу 200 милијарди фунти за изолација на нивната економија од ценовниот енергетски шок, иако голем дел од тој удар сепак ќе стигне до нив. Германската економија, исто така, го претстави планот, со кој што ќе потроши околу 200 милијарди евра за заштита на економијата од ценовниот удар.

Bloomberg

Властите може да се обидат да го ограничат ударот од цените на енергенсите на различни начини. Може да се обидат повторно да ги „заживеат“ потрошувачите и компаниите преку субвенционирана помош или трансфер на пари, или може да ги ограничат цените и потоа повторно да се обидат да ги заздрават енергетските компании. Без оглед на комбинацијата на политики, дополнителниот трошок ќе создаде голема дупка во државната каса.

Ако државата на свој грб го преземе целокупниот дополнителен трошок за енергија, тоа би чинело меѓу 6 и 8 проценти од БДП, а тој трошок мора некако да се санира и надомести за секоја година додека цените на енергијата се високи. Тоа подразбира поголемо задолжување на државата, поголеми даноци, повеќе печатени пари или некоја комбинација од тие опции.

Добра вест од претворањето на енергетската во фискална криза е тоа што не се шират високите трошоци за енергија врз целата економија. Лошата вест е што всушност има двојни последици: прво, одржувањето ниски цени на енергијата не поттикнува заздравување, а второ, уште поважно, фискалната криза се' уште е криза. Дури и ако владата избегнува дополнително задолжување, колку може да има простор за зголемување на даноците со оглед на економските и политички ограничувања?

Depositphotos

Во доцните 70-ти години немаше генерални насоки и потези за справување со ударот од високите цени на енергијата и како таа криза да се претвори во евентуална фискална криза. Властите тогаш не мислеа дека може да се извлечат од нивото на задолжување со кое што во денешно време рутински се справуваат.

Понатаму, ова е момент на иновативни политики, кои може да ги наречеме фискализација на економските проблеми. Пандемијата е уште еден таков пример. Колку долго светот може да ги фискализира своите проблеми? Може ли фискализацијата да му помогне на светот да избегне големи економски кризи?

Можеби ова е само почеток за екстра високи нивоа на задолженост, или можеби пазарите на државни обврзници се на својот праг на толеранција на континуираното задолжување. А, таквиот долг ќе го уништи фискалниот договор на Европската Унија, со оглед на опасноста што постои дека барем некоја од тие земји на крајот ќе ја злоупотреби својата привилегија за задолжување. При тоа, мора да потсетиме и дека реалните камати континуирано растат во последно време.

Накусо, ниту едно од овие сценарија не е многу оптимистично, никој всушност не знае што да прави и како да реагира, а конечниот исход веројатно ќе го наложи пазарот на обврзници.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар