.webp){kind=icon}
Кој штеди повеќе струја - граѓаните, индустријата или државните институции? Владата влезе во кампања со која ги учи потрошувачите како да штедат денеска за да имаат утре. Кампањата наречена „Штедиме заедно денес за да имаме утре“ е дел од планот што се спроведува од 1 септември годинава и кој треба да обезбеди заштеда кај сите субјекти.
Мерките за штедење што за државните институции се задолжителни, а за другите се препорачливи, ќе важат до крајот на грејната сезона, 31 март 2023 година. Минатата недела државата објави дека потрошувачката за октомври била за 24 отсто пониска споредено со ланскиот октомври. Но како штедат другите потрошувачи - домаќинствата и компаниите што се или не се на регулираниот пазар, истражуваме во оваа статија, за што анкетиравме компании. Претходно, секако, забележавме дека во некои супермаркети на пример нема греење, па вработените работат со јакни. Фрижидерите за пијалаци се исклучени веќе два месеца.
„Блумберг Адрија“ за потребите на оваа анализа најпрво се обрати до „ЕВН хоме“, фирмата снабдувач на домаќинствата и малите форми што се снабдуваат со струја на регулираниот пазар. Баравме податоци за ден недела во текот на овој месец, кога надворешната температура била иста или слична со ланската. Инсистиравме на денот недела поради евтината струја, кога потрошувачката во домаќинствата е најголема. Последната недела, завчера, била постудена од минатата година и затоа за репер ја зедовме неделата на 20 ноември, кога максималната температура изнесувала меѓу 14 и 17 степени. На 20 ноември лани, пак, просечната температура исто така била 14 степени. Тоа значи дека потрошувачката за греење била слична.
„На 20.11.2022 (недела) потрошувачката на електрична енергија во Скопје била 6.797 MWh, а во истиот ден минатата година била 7.930 MWh“, ни одговорија од „ЕВН хоме“. Тоа значи дека на регулираниот пазар заштедите изнесувале 16,6 отсто.
Може ли да се штеди во производството?
Дека во индустријата е најтешко да се штеди ни рекоа повеќемина од нашите соговорници од различни дејности. Кај нив главно е дека кога машината се вклучува, таа работи и тука ниту има застој ниту може да има импровизација. И тоа важи, без разлика на берзанските цени на струјата.
А, на унгарската берза (HUPX), од каде што се снабдуваат нашите фирми, последниве две недели цените повторно растат. Денеска струјата се продава по цена од близу 372 евра за мегават, или 23 отсто поскапо од вчера, кога забележа раст од високи 70 отсто.
Според ЕДС (Energy Delivery Solutions), компанија трговец со струја во земјава, во петокот просечната цена на еден мегават-час електрична енергија (baseload) изнесуваше 270,07 евра за мегават-час.
„Цената на електричната енергија во текот на дневните часови (од 9 до 20 часот) (peakload) постигна ниво од 312,76 евра за мегават-час. Просечната цена на електричната енергија во текот на ноември досега (baseload till date) изнесува 207,99 евра за мегават-час, што е за близу 13 евра повисоко од цената по која електричната енергија се тргуваше во текот на претходниот месец“, соопштија викендов од компанијата и потенцираат дека, имајќи ја предвид актуелната состојба на енергетскиот пазар во Европа и светот, „важно е да се издигне свесноста за разумно и рационално трошење на електричната енергија, како и за редовно намирување на сметките за електрична енергија, со цел да се зачува стабилноста во снабдувањето“.
Што велат бизнисмените?
Прашавме македонски бизнисмени од сите сектори како штедат струја. Заедничко за сите е дека во индустријата е тешко да се штеди, но ако се инвестира во фотоволтаици и во објектите во кои се работи, трошоците може да се намалат.
Сашо Наумоски – генерален директор на „Витаминка“, Прилеп
Сашо Наумоски
„Нашата компанија во октомври годинава оствари заштеда од 40 отсто споредено со минатиот октомври. Се разбира дека на тоа има влијание и тоа што октомври беше топол месец и не беше потребно греење, но најголем придонес за намалувањето на потрошувачката на струја имаат инвестициите што ги направивме во претходниот период. Освен што поставивме фотоволтаици, инвестиравме и во погоните. Сменети се сите прозорци со енергетски ефикасни, а освен тоа извршивме промени и во сите делови каде што имаме најголема потрошувачка на струја. Во тој правец, ги изолиравме сите цевки низ кои транзитира чоколадото, ги изолиравме и цистерните во кои се чува овој производ. Претходно во погоните со различна температура имавме стаклени прегради, сега нив ги заменивме со изолациски панели, за да не може да преминува топлината. На тој начин дојдовме до оваа заштеда од околу 40 отсто во однос на октомври лани, но имаме заштеди и неколку месеци претходно“.
Владанка Трајкоска - управителка на „Раде Кончар - Сервис и поправка на електрични производи“
Владанка Трајкоска
„Во услови кога компаниите, како нашата, кои оперираат на слободниот пазар на електрична енергија, сами се борат со вртоглавиот пораст на цената на електричната енергија, немаат друга опција освен да бараат модуси за штедење на електричната енергија. На моменти се чувствуваме дека заборавивме на бизнис-предизвиците и сè повеќе се претворивме во експерти за следење на потрошувачката на електрична енергија. Нормално, како и другите компании, и ние презедовме одредени мерки, во согласност со нашите можности за намалување на потрошувачката на електрична енергијa. Најпрво, поставивме фотонапонска централа, која значително ни ги намали трошоците за електрична енергија. Но во зимскиот период, кога временските услови не дозволуваат продукција на поголемо количество на струја поради лошите временски услови и намалената дневна светлина, наоѓаме други начини за намалување на трошоците. Издадена е наредба, а наедно и направена е обука на сите вработени дека машините на кои оперираат треба да бидат вклучени единствено кога работат на нив. Поставени се светилки единствено над работните пултови и тие се вклучуваат и исклучуваат во зависност од работните обврски. Поставени се сензорски светилки, кои функционираат на движење. Печките се вклучуваат само кога се полни со производи и исклучиво кога се користи електрична енергија од фотонпонската централа. Дополнителен проблем сега ни претставува загревањето на погонските простории, за што наоѓаме решение во периодов, a не ја исклучуваме можноста и за поместување на работното време или, пак, скратување на дневното работно време“.
Горан Малишиќ – претседател на Групацијата на мелничко-пекарската индустрија при Стопанската комора и директор на „Агроглобал трејд“ - Скопје
Блумберг Адрија
„Во мелничката индустрија состојбата е потешка отколку во пекарската. Имаме мелници што работат само за викенд, затоа што тогаш цената на HUPX е пониска. Но имаме и мелници што одлучија да затворат во овој период, затоа што пресметаа дека им е поевтино да исплаќаат плати отколку да плаќаат струја. Од друга страна, пекарниците работат, но таму нема можност за штедење. Може да се штеди во канцеларија, во погон не. И затоа што тие работат, а цените на струјата се високи, високи се и цените на крајните производи“.
Виктор Мизо – претседател на Асоцијацијата на странски компании со технолошки напредно производство и извршен директор на „Костал Македонија“
Блумберг Адрија
„Таму каде што може да се штеди, ние штедевме и пред кризата. Ако има дневна светлина, светилките во канцелариите и ходниците не мора да работат. Ги исклучуваме компјутерите и мониторите кога завршуваме со работа, и тоа е тоа. Сеедно какви се цените, ако не се преземаат тие мерки, значи се фрлаат пари. Во погон ситуацијата е поинаква. Во делот каде што се произведуваат пластични делови, таму температурата од машините е секогаш повисока и тука не може да се интервенира. Не може да се интервенира ниту во погоните каде што се произведува електрониката. Таму имаме строго утврдени минимални и максимални граници за температурата, притисокот и влажноста и тие мора да се почитуваат. Најважно од сè не е дали ќе штедите и како, туку колку сте вложиле во енергетски ефикасен објект при градбата“.
Маријана Перковска – претседателка на Текстилниот кластер и менаџерка на фабриката „Санда“
Блумберг Адрија
„Не можете да штедите во процесот на производство. Ние штедиме толку колку што штедевме и претходно. Ги исклучуваме светилките во помошните простории, таму каде што нема потреба да работат, а тоа го правевме и претходно. Не можете да намалите осветлување во погон каде што жените работат на машини и да ризикувате повреди на работното место поради слаба видливост. Не можете ниту да ја намалите температурата на 20 степени, според препораките, затоа што тие жени осум часа седат во место и на таа температура нема да можат да работат рачна работа“.
Синџирот маркети „Веро“
Веб-страница на маркетите „Веро“
„Порастот на цените на електричната енергија, но и нејзиниот недостиг на светските пазари, кај компаниите наметна нов пристап во однос на користењето на овој енергент. Трошоците за електрична енергија кај нас се повеќекратно зголемени споредено со истиот период лани, поради што правиме преструктурирање на трошоците и наоѓаме соодветни начини за заштеда на електричната енергија. Заштедите ги реализираме преку рестриктивно користење на електричната енергија во административните простории и маркетите, што не влијае врз комфорот и безбедноста на потрошувачите и вработените. Со мерките за рационално користење на електричната енергија не се опфатени фрижидерите во продажниот и помошниот простор на маркетите, кои константно работат на соодветната температура, за да не се прекине ладниот синџир на чување на производите. Приоритет ни е безбедноста на производите, потрошувачите и нашите вработени и затоа во тој дел не применуваме рестриктивно користење на електричната енергија“.
Марија Синадиновска-Арсовска - менаџерка на рестораните „Градина“ и „Вила Касијана“
Блумберг Адрија
„Начините на кои може да се штеди во угостителството се многу ограничени. Не можеме да ги исклучиме разладните комори поради стриктните правила на ХАСАП-системот. Готвењето е на струја и тука, исто така, не може да се штеди. Единствено што можеме е да работиме ефикасно, да се готви според прецизна бројка на гости, разладните уреди за пијалаци да се вклучуваат ден пред прославите. Сега, во пресрет на новогодишните прослави, заради греењето, ќе прифаќаме само прослави со поголем број лица, мали групи нема да прифаќаме. Ќе штедиме и на украсувањето. Годинава рестораните ќе изгледаат многу скромно споредено со претходните години. Некои од нас инвестираа во фотоволтаици, па сега на тој начин остваруваат некакви заштеди, но и тие инвестиции се на кредит, а сега достасуваат за плаќање и кредитите од Развојната банка што ги зедовме во текот на корона-кризата. Сето ова е проблематично, особено е проблематично што не можеме да формираме цени за прославите што клиентите сакаат да ги закажат за пролетните и летните месеци, затоа што не знаеме како ќе се движат цените и на храната и на струјата“.
